Cuối tuần qua, một số loại rau, củ bị tẩm ướp hóa chất đã bị phác giác tại chợ đầu mối Bình Điền (quận 8, Sài Gòn), theo tin từ Đội 5, Phòng cảnh sát môi trường Công an TP.HCM hôm 11 Tháng Giêng 2023. Cụ thể có ba vựa buôn hàng sỉ tại chợ Bình Điền đã sử dụng hóa chất không nhãn mác, không rõ nguồn gốc ngâm măng và ngó sen trước khi bán.
Tại thời điểm kiểm tra, các loại hóa chất được đựng trong các túi nylon, ca nhựa rất bẩn. Một vựa sơ chế măng tươi có 10 bồn nhựa với tổng cộng 950kg (2,117.8lb) măng đã ngâm hóa chất, 2kg (4.4lb) hóa chất; còn vựa kia có 850kg (1,873.9lb) măng và 18kg (39.6lb) hóa chất các loại. Còn vựa bán ngó sen có 135kg (297.62lb) ngó sen đang ngâm hóa chất và 620gr (1.36lb) hóa chất màu trắng.
Chủ vựa khai toàn bộ hóa chất được mua tại chợ Kim Biên (quận 5), không có nhãn mác nên không biết là hóa chất gì, độc hại như thế nào. Chất tẩy ngâm với măng, ngó sen để cho măng và ngó sen trắng hơn; còn hóa chất màu vàng, cam bỏ vào măng để măng vàng và đẹp hơn.
Điều đáng nói là thực phẩm ngâm hóa chất với số lượng lớn bị phát giác nhiều lần. Hồi Tháng Bảy 2022, trong một đợt kiểm tra của Sở Y tế tại ba chợ đầu mối ở Sài Gòn cho thấy: có 271/570 mẫu rau quả và trái cây có dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, chiếm tỷ lệ 47.54%, trong đó 198 mẫu nằm trong mức giới hạn cho phép, 58 mẫu (tỷ lệ 10.2%) không nằm trong danh mục cho phép, 20 mẫu (tỷ lệ 3.5%) vượt mức giới hạn cho phép.
Trong đó, đối với mặt hàng rau củ quả, cơ quan chức năng phát giác hoạt chất carbendazim trên cải bó xôi, cà chua, cải ngọt, cải thìa, cải xanh, mồng tơi, rau dền, húng cây… Dư lượng thuốc trừ sâu gồm các hoạt chất permethrine trên cải bó xôi, cải ngọt, cải thảo, cải thìa, rau muống; hoạt chất cypermethrine trên cải dún, cải ngọt, cải xanh củ cải trắng, húng cây, rau muống hạt; hoạt chất imidacloprid trên cải ngọt, cà chua.
Bên cạnh đó, có hơn 40% hải sản đều “chứa hóa chất, kim loại nặng”, nhiều mẫu vượt giới hạn cho phép. Nhận định về kết quả này, PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh, cựu giảng viên Viện công nghệ sinh học và thực phẩm, ĐH Bách khoa Hà Nội nói với báo Tuổi Trẻ, những hoạt chất như carbendazim (trị nấm), hoạt chất permethrine (thuốc trừ sâu), hoạt chất cypermethrine, hoạt chất imidacloprid, hoạt chất chloramphenicol, ciprofloxacin và enrofloxacin đều ảnh hưởng không tốt cho sức khỏe người dùng, chẳng hạn như buồn nôn, nôn, tiêu chảy, đau dạ dầy, đau đầu…
Cách quản lý chất lượng an toàn vệ sinh thực phẩm của Việt Nam thật lạ: Lâu lâu chính quyền đi bắt một vụ, phanh phui đủ thứ, rồi đâu lại hoàn đấy. Việc tịch thu hàng hóa hay phạt tiền rốt cuộc chả giải quyết được gì.
Mua rau ở chợ với giá rẻ lo đủ thứ, nhưng rau củ ở siêu thị có giá đắt hơn liệu có an toàn không? Câu trả lời là không. Hồi Tháng Chín 2022, báo Tuổi Trẻ đã làm phóng sự phanh phui có những cơ sở lấy rau và nấm ở chợ sau đó biến đổi thành bao bì công ty với chứng nhận đạt chuẩn VietGAP (thực phẩm an toàn) để bán trong hệ thống siêu thị Winmart, Tiki Ngon, Bách Hóa Xanh. Đặc biệt toàn bộ các loại nấm đều là hàng Trung Quốc, bị xé nhãn và bao bì gốc và thay bao bì mới mang tên công ty Việt.
Điều khôi hài là trong lĩnh vực trồng trọt, hiện có 45 tổ chức được cấp quyết định là tổ chức chứng nhận phù hợp VietGAP, trong đó Bộ Nông nghiệp quản lý 14 đơn vị, Bộ Khoa học và Công nghệ quản lý 31 đơn vị, thay vì giống như ở nước ngoài chỉ cần có một cơ quan của Bộ Nông nghiệp đảm trách. Báo chí đã chỉ ra việc có quá nhiều đơn vị cấp giấy chứng nhận VietGAP chính là lỗ hổng trong việc giám sát chất lượng.
Vì không có cái chứng nhận an toàn thực phẩm nào ở Việt Nam đáng tin như USDA hay FDA của Mỹ, nên các bà nội trợ Sài Gòn phải tự mình tìm kiếm nguồn rau an toàn, và cách an toàn nhất theo họ là… tự trồng, vì rau củ được bán trong các cửa hàng thực phẩm cao cấp như VG Food, Organica, Đà Lạt Gap, Annam Gourmet, Nam An… với giá trung bình phải gấp đôi, gấp ba.
Giờ ai có mảnh sân thượng nhỏ trồng được vài thùng rau thơm, rau cải, salad… trở thành niềm ao ước của nhiều người.
