Cuộc tranh luận rất cũ về việc liệu EV nên chạy bằng pin (battery) kiểu Tesla hay bằng pin nhiên liệu hydro (hydrogen fuel cell) như Toyota Mirai, dường như đã được phân thắng bại với phần thắng thuộc về battery. Vậy tại sao các công ty vẫn đầu tư vào EV chạy bằng pin nhiên liệu hydro?
Câu trả lời là chúng chuyên chở một thông điệp chính trị nhiều hơn là chuyên chở hành khách! Ngoài ra, vẫn còn nhiều nghi ngờ về việc EV chạy bằng battery là giải pháp “duy nhất đúng” để loại bỏ khí thải CO2 trong giao thông đường bộ. Tập đoàn hóa dầu khổng lồ của Anh Ineos là doanh nghiệp mới nhất trình làng một loại xe EV dùng pin nhiên liệu hydro. Ngày 13 Tháng Bảy, bộ phận xe hơi thuộc tập đoàn do Jim Ratcliffe làm chủ đã giới thiệu phiên bản cải tiến của loại xe vượt địa hình Grenadier (cũng là phiên bản mới của Land Rover Defender cũ) tại lễ hội tốc độ Goodwood Festival of Speed diễn ra ở vùng nông thôn nước Anh – Wall Street Journal cho biết.
Grenadier chạy bằng hydro là một bằng chứng nữa cho thấy Ineos phải mất nhiều năm nữa mới thực hiện được cam kết chỉ sản xuất EV chạy bằng battery. Tuy nhiên, tại sao một công ty khởi nghiệp như Ineos Automotive, được thành lập vào năm 2017, lại bận tâm đến hydro khi doanh số bán EV chạy bằng battery hiện nay cao hơn rất nhiều?
Lý do đơn giản: Khách hàng muốn có một chiếc xe ít phát thải carbon nhưng vẫn vượt địa hình cực tốt và hoạt động đường dài thay cho chiếc Grenadier cũ ngốn xăng. Hydro dùng cho chiếc Grenadier cải tiến là câu trả lời tốt nhất cho yêu cầu này. “Không có công nghệ nào ưu việt hơn công nghệ nào mà tuỳ mục đích sử dụng. Thay vì chỉ chọn một, chúng ta có thể kết hợp nhiều công nghệ trong tương lai” – Lynn Calder, Giám đốc điều hành Ineos Automotive nhận xét.
EV chạy bằng pin nhiên liệu hydro chứa nhiều năng lượng hơn phù hợp với vận tải đường dài, xe buýt và các xe tải nhẹ; trong khi EV chạy bằng battery là giải pháp tốt hơn để giảm thải carbon cho các EV gia đình. Những công ty đã dành nhiều thập niên nghiên cứu xe hơi chạy bằng pin nhiên liệu hydro vẫn tiếp tục công trình nghiên cứu của họ. Tại một cuộc họp báo về công nghệ vào tháng trước, Toyota cho biết đã nhận được khoảng 100,000 đơn đặt hàng pin nhiên liệu hydro từ các công ty khác mà hầu hết dùng cho những chiếc EV dân dụng. Honda và Hyundai, vốn đầu tư rất mạnh vào xe hơi hydro trong quá khứ, đang lên kế hoạch bán hệ thống sản xuất pin nhiên liệu hydro cho các nhà sản xuất tàu hỏa, tàu thủy và máy móc xây dựng thay vì xếp xó.
Không chết mà còn phát triển
Hiện vẫn còn đó những câu hỏi về EV dùng battery, đặc biệt là tốc độ chiếm lĩnh thị trường của nó. Mối lo lắng cũng tập trung vào nguồn cung cấp hạn chế các kim loại dùng sản xuất battery như lithium. Một lo ngại nữa là tác động của việc sạc battery EV quy mô lớn đối với mạng lưới điện.
Trong khi đó, EV chạy bằng hydro có chuỗi cung ứng hoàn toàn khác không bị ảnh hưởng nhiều về chuỗi cung ứng lithium mà Trung Quốc đang có lợi thế rõ rệt. Mới đây, BMW tổ chức một chuyến đi vòng quanh thế giới để giới thiệu một đội xe thể thao đa dụng iX5 dùng pin nhiên liệu hydro. Đây được xem là cú huých cho công nghệ này. BMW muốn xây dựng cơ sở hạ tầng bên đường cho cả EV chạy bằng battery và chạy bằng pin nhiên liệu hydro thay vì chỉ tập trung cho battery đòi hỏi phải nâng cấp rất lớn mạng lưới điện.
Không chỉ BMW mà Nhật Bản và Hàn Quốc cũng sẽ phát triển EV chạy bằng pin nhiên liệu hydro ở dạng thương mại. Đội xe iX5 chạy bằng pin nhiên liệu hydro của BMW còn mang thông điệp chính trị: Thu hút sự chú ý của các nhà hoạch định chính sách (thường tập trung hơn vào EV chạy bằng battery) bằng những chiếc EV không gặp khó khăn khi tiếp nhiên liệu.
Chính trị quan trọng bởi vì nhiều năm qua hydro bị mắc kẹt với câu hỏi hóc búa “con gà và quả trứng”: Đầu tư vào sản xuất chỉ có ý nghĩa nếu có cơ sở hạ tầng tiếp nhiên liệu và ngược lại. Giờ đây, nhiều trạm tiếp nhiên liệu hydro đã được lên kế hoạch, đặc biệt là ở Liên minh Châu Âu (EU) và Trung Quốc. Đó là một lý do khiến các công ty trong chuỗi cung ứng EV tăng cường đầu tư vào EV dùng hydro.
Tuần này, gã khổng lồ phụ tùng xe hơi Bosch cho biết sẽ chi thêm $1.1 tỷ cho các dự án hydro, bắt đầu với một lô pin nhiên liệu hydro cung cấp cho công ty khởi nghiệp vận tải đường bộ Nikola của Hoa Kỳ. Xe tải hạng nặng cũng được nhắm đến. Theo thời gian, chi phí sản xuất pin nhiên liệu và hydrogen sẽ giảm đến mức cạnh tranh được với battery trên thị trường EV (dĩ nhiên là nếu không có những đột phá về giá battery).
Cuối cùng, sự “lì lợm, không chịu chết” đến mức đáng kinh ngạc của xe hơi chạy bằng hydro đã nói lên tính “không chắc chắn và phức tạp” của quá trình chuyển đổi sang các phương tiện sử dụng ít khí thải carbon hơn. Liên minh lỏng lẻo giữa Tesla và Trung Quốc đã đưa EV chạy bằng battery lên vị trí dẫn đầu cuộc đua vào thời điểm hiện tại.
Theo đuổi công nghệ pin nhiên liệu hydro, đặc biệt là sản xuất để bán sang các thị trường khác, không phải là việc làm điên rồ của các nhà sản xuất xe hơi có tầm nhìn. Trong thời đại công nghệ thay đổi nhanh chóng, cả nhà sản xuất và nhà đầu tư đều không nên quá tự tin về những gì mình đang nhìn thấy. “Có những góc khuất bạn không nhìn thấy nhưng sẽ dẫn đến bứt phá thứ hạng trong tương lai” – một nhà quan sát nói.
