Nữ thủ tướng Anh Liz Truss đã tuyên bố từ chức sau 45 ngày tại vị, đồng thời thôi giữ chức lãnh đạo đảng Bảo Thủ. Hành động từ chức của bà Truss buộc đảng Bảo Thủ – giữ đa số trong Quốc Hội Anh – phải cấp tốc bầu ra một nhà lãnh đạo mới, dự kiến vào tuần sau.
Phát biểu bên ngoài văn phòng Thủ tướng ở Phố Downing London sáng 20 tháng Mười, bà Truss nói bà không thể hoàn thành nhiệm vụ mà đảng Bảo Thủ đã giao cho bà sau khi cựu Thủ tướng Boris Johnson từ chức gần hai tháng trước. Nhiệm vụ đó là cải cách nền kinh tế đang bị trì trệ của Anh quốc. “Tôi nhậm chức vào thời điểm kinh tế và địa – chính trị thế giới có bất ổn lớn. Và tôi thừa nhận đã không thể hoàn thành nhiệm vụ”, bà Truss nói và thừa nhận ngày 19 tháng Mười là “một ngày khó khăn” của bà khi xảy ra cảnh hỗn loạn bên trong Quốc Hội và Bộ trưởng Nội vụ Suella Braverman từ chức.
Với 45 ngày tại vị, bà Truss trở thành thủ tướng có thời gian cầm quyền ngắn nhất trong lịch sử nước Anh.
Bà sẽ tiếp tục giữ cương vị thủ tướng tạm quyền cho tới khi nước Anh chọn được thủ tướng tiếp theo.
***
Hãng tin Reuters cho biết cuộc bầu chọn lãnh đạo mới của đảng Bảo thủ, người sẽ trở thành thủ tướng, dự kiến diễn ra vào tuần tới. Người được chọn phải thu hút được ít nhất 100 phiếu thuận của các nghị sĩ vào chiều Thứ Hai, nếu có hai ứng cử viên giành đủ số phiếu thuận, các nghị sĩ Bảo Thủ sẽ bỏ phiếu lại và người chiến thắng sẽ được chọn vào thứ Sáu, theo BBC.
Người mới được bổ nhiệm làm Bộ trưởng Tài chính Jeremy Hunt tuyên bố không tham gia cuộc đua. Ông Hunt từng tham gia chạy đua và ghế thủ tướng năm 2019 nhưng thất bại trước cựu Thủ tướng Boris Johnson. Các ông Rishi Sunak và bà Penny Mordaunt được coi là những đối thủ tiềm năng. Các nguồn tin thân cận với cựu Thủ tướng Boris Johnson không xác nhận hay phủ nhận lời đồn đoán rằng ông sẽ sẽ quay lại ghế thủ tướng.
Ông Sunak đã chứng tỏ có tầm nhìn xa hơn bà Truss khi đưa ra cảnh báo về kế hoạch kinh tế đầy tranh cãi của cựu Bộ trưởng Tài chính Kwasi Kwarteng – chính sai lầm trong kế hoạch kinh tế này đã dẫn tới sự từ chức của bà Truss.
Sở dĩ ông Rishi Sunak có thể dự báo được viễn cảnh trên là vì ông từng làm Bộ trưởng Tài chính Anh giai đoạn 2020 – 2022 trong nội các của cựu Thủ tướng Boris Johnson. Bản thân ông Sunak có kinh nghiệm đối phó với khủng hoảng kinh tế khi từng đưa nước Anh vượt qua đại dịch COVID-19.
Ông Rishi Sunak đã từng chạy đua vào chiếc ghế Thủ tướng Anh nhưng thất bại trước bà Truss với số phiếu sít sao trong cuộc bầu cử vào tháng Chín. Phần lớn các nghị sĩ của Đảng Bảo thủ có lòng tin vào khả năng điều hành nền kinh tế của ông Rishi Sunak, đây có thể là tiền đề quan trọng để ông được bầu làm thủ tướng Anh tiếp theo.
Trong cuộc bầu cử hồi tháng Chín, Bộ trưởng phụ trách Hạ viện Penny Mordaunt là người về thứ ba sau bà Truss và ông Sunak. Ngoài chức bộ trưởng phụ trách Hạ Viện trong nội các của bà Truss, bà Penny Mordaunt cũng từng giữ chức Bộ trưởng Quốc phòng và sau đó là Quốc vụ khanh Chính sách thương mại dưới thời cựu Thủ tướng Boris Johnson.
Một gương mặt sáng giá khác là Bộ trưởng Thương mại Quốc tế Kemi Badenoch. Bà Badenoch về thứ tư trong cuộc bầu cử vào mùa hè. Tuy nhiên bà lại nhận được đánh giá tích cực từ các đảng viên cơ sở đảng Bảo Thủ trong nhiều cuộc thăm dò. Kemi Badenoch được coi là một chính trị gia trẻ tuổi, năng động và một “tài năng xuất chúng” trong đảng Bảo Thủ.
Theo báo The Times, cựu Thủ tướng Boris Johnson có thể tham gia tranh cử Chủ tịch Đảng Bảo thủ để thay thế bà Liz Truss. Ông Johnson gần như không có đối thủ nếu đứng ra tự ứng cử dù vẫn còn những trở ngại nhất định. Trước khi rời ghế thủ tướng, ông Johnson từng bóng gió tuyên bố khả năng quay trở lại khi đảng Bảo Thủ không có cái tên nào đủ uy tín để thay thế ông vào thời điểm đó. Nhưng những bê bối của ông Johnson vẫn còn là trở ngại cho cuộc tái hồi của ông.
Một gương mặt khác có khả năng tham gia chạy đua vị trí lãnh đạo đảng Bảo Thủ là Bộ trưởng Quốc phòng Ben Wallace.
***
Trong thông báo ngày 20 tháng Mười sau khi có tin bà Liz Truss tuyên bố từ chức, Tổng thống Mỹ Joe Biden đã cảm ơn bà Truss. “Mỹ và Anh là những đồng minh bền vững và là bạn hữu lâu dài. Thực tế đó sẽ không bao giờ thay đổi. Tôi cảm ơn Thủ tướng Liz Truss vì sự hợp tác của bà ấy trong một số vấn đề, trong đó có việc khiến Nga phải chịu trách nhiệm vì cuộc xung đột ở Ukraine”. Tổng thống Biden cho biết Mỹ sẽ tiếp tục “hợp tác chặt chẽ với chính phủ Anh khi chúng ta làm việc cùng nhau để đối mặt với các thách thức toàn cầu”.
Tổng thống Pháp Emmanuel Macron kêu gọi sự ổn định chính trị ở Anh sau khi Thủ tướng Liz Truss thông báo từ chức. “Tôi muốn nói rằng Pháp, với tư cách một quốc gia và người bạn của người dân Anh, mong muốn trên hết là sự ổn định cho đất nước họ. Về mặt cá nhân, tôi luôn cảm thấy buồn khi chứng kiến một người đồng nghiệp rời đi nhưng những điều tôi mong muốn là chứng kiến sự ổn định quay lại sớm nhất có thể”, ông Macron nói.
Cựu Thủ tướng Anh Theresa May thì cho rằng bà Liz Truss đã quyết định đúng khi từ chức để tạo điều kiện cho “một lộ trình chuyển giao trật tự”. “Trách nhiệm của chúng ta là mang đến một chính phủ hiệu quả và nhạy bén trong thời điểm quan trọng này của đất nước”, bà May viết trên Twitter.
Đọc thêm:
