Đô thị có đông dân lao động nhập cư nhất Việt Nam là Sài Gòn, họ sống ở đâu?
Loạt phóng sự điều tra của Thanh Niên với chủ đề “Thuê trọ ở TP.HCM” khởi đăng từ ngày 26 Tháng Tư đến 28 Tháng Tư đã cho thấy giá thuê phòng ở Sài Gòn thuộc loại đắt đối với dân các tỉnh có nhu cầu học tập và làm việc ở đây. Vì thế nhiều người mới bước chân đến Sài Gòn với số tiền eo hẹp chỉ có thể thuê những hộp ngủ.
Sleep box, tức hộp ngủ, có diện tích vừa đủ một người nằm, bên trong có giường, đèn, ổ điện… là một giải pháp phòng ngủ tạm thời dành cho khách du lịch thuê trong một giờ hoặc một đêm, nay là kiểu “phòng trọ” được ưa chuộng tại Sài Gòn vì giá rẻ, trên dưới hai triệu đồng/tháng ($85).
Theo khảo sát của phóng viên Thanh Niên, một căn nhà ở quận 7 có 40 hộp ngủ sắp xếp trong 5 phòng, mỗi phòng có 8 hộp ngủ được xếp chồng lên nhau, có tủ lạnh và tủ locker sắt để đựng đồ cá nhân. Tất cả 40 người được dùng chung nhà bếp, nhà tắm và vệ sinh ở tầng 4, còn giặt giũ, phơi đồ ở sân thượng, thế nên tình trạng xếp hàng chờ đến lượt là không thể tránh khỏi.
Mỗi một hộp ngủ dài 2m, rộng 1.2m, cao khoảng 1.5m (diện tích 2.4m2, tức 25 square feet), vách ngăn mỏng, không cách âm, có thể nhìn thấy bên trong nên phải làm rèm che. Bên trong hộp chỉ để được bộ mền/gối/nệm và vài vật dụng cá nhân, một cây quạt và ổ cắm điện, giá thuê 2.6 triệu đồng/tháng trọn gói ($110). Nếu ký hợp đồng thuê một năm thì giảm còn 2.1 triệu đồng/tháng ($89). Khi chui vào hộp ngủ, người nằm bên này có thể nghe được những âm thanh ngoài ý muốn từ những người nằm trong hộp ngủ kế cạnh, quên mất thời gian, không biết đêm hay ngày.
Một hộp ngủ ở quận 10 có giá 2 triệu đồng/tháng trọn gói ($85) nhưng diện tích chỉ 2 m2 (21 square feet), thiếu sự riêng tư vì chung chạ nhiều người ở nhà tắm, nhà vệ sinh và nhà bếp, đồ dùng lẫn lộn, mất đồ thường xuyên vì không biết ai lấy, chưa kể có khi phải dọn… vệ sinh cho người khác!
Một số sinh viên và người lao động từng ở hộp ngủ, thú nhận với Thanh Niên: Nghèo quá, chẳng đặng đừng mới phải ở, vì rất bực bội khi chung chạ nhiều người với cách sống không ai giống ai, mỗi khi chui vào hộp ngủ giống như chui vào cái “quan tài”, dễ bị trầm uất.
Thống kê từ các trang web bất động sản như batdongsan.com.vn, phongtro123.com, muaban.net, hay chotot.com, giá thuê trọ tại Sài Gòn đắt so với nhiều khu vực khác trên cả nước vì thu hút đông người dân đến học tập và làm việc. Giá thuê trọ trung bình ở khu vực nội ô từ 3 – 6 triệu đồng/tháng ($127 – $255); ngoại ô từ 1.5 – 3 triệu đồng/tháng ($63 – $127), mỗi phòng trọ diện tích từ 5m2 – 10m2 (53 – 107 square feet).
Nếu lấy mức thu nhập trung bình 11 triệu đồng/tháng ($468/tháng) của người lao động tại Sài Gòn năm 2022 theo số liệu của Sở lao động thành phố, thì chi phí thuê trọ chiếm từ 18 – 55%/lương, quá cao so với mong muốn của họ là chi phí thuê nhà dưới 15%/tổng thu nhập. Hiện nay, với chi phí thuê chỗ ở cao như vậy, người thuê hoặc phải bớt đi những điều kiện về chỗ ở, hoặc phải làm nhiều hơn.
Thanh Niên cũng khảo sát khoảng 20 người đang làm công nhân, nhân viên công ty tại Sài Gòn với mức lương trung bình khoảng 7 – 15 triệu đồng/tháng ($298-$638/tháng) để hiểu thêm về tình hình thuê trọ. Cả 20 người đều cho biết giá thuê phòng của họ hiện chiếm 28 – 33%/thu nhập (tức giá thuê từ 2 – 5 triệu đồng/tháng) và đều cho rằng giá thuê phòng hiện nay là đắt.
Với mức lương trung bình 8 triệu đồng/tháng ($340/tháng), hầu như công nhân không thể tích lũy mua nhà. Để mua được nhà ở xã hội giá 1.5 tỷ đồng ($63,870) tại Sài Gòn, họ phải dành dụm khoảng 15 năm với yêu cầu không sử dụng tiền lương cho mục đích nào khác. Theo Chuyên trang Nhà Tốt (Chợ Tốt), năm 2022, mặc dù giá nhà đã giảm nhưng vẫn còn rất cao so với thu nhập của gia đình Việt Nam. Ví dụ, nếu một gia đình có thu nhập 191 triệu đồng/năm ($8,132) và giá nhà trung bình khoảng 5.5 tỷ đồng/căn ($234,190) tại Sài Gòn thì họ cần 28.6 năm để mua nhà. Con số này tại Hà Nội là 20.4 năm.
Theo báo cáo của Sở xây dựng thành phố năm 2022: Tỷ lệ căn hộ bình dân trong năm 2021, 2022 là 0%; tỷ lệ căn hộ trung cấp tăng từ 26% lên 30%; phân khúc căn hộ cao cấp giảm từ 74% còn 70% nhưng vẫn ở mức cao. Nghĩa là đừng mơ đến nhà ở xã hội cho công nhân và người lao động nhập cư.
Khi đề cập đến nhu cầu nhà ở xã hội, theo khảo sát của Ban đô thị Hội đồng nhân dân thành phố và Liên đoàn Lao động thành phố, có 64% trong tổng số 41,000 người tham gia khảo sát có nhu cầu mua, thuê nhà ở xã hội. Đáng lưu ý là 36% người được khảo sát lựa chọn mua nhà từ 500 triệu đồng đến dưới 1 tỷ đồng ($21,290 – dưới $42,580); hơn 33% lựa chọn mua nhà từ 1 tỷ đồng đến dưới 1.5 tỷ đồng ($42,580 – dưới $63,870); gần 20% mua từ 1.5 tỷ đồng đến dưới 2 tỷ đồng ($63,870 – dưới $85,160) và chỉ hơn 10% mua nhà trên 2 tỷ đồng (trên $85,160). Điều đáng buồn là tại Sài Gòn hiện không có nhà ở xã hội giá dưới 1 tỷ đồng (dưới $42,580).
Chen chúc trong những khu phòng trọ bình dân ở xa trung tâm hoặc phải chịu đựng có chỗ nghỉ qua đêm trong những hộp ngủ để đi lại đỡ vất vả hơn, đàng nào cũng là kiếp sống mòn của người nhập cư Sài Gòn.
