Các chính trị gia Đảng Cộng Hòa thường tuyên bố rằng các thành phố do Đảng Dân Chủ điều hành thường có các làn sóng tội phạm do quản lý yếu kém, nhưng một nghiên cứu mới cho thấy trong thực tế tỷ lệ giết người ở các bang và thành phố do Đảng Cộng Hòa kiểm soát thì cao hơn.
Các chính khách Cộng Hòa nói gì?
Cựu Tổng thống Donald Trump khẳng định tại một cuộc tuần hành ngày 26 Tháng Ba vừa qua ở Georgia: “Chúng ta đang chứng kiến những vụ giết người ở các thành phố của chúng ta, tất cả đều do đảng Dân Chủ điều hành. Mọi người sợ khi phải đi ra ngoài.”
Hồi Tháng Hai, Thượng nghị sĩ Tom Cotton (Cộng Hòa-Arkansas) đổ lỗi cho đảng Dân Chủ đã làm ra một đạo luật năm 2018 giúp giảm một số án tù liên bang; mặc dù đạo luật đó đã được ông Trump ký ban hành sau khi thông qua Quốc Hội do đảng Cộng Hòa kiểm soát. “Chính đảng của quý vị đã bỏ phiếu cho Đạo luật First Step Act, cho phép hàng nghìn kẻ phạm trọng tội bạo lực được thong dong trên đường phố, những người hiện đã phạm vô số tội ác bạo lực,” ông Cotton nói trong một bài phát biểu tại Thượng Viện.
Tháng Mười Hai năm ngoái, Dân biểu Dan Crenshaw (Cộng Hòa-Texas), nói với người xem Fox News rằng: “Các thành phố đẹp nhất của Hoa Kỳ thực sự đang bị hủy hoại bởi các chính sách tự do: Có mối liên hệ trực tiếp giữa cái chết, sự suy đồi và các chính sách tự do”.
Thực tế và lịch sử đều khác
Nhưng so sánh tỷ lệ tội phạm bạo lực trong các khu vực do đảng Dân Chủ và đảng Cộng Hòa điều hành lại cho thấy một câu chuyện rất khác. Một nghiên cứu mới từ tổ chức nghiên cứu trung tả Third Way cho thấy các tiểu bang mà ông Trump giành chiến thắng trong cuộc bầu cử năm 2020 có tỷ lệ giết người cao hơn các tiểu bang mà ông Joe Biden thắng phiếu. Theo kết quả nghiên cứu, tỷ lệ giết người cao nhất thuộc về các tiểu bang bảo thủ, vùng nông thôn và có khuynh hướng Cộng Hòa.
Nghiên cứu cho thấy tỷ lệ giết người ở 25 tiểu bang Trump thắng thế vào năm 2020 cao hơn 40% so với các tiểu bang bỏ phiếu cho ông Biden. (Báo cáo sử dụng dữ liệu năm 2020 vì dữ liệu năm 2021 chưa có đầy đủ.) Năm tiểu bang có số vụ giết người so với dân số cao nhất là Mississippi, Louisiana, Kentucky, Alabama và Missouri – đều là các tiểu bang nghiêng về đảng Cộng Hòa và bỏ phiếu cho ông Trump.
Có một số tiểu bang mà Biden giành chiến thắng năm 2020 cũng có tỷ lệ giết người bình quân đầu người cao, bao gồm New Mexico và Georgia, xếp thứ bảy và thứ tám trong top ten các tiểu bang có số vụ giết người bình quân cao nhất. Và có những tiểu bang ủng hộ ông Trump có tỷ lệ giết người thấp như Idaho và Utah. Nói rộng ra, miền Nam, và ở một mức độ thấp hơn là miền Trung Tây, có nhiều tỷ lệ vụ án giết người cao hơn so với vùng Đông Bắc và Bờ Tây.
Những phát hiện như vậy phù hợp với một mô hình đã tồn tại trong nhiều thập niên, trong đó miền Nam có tỷ lệ tội phạm bạo lực cao hơn so với mức trung bình toàn quốc.
Jennifer Ortiz, giáo sư khoa tội phạm học tại Đại học Indiana Đông Nam, nói với Yahoo News: “Với tư cách là các nhà tội phạm học, chúng tôi đã biết điều này từ khá lâu. Các bang Mississippi, Louisiana và Alabama trong lịch sử có tỷ lệ tội phạm cao.”
Tội phạm từ đâu ra?
Các nhà tội phạm học cho biết tỷ lệ tội phạm bạo lực thường cao hơn ở các khu vực người dân có trình độ học vấn trung bình thấp, tỷ lệ đói nghèo cao và thiếu sự hỗ trợ của chính quyền. Những điều kiện đó đặc trưng cho một số khu vực ở miền Nam Hoa Kỳ, gọi chung là Deep South.
“Đó là những tiểu bang nghèo nhất trong liên bang của chúng ta,” bà Ortiz nói về Deep South. “Họ có tỷ lệ trẻ em nghèo khó cao nhất. Họ là những tiểu bang ít học nhất. Họ là những tiểu bang có mức độ lạm dụng chất kích thích cao nhất. Tất cả những yếu tố đó góp phần khiến người ta có hành vi phạm tội ”.
Richard Rosenfeld, giáo sư tội phạm học tại Đại học Missouri-St. Louis và cựu chủ tịch của Hiệp hội Tội phạm học Hoa Kỳ, nhận định với Yahoo News về báo cáo của Third Way: “Tôi nghĩ đó là một nghiên cứu rất tốt. Ở các tiểu bang thuộc đảng Cộng Hòa, các bang có thống đốc là người của đảng Cộng Hòa, tỷ lệ tội phạm có xu hướng cao hơn. Tôi không chắc thực tế đó có liên quan đến chuyện thống đốc là người của Đảng Cộng Hòa hay không, nhưng dù sao thì sự thật cũng là sự thật.”
Mặc dù tỷ lệ giết người có xu hướng cao nhất ở miền Nam, nhưng mức tăng của loại tội phạm này trong năm 2020 cao nhất là ở vùng Đại Bình Nguyên (Great Plains) và vùng Trung Tây, theo nghiên cứu của Third Way. Mức tăng lớn nhất là ở tiểu bang Wyoming (tăng hơn 91,7% so với năm 2019), South Dakota (tăng 69%), Wisconsin (63,2%), Nebraska (59,1%) và Minnesota (58,1%). Wyoming, South Dakota và Nebraska đều bỏ phiếu cho ông Trump và có thống đốc là người của đảng Cộng Hòa. Wisconsin và Minnesota bỏ phiếu cho ông Biden và do đảng Dân Chủ lãnh đạo.
Rất ít thành phố lớn do đảng Cộng Hòa kiểm soát – chỉ có 26 trong số 100 thành phố lớn nhất Hoa Kỳ có thị trưởng là người của đảng Cộng Hòa – khiến việc so sánh trở nên khó khăn. Nhưng các thành phố lớn mà thị trưởng là người Đảng Cộng Hòa có tỷ lệ giết người không thấp hơn các thành phố có quy mô tương tự nhưng do Đảng Dân Chủ lãnh đạo.
Không nên chính trị hóa
Một số chuyên gia cho rằng không nên sử dụng dữ liệu về tội phạm vào mục đích chính trị.
David Weisburd, giáo sư tội phạm học và Giám đốc điều hành của Trung tâm chính sách tội phạm dựa trên bằng chứng tại Đại học George Mason, đã viết trong một email gửi tới Yahoo News: “Là một tiểu bang hoặc thành phố của đảng Cộng Hòa hoặc đảng Dân Chủ thì có liên quan đến nhiều vấn đề khác… Điều đó có nghĩa là tỷ lệ giết người có thể là do tiểu bang thuộc đảng Cộng Hòa mà cũng có thể do các tiểu bang Cộng Hòa có nhiều yếu tố rủi ro khác liên quan đến tội phạm hoặc tỷ lệ giết người. Rất khó để xác định nguyên tắc nhân – quả vững chắc để giải thích tỷ lệ tội phạm ngay cả với một mô hình nghiên cứu rất toàn diện”.
Tuy nhiên, ông Weisburd cho rằng tuyên bố của ông Trump và các chính trị gia Cộng Hòa rằng đảng Dân Chủ gây ra làn sóng tội phạm ở các thành phố và tiểu bang mà họ lãnh đạo là không có cơ sở. “Tôi không nghĩ lập luận của họ nên được ủng hộ cho dù bạn theo khuynh hướng nào”, ông Weisburd nói.
Tội phạm tăng nhưng vẫn thấp hơn trước
Tỷ lệ giết người ở Mỹ đã tăng đáng kể vào năm 2020 và các tiểu bang – bất kể theo đảng phái nào, đều có mức tăng gần như nhau. Theo nghiên cứu của Third Way, các vụ giết người năm 2020 đã tăng 32.2% ở các tiểu bang ủng hộ ông Trump và tăng 30.8% ở những tiểu bang bỏ phiếu cho ông Biden. Một số tiểu bang có các thành phố lớn, chẳng hạn như New York và Pennsylvania, có mức tăng nhiều hơn mức trung bình toàn quốc: New York tăng 47% và Pennsylvania tăng 39%. Nhưng mức tăng lớn nhất là ở tiểu bang nông thôn do Đảng Cộng hòa lãnh đạo, bao gồm Montana (tăng 84%) và South Dakota (tăng 81%).
Tỷ lệ giết người trên toàn quốc cao hơn đương nhiên khiến công chúng lo ngại, mặc dù tội phạm bạo lực vẫn thấp hơn nhiều so với mức cao nhất vào đầu những năm 1990. Trung tâm Nghiên cứu Pew Research lưu ý vào Tháng Mười Một năm ngoái: “Dữ liệu của FBI cho thấy, tỷ lệ tội phạm bạo lực đã giảm 49% từ năm 1993 đến năm 2019,” từ 757 vụ tội phạm bạo lực trong 100,000 dân xuống 379 vụ trên 100,000 dân.
Từ năm 2019 đến năm 2020, tỷ lệ các vụ giết người đã tăng từ 6 vụ trên 100,000 dân lên 7.8 vụ trên 100,000 dân, nhưng con số đó vẫn thấp hơn 22% so với tỷ lệ năm 1991 là 10 vụ giết người trên 100,000 dân.
Đọc thêm:
