Vừa cầm miếng bánh pizza, lỡ tay, cu cậu Bo làm rớt cái bịch xuống đất, định cúi xuống thì anh của Bo đứng kế bên đã kịp lấy bánh cho bé. Bà mẹ thấy vậy la to: “Bỏ, bỏ, rớt xuống đất không ăn được!” “Chưa tới 5 giây, con đã nhặt kịp mà mẹ, không sao!” Có đúng là “không sao?”
Chắc chắn bạn cũng có không ít lần làm rớt đồ ăn xuống sàn như bé Bo, và cũng nhiều lần vứt đồ ăn đi dù… tiếc hùi hụi, nhưng đôi khi lại phân vân, nếu nhặt lên liền thì đâu có sao, chưa kịp dính vi khuẩn mà! Thông thường, quyết định đó được phân định bằng “quy tắc năm giây.”
Quan niệm phổ biến này cho rằng thực phẩm vẫn an toàn để ăn nếu được nhặt lên từ sàn nhà trong khoảng thời gian năm giây ngắn ngủi. Tuy nhiên, một nhà vi sinh vật học có trụ sở tại Chicago tự mình nghiên cứu khoa học về tính hợp lệ của niềm tin lâu đời này và những phát hiện của ông đang tạo ra tiếng vang lớn trên mạng.
Nicholas Aicher, một nhà phân tích kiểm soát chất lượng cao cấp, thu hút được sự chú ý đáng kể trên TikTok nhờ những video hấp dẫn khám phá bối cảnh vi khuẩn trên các bề mặt công cộng hàng ngày. Dưới tên tài khoản @howdirtyis, video của ông thu hút hơn 11 triệu lượt thích, với người xem theo dõi nhiệt tình các xét nghiệm tăm bông tại nhiều địa điểm, từ tay cầm máy bơm xăng đến người thử sản phẩm làm đẹp và ghế ngồi trong rạp chiếu phim. Như Aicher giải thích với Jam Press, theo tờ New York Post, mục đích của ông là làm nổi bật “sự bẩn thỉu” vô hình mà mọi người thường bỏ qua trong thói quen hàng ngày của họ.
Đáp lại yêu cầu của một người theo dõi, Aicher quyết định thử nghiệm quy tắc năm giây. Phương pháp của ông bắt đầu bằng việc đặt các đĩa petri trên bề mặt sàn trong các khoảng thời gian khác nhau, từ không giây ngay lập tức đến khoảng thời gian kéo dài hơn một phút. Sau thời gian tiếp xúc, các mẫu được ủ trong máy nuôi cấy để thúc đẩy bất kỳ sự phát triển nào của vi khuẩn. Việc tiết lộ các đĩa petri sau đó đưa ra một kết quả đáng lo ngại: mọi mẫu đều cho thấy sự hiện diện của các khuẩn lạc vi khuẩn màu trắng.
Đi kèm với bằng chứng trực quan, chú thích của Aicher trong video rất trực tiếp và rõ ràng: “Có vẻ như ngay cả không giây cũng quá lâu.”
Ông cũng quan sát thấy mẫu tiếp xúc trong một phút đầy đủ cho thấy lượng vi khuẩn phát triển tương đương với mẫu chỉ để trong năm giây, chứng tỏ ngay cả khi thực phẩm tiếp xúc thoáng qua với sàn cũng dẫn đến nhiễm khuẩn.
Kết quả thí nghiệm của Aicher gây ra phản ứng mạnh mẽ từ những người theo dõi ông trong phần bình luận. Nhiều người bày tỏ sự ngạc nhiên và sự ghê tởm mới phát hiện ra đối với việc ăn thức ăn rơi vãi. Một người bình luận tuyên bố họ sẽ “không bao giờ nhấm nháp đồ ăn trên sàn nữa,” trong khi một người khác than thở về sự sụp đổ của “quy tắc năm giây” mà họ nghe theo bấy lâu nay.
Mặt khác, không phải tất cả người xem đều hoàn toàn bị thuyết phục bởi những phát hiện của Aicher. Một số người bình luận nêu lên mối quan ngại về thiết kế thử nghiệm, đặc biệt đề xuất cần có một mẫu “kiểm soát” để bảo đảm tính chính xác của kết quả. Một người dùng hài hước nói họ sẽ “giả vờ như mình chưa từng xem video này để tiếp tục thực hiện quy tắc năm giây,” trong khi một người khác trích dẫn tuổi thơ khỏe mạnh của họ mặc dù tuân thủ quy tắc. Một người bình luận có khuynh hướng khoa học hơn đề xuất một đĩa petri được tiếp xúc với không khí nhưng không chạm vào sàn, để tính đến khả năng ô nhiễm trong không khí.
Bất chấp những nghi ngờ này, thí nghiệm của Aicher chắc chắn làm dấy lên một cuộc thảo luận mới về thế giới vi khuẩn vô hình và những rủi ro tiềm ẩn liên quan đến ngay cả sự tiếp xúc ngắn ngủi giữa thức ăn và sàn nhà.
