Làm thế nào để Nga có thể “chiến thắng”?
Putin thích đặt cược rằng một cuộc chiến kéo dài ở Ukraine sẽ khiến các đối thủ của ông kiệt sức sớm hơn so với Nga và Nga sẽ thắng. Về mặt chiến lược, Tổng thống Nga có thể đúng, nếu chỉ có Ukraine tham gia cuộc chơi, nhưng với sự can dự gián tiếp ở bên ngoài (với nguồn “đồ chơi” bổ sung thường xuyên) và tinh thần quật cường của người dân Ukraine, có nhiều cách để Hoa Kỳ và các đồng minh phương Tây làm phá sản chiến lược “lấy thịt đè người” của Nga.
Át chủ bài của phương Tây vẫn là sức mạnh kinh tế không thể chối cãi (dĩ nhiên là nếu phương Tây có đủ ý chí và đoàn kết để tận dụng sức mạnh đó). Ngày 24 Tháng Hai, ngày chiến tranh bắt đầu, Tổng thống Joe Biden cho biết ông sẽ bắt Nga phải chịu những chi phí nghiêm trọng cho nền kinh tế, ngay thời điểm trước mắt những lâu dài. “Chúng ta sẽ làm giảm khả năng cạnh tranh của họ trong nền kinh tế công nghệ cao của thế kỷ 21” – ông nói.
Ngày 25 Tháng Tư, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin nhấn mạnh thêm: “Chúng tôi muốn thấy Nga suy yếu đến mức không thể lập lại một cuộc xâm lược như đang xảy ra ở Ukraine”. Tướng Mark A. Milley, Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Hoa Kỳ, cũng phát biểu tương tự về “một chiến thắng sẽ đến dù cuộc xung đột rất dài, có thể mất nhiều năm”.
Vấn đề ở chỗ phương Tây chưa bao giờ chứng tỏ họ rất giỏi trong chiến lược kiên trì; kiên nhẫn lại càng không. Chính vì vậy mà Putin tin Nga sẽ thắng về sức bền. Người ta cũng có thể cảm nhận được sự lo lắng của các quan chức Mỹ và châu Âu mới đây khi họ cho rằng Nga sẽ thi gan sự kiên trì trên chiến trường Ukraine và sẽ làm thất bại các lệnh trừng phạt ở quê nhà bằng sức chịu đựng. Đã có một số nhà quan sát phương Tây tin rằng chiến tranh càng kéo dài, cơ hội của Nga càng nhiều hơn.
Theo họ, phương Tây, có vẻ như đang lao vào cuộc chơi với sự bế tắc đẫm máu. Vậy làm cách nào mà phương Tây có thể đảo ngược sự bi quan trong Tháng Bảy để chờ đến mùa Đông, khi nước Nga giá lạnh hơn Ukraine? Câu trả lời khôn ngoan nhất là tiếp tục tăng cường thực thi các biện pháp trừng phạt kinh tế để làm cho Nga bị kẹp chặt, không còn sức để cựa quậy. Làm được như thế sẽ thêm một đòn mạnh giáng vào điểm yếu chiến lược lớn nhất của Nga: Phân tán lực lượng quá mỏng trên một địa hình rộng lớn, trong khi hậu cần yếu, tinh thần kém và vũ khí không bổ sung kịp.
Tín hiệu xấu từ các quan chức Nga
Bằng chứng tốt nhất cho thấy các biện pháp trừng phạt của phương Tây đang phát huy tác dụng, dù chậm, đã được chính các quan chức Nga nói đến. “Tình hình không dễ dàng” – phát ngôn viên Kremlin Dmitry Peskov thừa nhận vào tháng trước. Herman Gref, người đứng đầu Sberbank, ngân hàng lớn nhất nước Nga, cảnh báo: “Chúng ta có thể cần khoảng một thập niên để đưa nền kinh tế trở lại mức của năm 2021” – dẫn lại từ The Washington Post.
__________
__________
Gần đây, Herman Gref cho các nhà báo biết số chuyến hàng đến Nga đã giảm sáu lần so với năm ngoái vì các lệnh trừng phạt của phương Tây. Ngày 14 Tháng Bảy, Bộ trưởng Thương mại Mỹ Gina Raimondo tuyên bố: “Chúng ta cũng đang chơi một trò chơi dài hơi”. Bà cho biết việc Hoa Kỳ tập hợp thành công một liên minh gồm ba chục quốc gia ủng hộ các lệnh trừng phạt Nga đã cho kết quả mỹ mãn: Xuất khẩu chất bán dẫn sang Nga đã giảm 74% so với năm trước. “Bạn không thể duy trì một quân đội hiện đại nếu không có chất bán dẫn” – bà khẳng định.
Nhờ giá năng lượng cao nên Nga vẫn có nhiều tiền mặt phục vụ cuộc chiến. Nhưng các biện pháp kiểm soát xuất khẩu của phương Tây khiến Moscow ngày càng khó khăn trong việc mua những thứ cần thiết. Một quan chức cấp cao của Bộ Thương mại Mỹ nhận định: “Khi Hoa Kỳ cấm xuất khẩu sang Nga những thứ cần thiết cho quân đội, cho các công ty công nghệ hoặc năng lượng, giá trị nhập khẩu các mặt hàng này đã giảm 95.9% so với năm 2021”.
Có người nói chính quyền Biden lạc quan quá mức về hiệu quả của các lệnh trừng phạt, nhưng một nghiên cứu vào tháng trước của Viện Kinh tế Quốc tế Peterson cho thấy tác động của các lệnh này là đáng kể. Sử dụng dữ liệu xuất khẩu từ 54 quốc gia vào Nga (chiếm 90% nhập khẩu của Nga trong năm ngoái), họ nhận thấy xuất khẩu của các quốc gia bị trừng phạt sang Nga đã giảm 60% kể từ nửa cuối năm 2021. Xuất khẩu từ các quốc gia không bị trừng phạt cũng giảm 40%. Có một số khiếm khuyết được lấp đầy thông qua các công ty bình phong và trung gian tham nhũng, nhưng ít hơn ước tính.
Raimondo lưu ý: “Chúng tôi chưa thấy bất kỳ quốc gia nào tìm cách vi phạm việc kiểm soát xuất khẩu của Mỹ, kể cả Trung Quốc và Iran”. Sự hỗ trợ của nước ngoài dành cho các công ty truyền thông và công nghệ của Nga cũng bốc hơi dần. Ericsson và Nokia đã cắt giảm hoạt động ở Nga. Đáng ngạc nhiên hơn, gã khổng lồ điện thoại di động Trung Quốc Huawei cũng thế! Microsoft không chỉ dừng hoạt động kinh doanh ở Nga mà còn tích cực ngăn chặn các cuộc tấn công mạng của Nga.
Quân đội bị ảnh hưởng nặng nề
Quân đội Nga đang mất vũ khí và trang thiết bị nhanh chóng và việc bổ sung chúng không hề dễ dàng. Theo các báo cáo tương đối đáng tin cậy của Ukraine, cách nay nhiều tuần Nga đã tạm dừng hoặc giảm sản xuất xe tăng tại Công ty Uralvagonzavod và tại nhà máy sản xuất máy kéo Chelyabinsk. Hoạt động sản xuất hỏa tiễn đất đối không tại Nhà máy cơ khí Ulyanovsk cũng tạm dừng. Các nhà máy đóng tàu lớn của Nga đều bị ảnh hưởng.
Bộ trưởng Bộ Giao thông Nga Vitaly Savelyev thừa nhận: “Trên thực tế, các biện pháp trừng phạt đã phá vỡ tất cả khu vực hậu cần của đất nước chúng tôi”. Về máy bay, Hoa Kỳ và châu Âu đã cấm cung cấp linh kiện hoặc dịch vụ bảo dưỡng cho hàng trăm máy bay phản lực Boeing và Airbus thuê mướn đang hoạt động tại Nga, buộc các hãng hàng không Nga phải cắt giảm mạnh các chuyến bay và đội bay.
Hãy tưởng tượng bằng cách nào đó, bất chấp các lệnh trừng phạt, Nga vẫn tiếp tục tấn công đẫm máu vào Ukraine; sau đó điều gì sẽ xảy ra? Muốn biết những vấn đề tiềm ẩn của Putin, chỉ cần nhìn vào bản đồ. Nga hiện là quốc gia rộng nhất thế giới. Để hỗ trợ cuộc chiến bất hợp pháp, liều lĩnh ở Ukraine, Putin đã rút bỏ nhiều lực lượng khỏi Viễn Đông, Baltic và vùng đất rộng lớn giáp với Nam Á để bổ sung cho mặt trận Donbass, khiến đất nước rơi vào tình trạng nguy hiểm là còn quá ít người và phương tiện để bảo vệ nhiều địa điểm chiến lược.
Cho đến nay, Putin có vẻ vẫn muốn chơi mạnh tay, nhưng những lá bài ông ta đang có trong tay ngày càng ít dần và sắp cạn. Trước tình hình này, “Game Over” khó có thể có trong thực tế mà chỉ là “ảo tưởng” của một kẻ nuôi giấc mộng “đại đế” nhưng không ngờ rơi vào “ổ kiến lửa” không biết làm cách nào để rút ra trong danh dự.
