Từ đầu năm 2023, Croatia gia nhập Eurozone và trở thành thành viên của Hiệp định Schengen. Quốc gia này đang tiến hành thử nghiệm sử dụng đồng tiền chung châu Âu và dỡ bỏ kiểm soát tại biên giới với các quốc gia Schengen.
Trong tiệm bánh của Ivana Horvath ở Zagreb, tất cả các mức giá từ lâu đã được ghi bằng đồng kuna của Croatia và đồng euro. Ví dụ, bánh mì ô liu có giá 18.48 kuna hoặc 2.65 euro. Nhưng Ivana hoài nghi về việc chuyển đổi sang đồng tiền châu Âu: “Tất cả giá sẽ được làm tròn lên. Nhiều người có thế chấp, tiền lãi sẽ tăng lên. Chúng tôi không biết điều gì đang chờ đợi chúng tôi trong thời gian tới”.
Có sự chia rẽ giữa các cư dân Croatia: Theo một cuộc thăm dò của Eurobarometer do Ủy ban châu Âu ủy quyền, 55% công dân ủng hộ việc gia nhập khu vực đồng euro. Gần một nửa lo ngại rằng việc chuyển đổi sang đồng euro sẽ có những hậu quả tiêu cực và chỉ một phần ba người Croatia tin rằng đất nước đã chuẩn bị tốt cho việc giới thiệu một loại tiền tệ châu Âu duy nhất. 81% số người được hỏi lo sợ rằng sau này sẽ gây ra tăng giá.
Nếu nói chuyện với những người bán hàng trong chợ ở Zagreb, bạn có thể cảm nhận ngay tâm trạng hoài nghi. “Tôi sợ những tháng đầu tiên của năm mới. Giai đoạn chuyển giao sẽ khó khăn cho mọi người”, một người đàn ông lớn tuổi nói. Hầu hết các thương nhân trên thị trường là những người ở độ tuổi nghỉ hưu. Họ cần thêm thu nhập vì lương hưu trung bình ở Croatia chỉ khoảng 250 euro mỗi tháng. Việc tăng giá liên quan đến việc chuyển đổi sang đồng euro chủ yếu sẽ ảnh hưởng đến những người về hưu.
“Chúng ta không nên loại bỏ tiền tệ quốc gia”
“Chúng tôi không hài lòng về điều này! Cho đến thời điểm này, mọi thứ đã ổn thỏa – gia nhập NATO, gia nhập EU. Nhưng họ không nên loại bỏ đồng tiền của chúng tôi! Đồng kuna luôn là tiền của chúng tôi, ông bà của chúng tôi đã thanh toán bằng chúng. Tôi lo rằng rồi đây cái gì cũng tăng giá” – chị bán rau thừa nhận.
Trên thực tế, đồng kuna với tư cách là đồng tiền quốc gia chỉ xuất hiện vào năm 1994 sau khi Croatia giành được độc lập và ngay từ đầu đã được định giá bằng đồng mark Đức, sau đó là đồng euro. Sau lạm phát cao ở Nam Tư cũ vào những năm 1980, đồng mark được coi là một loại tiền tệ dự trữ, và niềm tin vào tiền địa phương trở nên rất yếu.
Trong những năm gần đây, việc mua bán xe hơi, bất động sản, thanh toán tiền nghỉ qua đêm khách sạn ở Croatia diễn ra theo giá châu Âu. Tài sản của các công ty và cá nhân được định giá bằng đồng euro và 2/3 khoản nợ công của quốc gia cũng được định giá bằng đồng tiền chung châu Âu. Việc chuyển đổi sang euro được chính phủ ở Zagreb coi là đương nhiên, điều duy nhất còn lại phải làm là thực hiện các điều kiện của Thỏa thuận Maastricht – kiểm soát lạm phát, không cho phép gia tăng nợ công và kiểm soát lãi suất trái phiếu chính phủ.
Tuy nhiên, giáo sư Ljubo Jurkić của Đại học Zagreb cho rằng với việc lưu thông tiền tệ bằng đồng euro, chính quyền Croatia đang buông bỏ công cụ duy nhất là chính sách tài khóa. Ngoài ra, ông tin rằng “các nước lớn được hưởng lợi nhiều hơn từ đồng euro so với các nước nhỏ” và lợi ích của các quốc gia mạnh hơn sẽ chiếm ưu thế. Và Croatia, với 4 triệu dân, là một nước lùn xét về khía cạnh kinh tế. Nhà kinh tế cho biết thêm, việc giới thiệu đồng euro phải được xem xét từ hai phía – từ quan điểm của những công dân bình thường và từ quan điểm của nền kinh tế quốc gia.
Giá tại các quán cà phê và cửa hàng ở Croatia đã được ghi bằng cả kuna và euro
Jurkić cảnh báo: “Việc Croatia chuyển đổi sang sử dụng đồng euro là một quyết định hoàn toàn mang tính chính trị nhằm đưa chúng tôi đến gần hơn với châu Âu, và nó sẽ như vậy đối với những công dân bình thường. Nhưng nó sẽ mang lại rất nhiều vấn đề cho nền kinh tế Croatia”. Và ông lập luận cho quan điểm của mình rằng Zagreb sẽ chỉ đáp ứng các điều kiện của Thỏa thuận Maastricht một cách chính thức: “Các điều kiện thực tế là chúng tôi phải có mức phát triển kinh tế xấp xỉ như các nước EU khác. Nhưng hiện tại Croatia chỉ đạt được một phần ba mức trung bình ở khu vực đồng euro”.
Xét cho cùng, nền kinh tế Croatia dựa vào lĩnh vực dịch vụ, gần 20% trong số đó phụ thuộc vào du lịch, Jurkić tiếp tục. Ông tin rằng về lâu dài, đa dạng hóa nền kinh tế là cần thiết. Nhưng đất nước vẫn chưa có một kế hoạch cụ thể. Nếu bạn nhìn vào nước láng giềng Slovenia, thì sự thịnh vượng kinh tế của nước này dựa trên việc sản xuất các sản phẩm cho các công ty lớn của châu Âu đã đến đây ngay sau khi Slovenia giành độc lập.
Ngành du lịch ở Croatia rất vui mừng
Một chuyến đi đến bờ biển Croatia vào một ngày mưa Tháng Mười Hai chỉ mang lại một ý tưởng mơ hồ về vẻ đẹp của khu nghỉ mát Opatija, nơi những cánh rừng thông trải dài dọc theo bờ biển đá với nhiều vịnh. Milan Cesar là chủ sở hữu của khách sạn, mở cửa cho du khách quanh năm. Vào mùa Đông, cũng có những vị khách được tùy ý sử dụng phòng xông hơi khô và hồ bơi.
Họ đến đây chủ yếu từ Áo, Đức và nước láng giềng Ý. Đối với César, việc đất nước của ông gia nhập khu vực đồng euro là một sự giải thoát lớn: “Chúng tôi, những người chủ khách sạn, hài lòng với đồng euro, công việc của chúng tôi sẽ dễ dàng hơn nhiều và chúng tôi đã chuẩn bị kỹ lưỡng cho việc này. Tôi hiểu rằng nhiều người lo sợ về giai đoạn chuyển đổi. Nhưng tôi nghĩ không có gì phải sợ, dù sao tiền cũng là tiền”.
Hai vị khách đến từ Salzburg chia sẻ sự lạc quan của chủ khách sạn: “Thay đổi là điều đáng báo động. Nhưng khi ranh giới ở biên giới biến mất, mọi chuyện sẽ tốt hơn”. Từ ngày 1 Tháng Một, việc kiểm soát ở biên giới với Croatia đã biến mất do nước này đã trở thành thành viên của hiệp định Schengen. Nếu chuyến đi từ Salzburg đến Opatija giảm một giờ do không có kiểm soát biên giới, điều này sẽ thu hút nhiều khách du lịch hơn nữa đến với Croatia.
Milan Cesar tin rằng tình hình sẽ được cải thiện: “Croatia xinh đẹp đến mức mọi người sẽ luôn đến đây – bất kể chiến tranh, covid hay khủng hoảng kinh tế. Khách của chúng tôi sẽ đến, bất kể điều gì đang xảy ra, và trong tương lai, điều đó sẽ dễ dàng hơn. Đồng euro và thị thực Schengen có nhiều ý nghĩa đối với du lịch Croatia và cho thấy rằng chúng tôi là một phần của châu Âu, và đây là một điểm cộng lớn cho Croatia”.
Ngành du lịch Croatia chắc chắn sẽ được hưởng lợi từ việc đồng euro được lưu thông ở đất nước này. Nhưng vì tương lai kinh tế, đất nước cần nguồn nhân lực mới có trình độ cao và công việc được trả lương cao cho những người trẻ tuổi để ngăn chặn việc di cư sang các quốc gia láng giềng. Mặc dù mức lương trung bình ở Croatia đã tăng lên trong những năm gần đây, nhưng nó chỉ là 1.100 euro mỗi tháng. Với việc chuyển đổi sang đồng euro, nền kinh tế Croatia cần tìm kiếm các tiêu chuẩn mới.
