Những người mới chơi lan thường hay mắc chung một khuyết điểm: Thấy bông hoa đẹp cây, rễ tốt tươi như Vanda là vội vã mua ngay. Không bao lâu, cây lan này sẽ chết hoặc không ra hoa.
Vanda là loại cây thường mọc ở vùng nhiệt đới ấm áp quanh năm, ẩm độ cao lại cần nhiều ánh nắng, nên muốn nuôi phải biết cách. Lan mọc ở năm châu, bốn biển, núi cao đầy sương gió, rừng rậm âm u, đầm lầy ẩm thấp. Mỗi giống lan có một môi trường sinh sống khác nhau. Một vài cây lan vẫn thường mọc ở vùng nhiệt đới như Thái Lan, Việt Nam, Mexico, Hawaii hay Florida thời tiết ấm áp, độ ẩm cao, nắng mưa điều hòa, khó lòng chịu nổi cái lạnh và khô ráo của California, ngoại trừ nuôi lan trong nhà kính. Ngay tại miền Nam California, khí hậu ở Riverside khác hẳn với Fountain Valley.
Các bạn muốn mua lan, cần tìm hiểu về những điểm sau đây:
-Vị trí bạn dự định đặt chậu lan ở đâu. Nhiệt độ vào mùa hè, mùa đông ở nhà bạn là bao nhiêu? Nhiệt độ trung bình bao nhiêu? Nếu nóng quá hay lạnh quá cây bị cằn cọc lại và sẽ chết.
-Chỗ đặt lan có đủ nắng hay không? Nắng buổi sáng hay buổi chiều? Ánh nắng rất cần thiết cho cây tăng trưởng và nở hoa. Thiếu ánh nắng cây sẽ èo uột và không ra hoa. Làm sao để biết có đủ nắng hay không? Nếu lá xanh thẫm, mềm và rũ xuống tức là thiếu nắng. Lá vàng ngả mầu tía, cây bị cọc lại là quá nhiều nắng. Lá cây mầu xanh hơi vàng như trái olive là đủ nắng.
Sau khi tìm hiểu về nơi đặt lan, bạn sẽ tìm mua cây lan nào thích hợp với môi trường đó. Các chậu lan thường có bảng tên để giúp người mua hiểu rõ về sự nuôi trồng, vì ngoài nhiệt độ, ánh nắng, còn liên quan đến việc tưới nước, bón phân,… Bảng tên là những danh từ khoa học, tuy khó đọc nhưng mỗi ngày một quen. Hơn nữa nhìn vào bảng tên cây, người ta có thể đánh giá trình độ của người chơi lan.
Sau đây là tên viết tắt của một vài loại lan:
Aer. – Aerides, Aervd – Aeridovanda, Angcm. – Angraecum, Ascda – Ascocenda, Ascf. – Ascofinetia, Asctm. – Ascocentrum, B. – Brassavola, Blc. – Brasolaeliocattleya, Bro. – Broughtonia, C.- Cattleya, Chtra. – Christieara, Ctna. – Cattleytonia, Cym. – Cymbidium, Den. – Dendrobium, Kaw -Kagawara (ascocenda x renanthera) – Lc. – Laeliocattleya, Neof. – Neofinetia, Onc. – Oncidium, Phan. – Phalaenopsis, Ren. – Renanthera, Rhctm – Rhynchocentrum, Rhrds. -Rhynchorides, Rhv. – Rhynchovanda, Rhy – Rhynchostylis, Soph. – Sophronitis, V. – Vanda.
Nếu muốn có một vườn lan nở quanh năm, bạn đừng nên mua toàn một thứ. Thí dụ lan đất, lan Úc đa số chỉ nở vào mùa xuân. Muốn nhận diện các giống lan để dễ dàng chọn lựa, bạn nên mua cuốn sách “The Illustrated Encyclopedia of Orchids” giá $40, hoặc cuốn sách mới nhất “Botanica ‘s Orchids” giá $25.
Những cuốn này có khá nhiều hình ảnh những cây lan, và tên của những loại lan. Như vậy bạn không sợ mua phải những thứ không thích hợp.
Tìm hiểu về cây lan cũng chưa đủ, bạn còn cần tìm hiểu về trình trạng và xuất xứ của cây lan.
1-Chúng ta nên mua những cây khỏe mạnh, tươi tốt, không có đốm đen, vệt lõm xuống, dấu hiệu của bệnh tật và virus. Bệnh tật có thể chữa được nhưng virus bất trị và sẽ lây lan sang cây khác.
2-Những cây lan rừng không còn rễ (bare root) hay rễ đã chết khô cần phải có một thời gian khá dài mới ra rễ hay hồi phục được. Trường hợp này pha 10 giọt Super Thrive (hormone), một muỗng canh B1, một muỗng cà phê phân bón 30-10-10 và một muỗng cà phê đường trong một gallon nước, ngâm cây lan vào chừng vài giờ (nếu cây bị quá khô, ngâm chừng nửa ngày, rồi để cho ráo nước và lại ngâm tiếp, rồi bỏ vào túi nylon cột kín lại. Hai ngày sau xả nước ấm, để cho ráo rồi bỏ vào túi cột kín, chờ khi ra rễ dài chừng 2 phân mới đem trồng. Thời gian nay có thể là một vài tuần hay lâu hơn.
3-Nhiều người mua lan tại các vườn lan từ Hawaii, Florida hay ngay cả các vườn lan từ miền Bắc California là nơi từ nhiệt độ, độ ẩm, ánh nắng hoàn toàn khác hẳn với nơi bạn đặt lan, cho nên thế nào cây cũng bị khựng lại hay bị thui chột (shock). Do đó, với những cây làn này, khi đem về, bạn đừng vội mang ngay ra sân hay vườn trước khi cho cây làm quen dần dần với thời tiết. Nghĩa là đừng mang ra ngoài khi trời còn quá lạnh và cũng đừng mang ngay ra ngoài nắng. Hãy để vào chỗ rợp mát và thoáng gió, sau đó di chuyển dần dần ra chỗ có nắng. Tốt hơn hết, bạn nên mua cây tại các vườn lan địa phương, nơi có cùng thời tiết, khí hậu với nơi bạn ở. Nhưng khi mang từ ngoài vườn vào trong nhà cũng không nên để quá lâu, vì trong nhà độ ẩm rất thấp, trừ khi chúng ta tăng cường độ ẩm cho cây bằng cách để các chậu cây trên khay nước.
Thấu triệt được những điểm trên, chúng ta coi như đã thành công được một nửa chặng đường dẫn tới thành công của việc trồng lan.
Theo: Vietnamese Orchid Society
Đọc thêm:
-Lan, là niềm mê say tiếp tục mỗi ngày
