Lệnh tổng động viên quân dự bị để bổ sung lực lượng cho cuộc xâm lược Ukraine của Tổng thống Nga Vladimir Putin đã đẩy hàng triệu dân Nga vào một tình huống bi đát: Không muốn làm vật hy sinh cho tham vọng điên cuồng của một nhà độc tài, nhưng cũng không có cách gì thoát được.
“Xin chào. Vợ tôi đang mang bầu và tôi có món nợ vay mua nhà. Vợ tôi rất hoảng sợ và tôi không có tiền để ra nước ngoài. Làm sao tôi tránh được quân dịch?” Câu hỏi được gửi tới trang web Helpdesk.media do một số nhà báo lập ra hồi Tháng Sáu để giúp những người dân bị ảnh hưởng bởi các hành động của chính phủ Nga. Trang web cung cấp thông tin, tư vấn pháp lý và hỗ trợ tâm lý cho họ, theo thông tin của nhà báo Ilia Krasilshchik, một trong những người phụ trách trang web, viết trên báo The New York Times.
Người gửi thông điệp trên đã hoàn thành nghĩa vụ quân sự bảy năm về trước, bây giờ bị động viên cho cuộc chiến ở Ukraine. Chính phủ Nga không quan tâm ai sẽ trả tiền vay mua nhà, ai sẽ chăm sóc người vợ đang mang bầu của anh ta; họ chỉ muốn có thêm người cầm súng. Thông điệp mà anh ta gửi tới trang web là một trong hàng chục ngàn câu hỏi gửi tới trang web, nội dung thì khác nhau, nhưng có chung một ý: Tránh quân dịch.
Lệnh “động viên một phần” của ông Putin được nói là một biện pháp giới hạn, chỉ tác động tới những người đã từng trải qua quân ngũ, nhưng trong thực tế, nhà chức trách tùy tiện bắt lính được càng nhiều người càng tốt. Con số đưa ra ban đầu, 300,000 quân, chẳng hạn, bị coi là quá thấp so với thực tế; rất nhiều người chưa một lần cầm súng, cũng bị bắt tống ra mặt trận. Đối mặt với một chính quyền ác quỷ đang bị thế giới cô lập, người dân Nga bỗng dưng rơi vào một thảm họa, và ai cũng khiếp sợ.
Kremlin vẫn thường huênh hoang rằng “chiến dịch quân sự đặc biệt” của Putin được người dân Nga ủng hộ nhưng thực tế chẳng có mấy người hăng hái ra trận. Tại khu vực Siberia xa xôi, người bị bắt lính thậm chí đã bắn vỡ đầu một sĩ quan đến tuyển quân. Nhiều cuộc biểu tình chống lệnh bắt lính nổ ra khắp nước Nga và hơn 2,300 người đã bị bắt; họ có thể sẽ bị kết án rất nặng nề theo những đạo luật khắc nghiệt mà Quốc Hội Nga vừa ban hành theo lệnh của Putin.
Đáng chú ý là người dân không có đường thoát. Một số người đã bỏ nhà, chạy sang Belarus, nước láng giềng thân cận của Nga. Nhưng hôm nay đã có tin, chính quyền Belarus đồng lõa với Putin đã mở chiến dịch bắt giữ người đào thoát từ Nga.
Trước khi lệnh động viên của Putin có hiệu lực, các nước gần Nga như Latvia, Lithuania, Estonia và Ba Lan đã có lệnh cấm nhập cảnh những người mang sổ thông hành Nga và mới đây họ nhắc lại rằng lệnh cấm đó không có gì thay đổi.
Đường biên giới dài hơn 1,340 cây số giữa Nga và Phần Lan vẫn cho phép qua lại nhưng để vào Phần Lan người Nga phải có sổ thông hành và thị thực Schengen [thị thực (visa) cho phép đi lại giữa các nước Châu Âu] – cái mà hầu hết người Nga không có. Phần Lan cũng đang có kế hoạch đóng cửa biên giới với Nga.
Chỉ còn Georgia, hay còn gọi là Gruzia, mở cửa. Nhưng ở cửa khẩu biên giới Nga – Georgia, dòng xe cộ xếp hàng chờ đi qua đã dài mấy chục cây số và thời gian chờ đợi không dưới 24 giờ; chưa kể vô số người đến được cửa khẩu thì bị từ chối nhập cảnh vào Georgia mà không rõ vì sao.
Có những điểm đến xa xôi hơn, như Na Uy, Kazakhstan, Azerbaijan và Mông Cổ. Dân Nga có thể đến đó bằng cách đi bộ, xe đạp hoặc xe hơi – một đoạn đường gian khổ nhưng không mấy hy vọng thành công.
Cho dù rất nhiều không phận của các nước châu Âu đã đóng với máy bay Nga kể từ khi cuộc chiến nổ ra hồi Tháng Hai, nhưng người Nga vẫn có thể bay tới một số quốc gia khác, nếu họ may mắn mua được vé. Muốn bay sang Kazakhstan? Vé máy bay cho một người, qua hai điểm dừng, có giá khoảng $20,000! Muốn bay tới Armenia? Không còn vé nữa. Tới Georgia? Trước cuộc xung đột giữa hai nước nổ ra năm 2008, từ Nga có chuyến bay trực tiếp, hàng ngày tới thủ đô Tbilisi của Georgia, nhưng nay thì không còn.
Một sự thật khủng khiếp khác là người Nga đã trở thành những kẻ bị xa lánh. Nhiều nước đã hạn chế người Nga nhập cảnh và họ gần như không có cơ hội xin được tạm trú, xin giấy phép làm việc, thậm chí xin mở tài khoản ngân hàng hoặc giấy phép lái xe hơi. Giờ đây không ai muốn đón tiếp hoặc chứa chấp những người Nga đào thoát.
Chính quyền Nga cũng không muốn người dân ra đi, làm phá sản kế hoạch tuyển quân của họ. Cơ quan quân sự của một số địa phương nước Nga đã ra lệnh cấm đàn ông Nga trong độ tuổi quân dịch – nghĩa là hầu hết nam giới – không được rời thành phố hoặc thị trấn mà họ cư trú.
Tại sao người dân Nga không phản đối Putin? Có đấy. Ngay trong đêm đầu tiên Putin ra lệnh bắt lính, biểu tình đã nổ ra ở 30 thành phố. Hàng ngàn người bị bắt giữ, bị đánh đập dã man. Người sống ở đất nước tự do chắc không hiểu được lòng dũng cảm của những người biểu tình trong chế độ độc tài toàn trị.
Lật đổ Putin được không? Nhà lãnh tụ đối lập Alexei Navalny đang bị nhốt trong tù. Biểu tình là bất hợp pháp. Và chỉ cần một phát ngôn phản chiến ôn hòa bạn đã có thể bị tống vào tù với bản án hết sức khắc nghiệt. Vậy thì ai sẽ đứng lên chống lại Putin?
Các chính thể độc tài thường trút giận lên đầu dân chúng trong nước mỗi khi họ thất bại ở bên ngoài. Và hiện nay, người Nga đang phải trả giá – bằng chính sinh mạng của họ – cho cuộc phiêu lưu ngu xuẩn và đầy hoang tưởng của Putin. Một sự bế tắc không nhỏ!
Đọc thêm:
