Ngồi nơi bàn làm việc, lưng thẳng, dáng vẻ nghiêm nhưng Angelina Jolie vẫn toát ra nét xinh đẹp, cuốn hút với mái tóc đen tuyền, gò má cao, mắt xanh đại dương bao la và đôi môi vẫn đỏ thẫm, quyến rũ. Cô đang trò chuyện trên Zoom với bốn bạn trẻ hoạt động xã hội, đúng thời điểm cần bàn về nhân quyền khi mà ở nửa kia vòng Trái đất, phiến quân Taliban vừa tiến chiếm Ghazni, một thành phố gần thủ đô Kabul.
Lăn lộn vào hoạt động nhân quyền
Đây không phải là hình ảnh của một phim truyện và Angelina Jolie không thủ vai một nữ thủ lĩnh thần thánh nào đó mà là hình ảnh thực tế, trong đó không phải bốn bạn trẻ kia sững sờ cùng cực mà là chính nữ diễn viên kiêm đạo diễn. Bốn bạn trẻ ấy kể lại những gì họ đã làm để dư luận nhận thức rõ hơn về sự tàn sát diễn ra tại Syria, về khủng hoảng môi trường thế giới, về sự thiếu hụt lương thực và về quyền của những người chuyển giới! Và rồi cô đào nổi tiếng ấy thố lộ rằng, “Những gì các bạn làm đã là nguồn cảm hứng cho các con của tôi noi theo”. Cô còn khuyên các bạn trẻ đừng để kiệt sức và cô xin họ bỏ qua những thiếu sót, thất bại của những người cùng thế hệ với cô. “Tôi hân hạnh được gặp các bạn!”, Angelina Jolie đã nói thế!
Angelina kể, cô không ngừng nghĩ đến Muhammad Najem, thanh niên 19 tuổi, đã can đảm nói thật về việc Chính quyền Syria phong tỏa ngôi làng quê hương Đông Ghouta của anh ta. Bốn năm sau khi bố của anh ta là nạn nhân một vụ oanh kích vào Hội đồng Hồi giáo nơi ông ta đang cầu nguyện, ngày ngày anh ta và em trai chờ tiếng bom ngừng nổ rồi leo lên mái nhà thu hình cuộc tàn sát và nỗi thống khổ của những người sống sót để rồi đến lúc chính họ trở thành mục tiêu của Chính phủ Damas. May mắn họ đào thoát được sang Thổ Nhĩ Kỳ và bắt liên lạc được với Angelina Jolie.
Angelina Jolie đã có 20 năm hoạt động vì nhân quyền, đầu tiên là với vai trò đại sứ thiện chí sau đó là Đặc phái viên của Cao ủy LHQ về người tỵ nạn. Với cây viết và sổ tay, cô đã thực hiện trên 60 chuyến đi, đến tận nơi, gặp gỡ người tỵ nạn đào thoát khỏi quê nhà vì chiến tranh, vì đàn áp, đe dọa, bắt bớ tại các nước Syria, Sierra Leone, Iraq và Aghanistan.
Nay 46 tuổi, cô đã viết cuốn sách cùng với nữ luật sư về quyền trẻ em Geraldine Van Bueren QC và tổ chức Ân Xá Quốc tế (Amnesty International). Đó là cuốn Know Your Rights, một cẩm nang dành cho giới trẻ, được đặt tên theo tựa một ca khúc của nhóm Clash và còn được xâm ngay trên lưng của cô. Cuốn sách ghi đầy đủ những quyền mà trẻ em được hưởng như đã được ghi trong văn bản chính thức của LHQ về quyền trẻ em và đã được công nhận bởi 196 quốc gia.
Brangeina
“Chính tôi, ngay trên nước Mỹ này, cũng đã trải qua kinh nghiệm cùng với các con của mình nên tôi luôn nghĩ về nhân quyền, về quyền trẻ em”, cô kể tiếp, giọng lạc hẳn đi, xúc động hơn. “Tôi phát hiện rằng nước Mỹ chưa phê duyệt quyền trẻ em. Một đứa trẻ tại châu Âu có khả năng được khai báo trước tòa và được nghe tin nhiều hơn một đứa trẻ ở California. Nội chừng đó đã nói lên nhiều điều về đất nước này”. Cô không thể kể chuyện gì đã xảy ra với cô và các con vì đang trong tình trạng phải giữ im lặng theo yêu cầu tòa án. Chỉ biết rằng cô đã gật đầu khi nhà báo hỏi, “Có phải cô muốn nói đến việc cô và Brad Pitt ly dị và đủ các tin đồn liên quan và có phải cô lo ngại cho sự an toàn của các con?”.
Cặp Angelina Jolie và Brad Pitt từng là đôi uyên ương vàng của Hollywood. Họ nổi tiếng đến độ được nhắc đến với cái tên rất quen thuộc là “Brangelina”. Mà Brangelina cũng đúng là một nhãn hiệu lừng danh (Brand = nhãn hiệu). Cả hai đều có tượng vàng Oscar, có thù lao thuộc loại cao nhất làng điện ảnh (tin đồn rằng thù lao của Pitt tính đến nay là $300 triệu; còn Jolie $150 triệu), được mời gọi bởi cả giới làm phim lớn ở Hollywood lẫn các nhà làm phim độc lập. Và cả hai đều là “trai tài gái sắc” (Pitt hai lần được tuần báo People bầu chọn là Người đàn ông gợi cảm nhất còn sống trong khi Jolie được tạp chí Esquire vinh danh là Người phụ nữ gợi cảm nhất còn sống hồi năm 2004).
Brangelina còn trở thành “từ khóa” sử dụng để khơi lên lòng trắc ẩn nơi từng người. Pitt nhiều lần tháp tùng Jolie trong các chuyến đi vì người tỵ nạn; họ khánh thành trường học tại các quốc gia bị chiến tranh tàn phá; và ba trong sáu người con của họ là con nuôi – Maddox nay 20 tuổi là người Campuchia; Pax 17 tuổi là người Việt; và Zahara 16 tuổi là Ethiopia.
Họ rất khéo léo sử dụng truyền thông giúp họ đạt được mục tiêu cứu người tỵ nạn, điển hình là khi biết sẽ nhiều báo muốn săn lùng hình ảnh đứa con gái Shiloh của chính họ chào đời năm 2006, Brangelina đã rao bán đấu giá hình ảnh của bé với kết quả là thu được $7,6 triệu từ tờ Us (Mỹ) và Hello! (Anh). Hai năm sau, khi bé trai Know sinh đôi cùng bé gái Vivienne, họ bán tiếp ảnh hai bé này cũng cho hai tờ báo ấy và thu vào $14 triệu! Trong lịch sử celebrity thế giới, đó là những bức hình đắt nhất! Tiền thu được, cặp Brangelina đều dành hết cho các dự án nhân đạo. Tháng Chín 2016, thế giới xôn xao khi biết tin Jolie nộp đơn ly dị Pitt. Vụ chia tay được hoàn tất năm 2019 nhưng đến nay họ chưa giải quyết xong việc ai được quyền nuôi giữ các con.
Ảnh hưởng của người mẹ
Khi được hỏi từ khi nào cô bắt đầu nhận biết về nhân quyền, Jolie nói đến những giá trị của thân mẫu mình. “Mẹ tôi là người tốt, có lương tri, có hiểu biết và bà luôn cảm thấy bực tức khi chứng kiến ai đó bị đối xử không tốt”. Mẹ của cô, bà Marcheline Bertrand, đã qua đời vì ung thư khi mới 56 tuổi. Bà từng là bạn của Jim Morrison (nghệ sĩ cột trụ nhóm rock The Doors, đã mất năm 1971), từng theo học các khóa đào tạo diễn viên và khi ở cuối đời là nhà hoạt động vì thổ dân Mỹ. Còn bố của Jolie là John Trudell, tức tài tử Jon Voight, từng được đề cử Oscar với vai diễn trong phim Midnight Cowboy (1969) rồi đoạt Oscar 1979 nam diễn viên xuất sắc nhất với Coming Home.
Nhưng trong mắt của Jolie, ông không là người đàn ông tốt. Cô kể rằng mẹ cô đã hy sinh sự nghiệp để nuôi cô và anh trai James Haven, hầu như là một single mom vậy. “Mẹ tôi thành hôn năm 21 tuổi rồi khi ly dị và có hai con thì chỉ mới 25 tuổi. Mẹ tôi không thể đạt ước vọng làm diễn viên nhưng là một người mẹ tốt, giỏi, dạy dỗ con cái với nghệ thuật và tính sáng tạo”.
Mẹ luôn nhắc cô hãy trở nên người hữu ích trong cuộc đời nhưng lúc còn trẻ cô không cảm nhận được ý nghĩa và giá trị của lời mẹ dạy. Cô đã thử ma túy, kể cả bạch phiến, uống rượu nhiều và có lần để vươn lên khỏi sự trống vắng đeo bám tâm hồn, cô đã dùng dao cắt vào da thịt mình! Năm 14 tuổi cô đã có tình nhân và trong thời gian dài từng sống với thái độ phản kháng mọi sự chỉnh tề của lề thói xã hội.
“Phải mất một thời gian dài tôi mới cảm thấy mình có thể hữu ích cho ai đó. Suốt nhiều năm tôi cảm thấy mình là kẻ điên dại, kẻ mất hướng”. Năm 20 tuổi, Jolie thành hôn với diễn viên Johnny Lee Miller, mặc T-shirt có tên anh ta in bằng máu của cô. Khi là chồng vợ của nhau, cô và tài tử Billy Bob Thornton choàng nơi cổ cái lọ nhỏ đựng máu của họ. Lên tivi, cô diễn trò với dao. Nhìn Jolie ngày nay thật khó mà nối kết hình ảnh một quý cô thanh lịch trong trang phục Saint Laurent với hình ảnh một cô gái quậy mặc áo da thuở nào.
Điều gì đã làm cô đau khổ nhiều thế khi cô còn trẻ? Lần nữa, Jolie trở về đề tài mẹ của mình. “Mẹ tôi đã trải qua nhiều. Bố tôi có tình nhân, rồi nào là những thách thức về tiền nuôi con, trợ cấp… Ông bà ngoại tôi qua đời, mẹ tôi như tan nát. Do đó khi còn trẻ, tôi thề quyết tâm giúp mẹ. Tôi muốn thành công để có tiền giúp mẹ và để có thể tự mình chọn lựa điều hay, điều tốt cho cuộc sống của mẹ và của tôi”. “Khi còn trẻ, tôi sớm nhận thức rằng người có tiếng nói nơi công cộng là người có uy lực. Tôi không nghĩ rằng mình vào nghề này vì muốn trở thành diễn viên mà vì muốn có tiếng nói”.
Lookin’ to Get out
Mới bảy tuổi, Jolie đã có vai diễn đầu tiên trong Lookin’ to Get out (Tìm lối thoát), vai con gái của nhân vật do chính bố John Voigt của cô đảm nhận. Năm 16 tuổi, cô làm người mẫu đồ tắm; năm 20 tuổi, diễn cạnh tài tử Jonny Lee Miller sau này là chồng cô. Năm 2000, khi 20 tuổi, cô đoạt tượng vàng Oscar vai phụ – một nữ bệnh nhân tâm thần trong Girl, interrupted. Năm 2013, người ta cho rằng cô kiếm được $33 triệu, chủ yếu nhờ ký hợp đồng với nhà thời trang lừng danh Louis Vuitton và vai phù thủy trong Maleficent.
Rà lại danh sách phim Jolie đã đóng cho thấy hình như cô chọn vai chủ yếu vì tiền song song với tính cách gai góc của nhân vật trong phim (bạn còn nhớ vai Mariane Pearl, vợ phóng viên Daniel Pearl của nhật báo Wall Street Journal bị Al Qaeda chặt đầu trong phim A mighty heart chứ?). Trước khi chia tay Pitt, cô ta chọn vào đường đạo diễn. Phim gần đây nhất của cô ở cương vị này là First They Killed My Father, phát hành năm 2017, một phim cùng bi mô tả những ngày tháng kinh hoàng thời Khmer Đỏ thảm sát dân thường ở Campuchia.
Năm 2013, Jolie viết bài mua trang trên tờ New York Times, thông báo cô chấp nhận phẫu thuật hai vú vì trong người có mầm ung thư, căn bệnh từng giết mẹ cô. Hai năm sau, cô lại thông báo, để phòng tránh ung thư, cô phải cắt buồng trứng và ống dẫn trứng. Đó là chuyện chưa hề có đối với một diễn viên hạng A+ ở Hollywood.
Bây giờ Jolie sống tại Los Feliz, khu dân cư gần Hollywood Hills. Cô mua tòa biệt thự trị giá $25 triệu, nơi từng là căn nhà của nhà làm phim tài danh Cecil B. DeMille, để tạo dễ dàng cho các con khi cần thăm bố Brad. Năm năm qua, cô được quyền giữ con trong khi Brad được quyền thăm con. Cô nói, “tôi nghĩ rằng, cuối cùng, nếu như chỉ có bạn và vài người bạn yêu thương là những người thực sự hiểu về cuộc đời bạn, bạn đấu tranh vì mục tiêu nào, bạn hy sinh như thế nào và bạn trải qua đau khổ ra sao thì điều đó cũng đủ để bạn có sự bình an cho chính mình”.
