H.C.
Dân biểu Liên bang Hoa Kỳ, ông John Lewis, một người tiên phong của phong trào đấu tranh cho quyền của người da màu, thành viên lâu năm của Hạ viện Mỹ, đã từ trần hôm nay, thứ Sáu 17-07-2020, thọ 80 tuổi.
Hãng Reuters dẫn nguồn tin của Chủ tịch Hạ viện, bà Nancy Pelosi, cho biết ông Lewis đã bị ung thư tuyến tụy từ tháng 12 năm ngoái.
Ông Lewis là người da đen, sinh năm 1940 trong một gia đình tá điền ở Troy, Alabama và đã từng trải qua cuộc sống nhọc nhằn ở Selma, Alabama trước khi được bầu vào Quốc hội Hoa Kỳ và làm dân biểu đại diện tiểu bang Georgia suốt 30 năm qua. Ông rất được kính trọng trong cộng đồng người Mỹ da đen, được coi như là một mối liên kết sống với Mục sư Martin Luther King và di sản dân quyền của ông King.
Ông kết thân và là người cùng đấu tranh với Mục sư Martin Luther King trong Phong trào Quyền Dân trong thập niên 1960. Ông gặp Mục sư King khi còn là một thanh niên sôi nổi và đã giúp ông King tổ chức cuộc Diễn hành Washington năm 1963, nơi Mục sư King có bài diễn thuyết nổi tiếng “I Have a Dream”. Ông được coi là một trong sáu nhà lãnh đạo lớn của Phong trào Dân Quyền. Hai năm sau, khi vẫn là một người hoạt động nhân quyền trẻ, ông đã dẫn đầu cuộc diễn hành đòi quyền bầu cử ứng cử năm 1965 – cuộc diễn hành bị cảnh sát đàn áp thô bạo tại cầu Edmund Pettus ở Alabama – ông Lewis bị đánh nứt sọ, nhưng cuộc diễn hành đã là động lực thúc đẩy Quốc hội Mỹ ban hành Luật Quyền Bầu cử trong năm đó, cấm các hành vi phân biệt chủng tộc trong bầu cử.
Từ năm 1963 đến 1966, ông Lewis là chủ tịch Hội đồng Phối hợp Sinh viên Bất bạo động, gọi tắt là SNCC, thường xuyên tổ chức những cuộc biểu tình ngồi (sit-in) và các hoạt động khác ở các tiểu bang miền Nam. Sau khi rời SNCC năm 1966 ông Lewis vẫn hoạt động tích cực cho phong trào đòi quyền dân sự và chính trị cho người da màu. Ông được bầu vào chính quyền năm 1981, tham gia Hội đồng thành phố Atlanta. Năm 1986 ông được bầu vào Hạ viện Hoa Kỳ, đại diện cho Atlanta và các vùng ngoại ô lân cận.
Tại Hạ viện liên bang, ông Lewis là Chủ tịch Tiểu bang Giám sát thuộc Ủy ban Ngân sách Hạ viện.
Là một dân biểu, ông đã góp phần thiết lập và duy trì các di sản đấu tranh của Mục sư Luther King ở Atlanta và vận động được hàng chục triệu đô la từ ngân sách liên bang để cải thiện điều kiện sống ở khu vực Atlanta; ông là đồng tác giả một dự luật thành lập Trung tâm Y tế và Chênh lệch Y tế của Người Thiểu số thuộc Viện Y tế quốc gia. Là dân biểu có quan điểm tự do, ông chống lại việc sử dụng quân đội để tấn công Iraq năm 2002 và bỏ phiếu ủng hộ Luật Chăm sóc Y tế Vừa Túi Tiền (Obamacare) năm 210.
“Khi bạn thấy điều gì đó không đúng, không công bằng, không sòng phẳng, bạn có nghĩa vụ luân lý phải làm gì đó, phải nói gì đó, và không im lặng”, ông Lewis nói trong bài diễn văn tôn vinh Mục sư Luther King tháng Giêng năm 2017. Và đó cũng là phương châm xử thế của ông trong cuộc đời.
“Hôm nay, nước Mỹ thương tiếc sự mất mát một trong những anh hùng vĩ đại nhất của lịch sử nước Mỹ: Dân biểu John Lewis, Lương tâm của Quốc hội,” bà Pelosi viết trong một thông báo vừa phát hành tối nay thứ Sáu 17-07.
