Tân Giáo Hoàng Leo XIV tuyên bố sẵn sàng đứng ra làm trung gian hòa giải và đón tiếp các nhà lãnh đạo Nga và Ukraine tại Vatican để thảo luận về thỏa thuận hòa bình nhằm chấm dứt chiến tranh.
Trước tuyên bố của Giáo Hoàng, Ngoại Trưởng Mỹ Marco Rubio cho rằng “Vatican là một nơi mà cả hai bên đều cảm thấy thoải mái khi đến,” và ông Rubio tỏ lòng biết ơn Vatican vì đã sẵn sàng đóng vai trò tích cực và mang tính xây dựng như vậy.
Về phần mình, Giáo Hoàng Leo XIV, người Mỹ đầu tiên lãnh đạo Giáo Hội Công Giáo, đã cam kết sẽ nỗ lực hết sức để hòa bình có thể được thiết lập ở Ukraine. Ngài kêu gọi tất cả các bên theo đuổi “một nền hòa bình đích thực, công bằng và bền vững.”
Mọi người vẫn còn nhớ trong khi thế giới dõi theo ống khói của Nhà Nguyện Sistine trong Cơ Mật Viện bầu tân Giáo Hoàng năm 2025, chờ đợi làn khói trắng, thì một đàn hải âu đáng yêu đã tới đậu trên mái gần ngay ống khói. Vào thời điểm trang trọng đó, sự xuất hiện của những chú hải âu đã mang lại niềm vui, niềm hy vọng về hòa bình. Chúng được gọi bằng cái tên trìu mến: “Hải âu Sistine.” Những cánh hải âu đó gợi nhớ tới vai trò quan trọng từ ngàn xưa của Giáo Hội. Đó là cổ súy hòa bình, chống đối chiến tranh.
Hồng Y Pietro Parolin, Quốc Vụ Khanh Tòa Thánh cho rằng việc các cuộc đàm phán tại Istanbul ngày 16 Tháng Năm mà không đạt được lệnh ngừng bắn là một điều bi thảm. Nguyên nhân được cho là do phía Nga vẫn một mực đòi Ukraine phải chấp nhận vị thế trung lập, từ bỏ yêu cầu Nga bồi thường chiến tranh và nhất là công nhận chủ quyền của Nga đối với bán đảo Crimea và 4 tỉnh miền Đông.
Có lẽ vào lúc này, đừng ai nên kỳ vọng gì nhiều vào những cuộc đàm phán. Kỳ vọng càng lớn thì thất vọng càng nhiều. Ngay sau cuộc gặp giữa hai phái đoàn Nga và Ukraine ở Istanbul ngày 16 Tháng Năm, phát ngôn viên điện Kremlin là Dmitry Peskov cho rằng sẽ là ngây thơ nếu mong đợi một bước đột phá ngay lập tức sau đàm phán. Nghĩa là với Moscow, trước mắt đàm phán chỉ để mà đàm phán, giống như một thú tiêu khiển.
Phương Tây nóng ruột là chuyện của Phương Tây. Rất đúng nếu cho rằng các cuộc đàm phán là một chiến thắng về mặt chiến thuật cho ông Putin, kẻ đã bắt đầu các cuộc đàm phán mà không cần phải có đồng ý trước về lệnh ngừng bắn, trong khi Ukraine và Phương Tây lại tìm kiếm lệnh ngừng bắn như điều kiện tiên quyết cho các cuộc đàm phán.
Thiết nghĩ, Moscow sẽ không từ chối nếu được Vatican mời tới đàm phán với Ukraine. Vì nếu từ chối thì Moscow sẽ mang tiếng là hiếu chiến. Vả lại với Moscow, đàm phán cũng là cách cho họ câu giờ, cù cưa dưa mắm. Tổng Thống Zelensky từng nói việc Moscow gởi đến Istanbul một phái đoàn “cấp trung” chỉ để “trang trí,” chứ không thực tâm muốn hòa bình. Cũng vậy, nếu nhận lời mời của Vatican, thì nhiều khả năng Moscow chỉ sẽ gởi đến một phái đoàn gồm những gương mặt xình xoàng.
Và nếu diễn ra ở Vatican các cuộc đàm phán giữa Nga và Ukraine, thì e rằng kết quả cũng không chắc sẽ tốt đẹp, mà sẽ giống như lần gặp ở Istanbul. Kết quả chỉ tốt đẹp nếu Nga chịu từ bỏ các đòi hỏi quá đáng mà phía Ukraine cương quyết không chấp nhận.
Hoàn toàn đùng nếu cho rằng chỉ những thắng lợi của Ukraine trên chiến trường mới có thể buộc Nga phải chấp nhận rút lại các yêu cầu quá đáng của họ. Điều này đồng nghĩa Phương Tây phải ra sức yểm trợ Ukraine về mọi mặt. Chính thực tế chiến trường sẽ đóng vai trò quyết định trong những cuộc đàm phán. Và tất nhiên mặt trận kinh tế cũng đóng vai trò quan trọng. Một khi kinh tế Nga bị đánh phủ đầu bới các lệnh cấm vận thực sự ngặt nghèo của Phương Tây, Moscow sẽ không còn đủ sức nuôi cuộc chiến và sẽ buộc phải xuống nước.
Còn vào lúc này, chẳng mấy ai hy vọng các cuộc đàm phán giữa Nga và Ukraine ở Vatican, nếu diễn ra, sẽ mang lại kết quả nào đáng kể. Điều mà các phái đoàn Nga và Ukraine rút ra được từ các cuộc gặp ở Vatican có lẽ chỉ là ở Vatican, không có các món ngon như bánh ngọt Baklava hay thịt viên Kofte như ở Thổ Nhĩ Kỳ!
