Trong lĩnh vực lãnh đạo doanh nghiệp có rủi ro cao, một nghiên cứu gần đây từ trường kinh doanh Warrington College of Business thuộc đại học University of Florida cho thấy một điều độc đáo: tính cách xảo quyệt và thao túng về mặt chiến lược, mang tên gọi Machiavelliism, có thể là một yếu tố quan trọng trong thành công về mặt tài chính của một giám đốc điều hành (Chief Executive Officer – CEO).
Được công bố trên Journal of Applied Psychology, nghiên cứu này chỉ ra các giám đốc điều hành hàng đầu thể hiện những đặc điểm tính cách “tối tăm” này có xu hướng kiếm được nhiều tiền hơn đáng kể, bao gồm cả lương cơ bản, tiền thưởng và các gói trợ cấp thôi việc.
Machiavelliism là một cấu trúc tâm lý được đặc trưng bởi phong cách giao tiếp giữa những người có tính toán và thao túng, động lực mạnh mẽ để giành chiến thắng bằng mọi giá và tập trung chủ yếu vào lợi ích cá nhân. Thuật ngữ này bắt nguồn từ nhà ngoại giao và triết gia người Ý thế kỷ 16 Niccolò Machiavelli, người có tác phẩm quan trọng, “The Prince” (Vị Hoàng Tử), đưa ra lời khuyên thực dụng và thường gây tranh cãi về việc duy trì quyền lực.
Xu hướng Machiavelli nổi tiếng với lập luận “thà khiến người khác sợ hãi còn hơn được yêu mến” khi nói đến lãnh đạo, ưu tiên chủ nghĩa hiện thực và hiệu quả hơn cả duy tâm đạo đức.
Đặc điểm này thuộc một thành phần của những gì các nhà tâm lý học gọi là “Dark Triad” (Bộ Ba Đen Tối) của các đặc điểm tính cách, gồm tự luyến (đặc trưng bởi sự tự phụ, cảm giác có quyền và nhu cầu được ngưỡng mộ) và bệnh lý tâm thần (được đánh dấu bằng sự thiếu đồng cảm, bốc đồng và hành vi phản xã hội). Mặc dù những đặc điểm này thường bị coi là tiêu cực, nhưng nghiên cứu ngày càng chỉ ra trong một số môi trường cạnh tranh hoặc có rủi ro cao, chẳng hạn như lãnh đạo doanh nghiệp hoặc chính trị, một mức độ nào đó của những đặc điểm này lại rất có lợi.
Mối liên hệ giữa tính cách và tiền lương
Dẫn đầu bởi giáo sư nghiên cứu quản lý Aaron Hill, nghiên cứu của University of Florida phân tích một mẫu theo chiều dọc của các công ty S&P 500 để kiểm tra mối liên hệ giữa các đặc điểm tính cách của CEO và tiền lương của giám đốc điều hành. Khác với các cuộc khảo sát tự đánh giá truyền thống, các chuyên gia sử dụng một phương pháp mới: họ tuyển dụng các nhà tâm lý học lâm sàng được đào tạo để phân tích các bản ghi video công khai của các giám đốc điều hành hàng đầu. Phương pháp này cho phép xác định khách quan hơn các đặc điểm tính cách liên quan đến Machiavelli, giảm thiểu các thành kiến tiềm ẩn vốn có trong dữ liệu tự báo cáo.
Những phát hiện này rất rõ ràng. Hill lưu ý, xu hướng Machiavelli của CEO có liên quan tích cực đến tiền lương của chính họ, tiền trợ cấp thôi việc và tiền nhận được của C-Suite hoặc nhóm quản lý cấp cao. Nghiên cứu cho thấy các CEO theo xu hướng Machiavelli thành thạo hơn đáng kể trong việc xây dựng các gói bồi thường, cho cả bản thân họ và những người báo cáo trực tiếp, theo những cách tối đa hóa lợi ích tài chính cá nhân của họ.
“Điểm mù” về lương bổng và quản trị chiến lược
Một phát hiện đặc biệt thú vị: các CEO theo xu hướng Machiavelli thường tăng lương cho nhóm quản lý cấp cao của họ. Các nhà nghiên cứu đề xuất đây không phải hành động nhân từ, mà là một động thái chiến lược. Bằng cách tăng lương cho các thành viên chủ chốt trong nhóm của mình, các CEO này đặt ra chuẩn mực cao hơn cho mức lương của giám đốc điều hành trong tổ chức, do đó biện minh và tạo điều kiện cho việc tăng lương đáng kể của riêng họ. Mô hình này luôn đơn giản: xu hướng Machiavelli của một CEO càng rõ ràng thì họ càng thành công trong việc tăng tổng lương, gồm loại cơ bản, tiền thưởng hàng năm và các điều khoản trong thỏa thuận thôi việc của họ. Hơn nữa, các thành viên trong nhóm quản lý cấp cao làm việc dưới quyền của những CEO như vậy cũng có xu hướng kiếm được nhiều tiền.
Giáo sư Hill cho biết những phát hiện này làm sáng tỏ một “điểm mù” quan trọng về quản trị: vai trò thường bị đánh giá thấp của tính cách trong các quyết định trả lương cho giám đốc điều hành. Hội đồng quản trị và ủy ban lương bổng thường tập trung vào các số liệu hiệu suất và so sánh thị trường, nhưng ảnh hưởng của các đặc điểm tính cách vốn có của một CEO đối với kết quả lương bổng có thể bị bỏ qua.
Cuối cùng, theo Hill, việc nhận ra những động lực tính cách này vô cùng quan trọng đối với quản trị doanh nghiệp hiệu quả. Trong khi các đặc điểm của Machiavelli đôi khi dẫn đến kết quả tiêu cực, việc hiểu được ảnh hưởng tiềm tàng của những yếu tố đó cho phép các tổ chức “làm nổi bật các mặt tích cực và hạn chế những tiêu cực,” tận dụng hiệu quả mọi lợi thế chiến lược và giảm thiểu rủi ro liên quan đến hành vi thao túng hoặc ích kỷ.
