Làn sóng đỏ yếu ớt
Donald Trump đã bỏ phiếu trước nên không đi bỏ phiếu vào ngày thứ Ba. Hai năm qua, ông đã chiến đấu cho các đồng minh trong cuộc bầu cử, nhằm mục đích mang lại chiến thắng quan trọng cho Đảng Cộng hòa (GOP) cũng là “khẳng định” chính mình để tìm kiếm một đề cử tổng thống nữa. Một số cuộc đua tại các tiểu bang chiến trường vẫn còn quá sít sao để nêu tên người chiến thắng vào đầu ngày thứ Tư, nhưng rõ ràng không có “Làn sóng đỏ” càn quét mà Trump đã dốc hết sức vận động suốt nhiều tuần trước ngày bầu cử.
Ở một số tiểu bang quan trọng, các ứng cử viên do Trump hậu thuẫn đã thua hoặc chỉ thắng sít sao. Tại tiểu bang Pennsylvania, Josh Shapiro của đảng Dân chủ đã giành chiến thắng trong cuộc đua chức thống đốc khi tranh cử với Doug Mastriano của GOP; trong khi John Fetterman của đảng Dân chủ đã đánh bại một cách ấn tượng ứng cử viên Mehmet Oz của GOP để nâng cao cơ hội đảng Dân củ tiếp tục kiểm soát Thượng viện. Tại Michigan, Tudor Dixon, người được Trump lựa chọn, đã thua thống đốc đương nhiệm Dân chủ Gretchen Whitmer. Ở Arizona, nơi Kari Lake và Blake Masters cùng nhau vận động tranh cử với tư cách ứng viên “Nước Mỹ trên hết” theo khuôn mẫu của Trump, nhưng cả hai đều phải bám đuổi trong cuộc đua giành chức thống đốc và vào Thượng viện, dù kết quả chưa chính thức.
Chỉ có một số ứng viên của Trump thành công tốt đẹp, trong đó có J.D. Vance, ứng viên Thượng viện của GOP ở tiểu bang Ohio. Ứng viên mà Trump được đầu tư cá nhân nhiều nhất, cựu cầu thủ bóng đá Herschel Walker, người ứng cử vào Thượng viện Georgia đã gặp cú “hồi mã thương” bởi những cáo buộc khuyến khích phụ nữ phá thai và trả tiền cho họ. Walker hầu như không còn khả năng đạt quá 50% phiếu bầu và phải bước vào vòng loại trực tiếp với đối thủ Dân chủ đương nhiệm. Một trong những chiến thắng lớn nhất của GOP là ở tiểu bang Florida, nơi Thống đốc Ron DeSantis tái đắc cử với mức cách biệt mà GOP chưa từng thấy trong hai thập niên qua, mở đường cho ông tiến vào cuộc bầu cử tổng thống năm 2024.
Không giống bốn năm trước, khi DeSantis cần sự “chứng thực” của Trump để lên tinh thần cho chiến dịch tranh cử kém cỏi, năm nay DeSantis không tìm kiếm sự giúp đỡ của cựu tổng thống để tái đắc cử. DeSantis thậm chí là mục tiêu của một biệt danh chế nhạo mà Trump đặt ra (“Ron DeSanctimonious”) trong những ngày cuối cùng của cuộc đua. Trump không ưa DeSantis một phần vì tay thống đốc này được nhiều người xem là sự chọn lựa hàng đầu cho đề cử ứng viên tổng thống của GOP. DeSantis chưa cho biết liệu ông có tranh cử vào Toà Bạch Ốc hay không, nhưng Trump (dự kiến tuyên bố tranh cử tổng thống vào tuần tới) đã nói với các phóng viên rằng ông xem DeSantis như một đối thủ cạnh tranh.
Với “Làn sóng đỏ” không càn quét, toan tính của Trump đang gặp rào cản rất lớn, đặc biệt là từ nhưng người đổ lỗi chính ông đã làm mất cơ hội cho đảng, thay vì làm tăng cơ hội cho nhiều ứng viên. Các cuộc đua sát nút trên phần còn lại của bản đồ bầu cử chắc chắn sẽ khiến Trump bối rối. Trong buổi party đêm bầu cử tại khu nghỉ mát Mar-a-Lago, Trump không còn “hùng biện” trước đám đông mà chỉ đưa ra vài nhận xét ngắn gọn. Một trong số ít người được ông khen ngợi là Katie Britt, ứng viên Thượng viện của GOP từ tiểu bang Alabama, người mà chiến thắng ít được chú ý lúc đầu. Trump không đề cập đến chiến thắng của DeSantis, thay vào đó tập trung vào chiến thắng thuyết phục của Thượng nghị sĩ Marco Rubio, người đã vận động tranh cử cùng Trump.
Chủ nghĩa Trump đang phá GOP
Để chứng tỏ ảnh hưởng của mình đối với GOP, Trump đã chứng thực khoảng 300 ứng viên trong các cuộc tranh cử giữa nhiệm kỳ, một khác biệt rõ ràng so với truyền thống chính trị hơn một thế kỷ của nước Mỹ. Kể từ năm 1908 khi Tổng thống Teddy Roosevelt vận động cho người được ông chọn kế nhiệm (William Howard Taft), mới có một cựu tổng thống tích cực vận động chính trị cho đảng. Các thành viên GOP thừa nhận rằng đêm kiểm phiếu không là lễ hội chiến thắng như họ tưởng. Thượng nghị sĩ Lindsey Graham (Cộng hoà-South Carolina), một đồng minh thân cận của Trump, nói với NBC News: “Chắc chắn không có làn sóng GOP, chắc chắn!”.
Sự tập trung cao độ vào cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ của Trump hầu như bắt nguồn từ ước muốn lấy lại vị thế sau thất bại trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2020 và từ khát vọng duy trì sự trung thành của đảng. Kể từ năm 2016, khi Trump gây sốc cho chính trị Mỹ bằng việc chiếm ưu thế gần như tuyệt đối trong GOP, phong cách chính trị “tấn công” của ông đã dẫn đến nhiều thiệt hại cho những ứng viên bảo thủ hơn là giúp họ thành công. Ông là tổng thống đương nhiệm đầu tiên trong nhiều thập niên đã để mất Hạ viện, Thượng viện và Toà Bạch Ốc cùng lúc chỉ trong bốn năm. GOP cảm thấy bầu cử giữa kỳ là cơ hội để bù đắp phần nào những mất mát đó.
Với Trump, đây còn là cơ hội để ông siết chặt hơn nữa sự thống trị trong đảng. Liam Donovan, cựu trợ lý Uỷ ban Thượng viện Cộng hoà Quốc gia (National Republican Senatorial Committee) lưu ý rằng nếu đối đầu Thượng viện hiệp hai ở Georgia xảy ra, Trump vẫn có thể chứng tỏ sức ảnh ưởng nếu Walker đánh bại thượng nghị sĩ đương nhiệm Raphael Warnock của đảng Dân chủ. Hiện nay, cách duy nhất mà Trump dùng để duy trì “thương hiệu” chính trị là thông qua sự chứng thực các ứng viên; và lần đầu tiên, ông chi một số tiền đáng kể để giúp họ.
Siêu PAC MAGA Inc của Trump đã chi hơn $16 triệu quảng cáo truyền hình trong tháng cuối cùng ở sáu tiểu bang, chiếm khoảng 9% tổng chi tiêu của GOP trong cùng thời gian (theo công ty theo dõi quảng cáo AdImpact). Trong cuộc tranh cử nội bộ, Trump đã “thanh trừng” thành công nhiều ứng viên đương nhiệm GOP mà ông xem là không trung thành bằng cách ủng hộ các ứng cử viên phủ nhận kết quả cuộc bầu cử năm 2020, gồm cả các ứng viên GOP hàng đầu ở ba tiểu bang Arizona, Georgia và Michigan, nơi Trump đã thua một cách “tức tối” vào năm 2020, dẫn lại từ The New York Times.
Trong nội bộ đảng GOP, quyền lực của Trump là không thể nghi ngờ. Nhiều ứng viên vất vả giành sự chứng thực của Trump từ vòng đấu trong đảng. Các trang web của họ tràn ngập quảng cáo hình ảnh Trump, quảng bá các chính sách của ông, và nhiều người lặp lại những tuyên bố sai trái của Trump về gian lận bầu cử năm 2020. Nhưng giới hạn quyền lực chính trị của Trump đã thể hiện rõ trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ. Bị hầu hết cử tri ôn hòa xem là không thuận lợi do tuổi tác, việc Trump đối diện nhiều rắc rối luật pháp còn khiến một số ứng viên GOP ngại cùng ông tham gia chiến dịch tranh cử vì sợ mất phiếu! Một cách tổng quát, cuộc bầu cử giữa kỳ là phép thử cho thấy sức mạnh chính trị thật sự của Donald Trump đã giảm đi rất nhiều.
___________
Đọc thêm:
