Giám Sát Viên (GSV) Janet Nguyễn đã tuyên thệ nhậm chức tại Hội Đồng Giám Sát Quận Cam trong một buổi lễ tuyên thệ vào ngày 8 Tháng Giêng năm 2025 tại Freedom Hall trong công viên Mile Square Regional Park, Fountain Valley.
Ngày ‘trở về nhà’
Sự kiện “trở lại” Quận Cam của bà Janet Nguyễn như một chuyến “trở về nhà” sau 20 năm kể từ ngày bà chính thức bước vào chính trường Hoa Kỳ khi đắc cử vào Hội Đồng Thành Phố Garden Grove vào năm 2004. Lúc đó, bà là vị dân cử trẻ nhất trong lịch sử thành phố Garden Grove, khi bước qua tuổi 28.
Sự nghiệp chính trị của bà Janet Nguyễn tiếp tục tỏa sáng. Ba năm sau, khi GSV Địa Hạt 1 lúc đó là ông Lou Correa được bầu vào Thượng Viện California, một cuộc bầu cử đặc biệt được tổ chức vào Tháng Hai năm 2007, để tìm người thay thế. Bà Janet Nguyễn thắng người về nhì là luật sư Nguyễn Quang Trung (cùng đảng Cộng Hòa) chỉ với 3 phiếu cách biệt. Ông Trung không phục, kiện cáo nhiều lần, thậm chí kiện lên Tòa Án Tối Cao California, nhưng cuối cùng vẫn không thay đổi được kết quả.
Báo chí Quận Cam, nhất là dòng báo chí Việt ngữ hồi đó, đã tốn rất nhiều giấy mực viết về cuộc “đấu trí” giữa hai nhóm chính trị người Mỹ gốc Việt (cùng đảng Cộng Hòa) trong đó một nhóm có thế lực rất lớn do Luật Sư Trần Thái Văn đứng đầu (ủng hộ luật sư Nguyễn Quang Trung), nhóm thứ hai chỉ có Janet Nguyễn đơn thân đối phó. Đúng như điều dự đoán trong câu ca dao Việt Nam về “châu chấu đá xe,” phần thắng thuộc về con “châu chấu đơn độc”!
“Nực cười châu chấu đá xe, tưởng rằng chấu ngã ai dè xe nghiêng!”
Năm 2008 bà Janet Nguyễn tái thắng cử đầy gay go trong một cuộc đua lịch sử với ba ứng cử viên chính cũng là người Mỹ gốc Việt (Janet Nguyễn, Dina Nguyễn, cùng đảng Cộng Hòa, và Trần Văn Hòa, đảng Dân Chủ). Đến nhiệm kỳ cuối cùng 2012, bà tiếp tục thắng cử thêm lần nữa với tỷ lệ phiếu bầu hơn 74%.
Trong cuộc bầu cử năm 2014, bà Janet Nguyễn quyết định tranh cử vào Thượng Viện California Địa Hạt 34 trước khi bà kết thúc nhiệm kỳ cuối cùng tại Quận Cam vào hai năm sau đó. Bà thắng đối thủ Jose Solorio (đảng Dân Chủ) với tỷ lệ phiếu áp đảo 58.1% / 41.9%.
Trước khi rời nhiệm sở tại Quận Cam, bà Janet Nguyễn cũng kịp giúp Luật Sư Andrew Đỗ, lúc đó là chánh văn phòng của bà, đắc cử vào Hội Đồng Giám Sát Quận Cam, thế chỗ bà bỏ trống.
Trong thời gian bà Janet Nguyễn làm GSV tại Quận Cam, Luật sư Andrew Đỗ là “cánh tay phải” giúp bà rất nhiều trong việc điều hành và xử lý công việc tại đây. Mặt khác, nếu không có sự hỗ trợ của Janet, ông Andrew Đỗ khó có thể thắng ông Lou Correa trong cuộc bầu cử đặc biệt năm 2015. Tuy nhiên, không biết vì lý do gì, chỉ một thời gian ngắn sau khi bà Janet rời Quận Cam, mối quan hệ giữa hai người Janet và Andrew bỗng rạn nứt đến nỗi không thể hàn gắn được.
Một lần nữa, bà Janet lại không có đồng minh (gốc Việt), bà lên Sacramento nhận nhiệm sở với nỗi lòng nặng trĩu, cô đơn. Nhưng với quyết tâm, lòng dũng cảm học được từ một câu nói của Tổng Thống Abraham Lincoln, mà bà đã chia sẻ trong lễ tuyên thệ: “Thường đòi hỏi nhiều lòng dũng cảm hơn để dám làm điều đúng đắn hơn là sợ làm điều sai trái.”
Cũng trong bài phát biểu này, Bà tâm sự những khó khăn khi phục vụ trên Thượng Viện và Hạ Viện của tiểu bang California:
“Tôi không phải là một phần của phía đa số và biết rằng mình sẽ gặp nhiều khó khăn, nhưng tôi phải đấu tranh.
Trong tám năm, tôi đã cố gắng tranh đấu để giảm hoặc hoãn thuế xăng của cư dân với sự ủng hộ nhiệt liệt của người dân. Nhưng các nhà lãnh đạo từ chối đặt quyền lợi của người dân lên hàng đầu.
Tôi đấu tranh để có những bản án nghiêm khắc hơn cho tội phạm và trong một lĩnh vực, tôi giành chiến thắng: Tôi đã viết một dự luật đã được thông qua, theo đó những kẻ buôn bán fentanyl có thể bị phạt tù chung thân (dự luật AB 701).
Tôi bị lôi ra khỏi sàn Thượng Viện, vì đứng lên bảo vệ cử tri của mình khi tôi từ chối vinh danh cố Thượng Nghị Sĩ Tom Hayden, người có quan điểm khác về chiến tranh Việt Nam so với hàng triệu người tỵ nạn và cựu quân nhân Việt Nam chúng ta.
Tôi cũng không ngừng chỉ trích việc chi tiêu vô trách nhiệm của thống đốc và các cơ quan chính quyền. Chúng ta đã tiếp tục thâm hụt ngân sách và hơn một triệu người đã rời khỏi California trong những năm gần đây. Chúng ta không còn nguồn thuế không giới hạn để đổ vào tiểu bang này nữa.”
Chính vì cách đấu tranh trực diện, thẳng thắn trước cái xấu, sự bất công, bà Janet Nguyễn bị xem như “người ngoài cuộc trong chính trường.” Tuy nhiên, nhìn vào thành quả bà đạt được khi gần như một mình chống chọi với hệ thống quản trị thiếu nhất quán do đảng Dân Chủ lãnh đạo, bà luôn được người dân ủng hộ. Ngoài việc là đồng tác giả đạo luật AB 701, bà còn tham gia vào các đạo luật bảo vệ ngành nails.
Thành tích khiến bà Janet Nguyễn tự hào nhất trong thời gian đại diện cho cộng đồng tại Sacramento là sự thành công của đạo luật SB895. Bà nói: “Trong suốt 8 năm làm việc tại sàn Thượng Viện và Hạ Viện California, tôi tranh đấu cho đạo luật được thông qua và được tiểu bang trao ngân sách cho Bộ Giáo Dục để mang lịch sử của chiến tranh Việt Nam, và hành trình tìm tự do của các thuyền nhân và bộ nhân, vào chương trình giảng dạy của Bộ Giáo Dục từ lớp Mẫu Giáo đến lớp 12.”
Theo bà Janet Nguyễn, có thể những thành tích bà đạt được trong 8 năm qua chính là lý do bà nhận được nhiều lá phiếu cử tri hơn các đối thủ khác, khi quyết định tranh cử vào Hội Đồng Giám Sát Quận Cam kỳ này, mà mỗi lá phiếu của cộng đồng người Việt tại đây rất quan trọng, mở ra con đường “trở về nhà” của bà một cách đầy thuyết phục.
‘Tôi muốn…’
Việc “trở về nhà” của bà Janet Nguyễn đã được cộng đồng người Việt tại Quận Cam dự đoán từ hai năm trước, khi biết cuối năm 2024, nhiệm kỳ thứ hai của GSV Andrew Đỗ sẽ kết thúc, và theo luật, ông không được tái ứng cử vào chức vụ này nữa.
Cũng có nhiều lời đồn đoán phiến diện về lý do bà Janet Nguyễn muốn quay trở lại chính trường Quận Cam, một trong những lời đồn đoán có ít nhiều ác ý là vì “bà Janet muốn ‘trả mối thù xưa’ khi ông Andrew Đỗ ‘phản bội’ bà chỉ ít lâu sau khi bà rời Quận Cam lên Sacramento.”
Trong cuộc trao đổi với SGN, bà Janet Nguyễn thẳng thừng bác bỏ những lời đồn đoán này vì cho rằng nó “phản sự thật và có tính chất bôi bác.” Bà nói: “Lý do chính tôi muốn trở lại Quận Cam chỉ để có thể tiếp tục phục vụ cho cộng đồng hữu hiệu hơn và giúp cộng đồng phát triển mạnh mẽ hơn với vai trò Giám Sát Viên của Quận. Trong ngành lập pháp trên sàn Thượng Viện và Hạ Viện, tôi thuộc bên thiểu số (Cộng Hòa), nên có những dự luật của tôi đệ trình không được thông qua dù tôi đã cố gắng bỏ tâm huyết để tranh đấu. Tôi nghĩ rằng, khi cộng đồng tín nhiệm, bầu cho tôi trở lại Quận Cam , thì tôi sẽ cố gắng toàn tâm toàn ý giúp cộng đồng phát triển và giải quyết những nhu cầu phục vụ cho cộng đồng qua các chương trình của Quận được nhiều kết quả hơn, nhất là trong việc đáp ứng những nhu cầu của cư dân địa phương hiệu quả hơn.”
Nhìn lại thành tích của bà Janet Nguyễn trong những nhiệm kỳ trước tại Quận Cam, người ta thấy đó không phải là lời mị dân, mà bà đã đạt được nhiều thành tích bằng cách làm việc hiệu quả, cách quản lý tài chính minh bạch, trong giai đoạn bà là GSV Quận Cam từ năm 2007 đến 2014. Trong thời gian này, ngoài những dự án phát triển đời sống cộng đồng trong các thành phố như xây đường dây điện ngầm trên đại lộ Bolsa của thành phố Westminster, và dự án cải thiện hệ thống thoát nước mưa cho thành phố Midway City cùng với các dự án mà bà tranh đấu để mang ngân sách về trong việc phát triển cộng đồng, bà đã thành lập Trung Tâm Dịch Vụ Cộng Đồng của Quận (County Community Service Center) vào năm 2007 để phục vụ hơn 26,000 cư dân mỗi năm bằng cách cung cấp các dịch vụ giới thiệu và tiếp cận cho các cơ quan của Quận, bao gồm cơ quan chăm sóc sức khỏe Y Tế, cơ quan Dịch Vụ Xã Hội, CalOptima, cơ quan nhà ở (Housing Section 8), cũng như các tổ chức phi lợi nhuận khác trên khắp Quận Cam.
Năm 2007, bà hợp tác với Cơ Quan Nhà ở Quận Cam (Housing) tổ chức hội trường Nhà Ở Giá rẻ tại Westminster. Hội trường này có các bài thuyết trình toàn diện từ Housing Section 8 cho Quận, danh sách chờ liên quan và chính sách nhà ở của Quận. Qua các nỗ lực này, có rất nhiều cư dân nhận được housing trong khoảng thời gian đó.
Bà Janet Nguyễn cho biết, bà sẽ tiếp tục những chương trình “ích nước, lợi dân” như thế, nhưng nhiệm vụ trước hết, bà “muốn chính quyền phải có trách nhiệm hơn và minh bạch hơn – đặc biệt là sau vết thương do giám sát viên cũ gây ra. Chúng tôi sẽ mang lại niềm tin và sự chính trực cho văn phòng giám sát viên Quận Cam, Địa Hạt 1.”
Quận Cam – ‘Ngôi nhà chưa yên ấm’
Địa Hạt 1 Quận Cam có 8 thành phố: La Palma, Cypress, Los Alamitos, Seal Beach, Huntington Beach, Westminster, Fountain Valley, Garden Grove, và khu vực Unincorporated Orange County nằm trong thành phố Huntington Beach. Trong đó, thành phố Westminster có nhiều cư dân gốc Việt nhất, thị trưởng là người Mỹ gốc Việt (ông Charlie Nguyễn Mạnh Chí), ngoài ra, Hội Đồng Thành Phố ở đây cũng có nhiều dân cử gốc Việt nhất.
Trong lễ tuyên thệ của tân GSV Janet Nguyễn ngày 8 Tháng Giêng vừa qua, có khoảng hơn 700 khách mời và đồng hương, trong đó có đại diện chính quyền của tất cả thành phố trực thuộc Địa Hạt 1, ngoài trừ đại diện Hội Đồng Thành Phố Westminster.
Điều này khiến nhiều người suy nghĩ về mối “thâm tình” giữa các vị dân cử gốc Việt tại Thành phố Westminster với cá nhân bà Janet Nguyễn.
Nhà quan sát chính trị Hồ Văn Xuân Nhi cho rằng điều này không có gì đáng ngạc nhiên cả. Ông giải thích: “Từ lâu cộng đồng người Việt ở đây đều hiểu, Hội Đồng Thành Phố Westminster với Thị Trưởng Charlie Nguyễn Mạnh Chí và đa số nghị viên gốc Việt đang nắm quyền kiểm soát đa số là những chính trị gia đối lập với bà Janet Nguyễn từ hai thập niên qua. Từ thời kỳ Thị Trưởng Trí Tạ, cho đến thị trưởng đương nhiệm. Những vị lãnh đạo này được xem là đồng minh chính trị lân cận của cựu Dân Biểu Tiểu Bang Trần Thái Văn, và sau này có thêm cựu GSV Andrew Đỗ.
Dù hiện nay, trong nội bộ các vị này không còn tiếng nói chung, nhưng họ cũng chưa thể là đồng minh chính trị của bà Janet Nguyễn được. Có thể những năm sắp tới, với sự sụp đổ sự nghiệp chính trị nhiều xấu hổ của ông Andrew Đỗ, cùng với thất bại cay đắng của ông Trần Thái Văn qua các cuộc bầu cử trong năm 2024, các nhân sự trong phe nhóm này có thể thay đổi ý kiến, liên minh với bà Janet Nguyễn (vì họ cùng đảng Cộng Hòa). Trong chính trị, khôn ngoan nhất là ‘never say never,’ nên có thể hiện này điều này chưa xảy ra, nhưng trong tương lai, biết đâu được…”
Về việc thị trưởng Thành Phố Westminster không dự lễ tuyên thệ của tân giám sát viên, đại diện văn phòng bà Janet Nguyễn cho biết, khi nhận được thư mời, đích thân Thị Trưởng Charlie Nguyễn Mạnh Chí trả lời rằng lịch trình của sự kiện trùng hợp với cuộc họp của Hội Đồng Thành Phố mà ông không thể vắng mặt, vào chiều cùng ngày (8 Tháng Giêng), nhưng ông có cử Giám Đốc Thành Phố Christine Cordon đến tham dự.
Ông Hồ Văn Xuân Nhi giải thích: “Thành Phố Westminster có nhiều vấn đề khó khăn mà các thị trưởng và hội đồng thành phố bao nhiêu năm qua bất lực không giải quyết được, nhất là về ngân sách. Các viên chức thành phố cần sự giúp đỡ của cấp County. Giám Sát Viên Janet Nguyễn là người nắm chìa khóa hòm tiền của thành phố cho nhiều chương trình an sinh xã hội (ngân sách hàng năm của Hội Đồng Giám Sát Quận Cam lên đến gần $10 tỷ). Quyền lực của bà giám sát viên sẽ rất ‘nặng ký’ trên các viên chức thành phố. Phần bà giám sát viên, tuy không ưa các vị dân cử hội đồng thành phố, nhưng bà nợ tình nghĩa với cử tri dân Việt sống trong thành phố này. Đó là lý do bà không thể bỏ họ được.
Cho nên ân oán chính trị cá nhân sẽ không thể là chữ “no” cho bà Janet Nguyễn khi nói đến việc phân phối ngân sách cho thành phố Westminster. Thành phố Westminster cũng biết rõ họ cần bà Janet nhiều hơn. Ngày 8 tháng Giêng rõ ràng là một sự kiện chính trị vinh quang của bà Janet Nguyễn, và bà có quyền giữ cho ngày này được vui trọn vẹn trong sự hoan hô của những người ủng hộ, hơn là có những thái độ chống đối dù im lặng, của các đối thủ hay phe nhóm chính trị. Nên tóm lại, sự vắng mặt các viên chức dân cử gốc Việt không cùng ‘tần số’ chính trị với bà, phải vắng mặt là điều đúng thôi.”
Như thế, không khí “ngôi nhà” Quận Cam mà bà Janet Nguyễn quay về vẫn “lạnh lẽo” nên chưa thể “yên ấm” như mong muốn của nhiều người.
Có thể, trong lịch sử 50 hình thành và phát triển cộng đồng người Việt tại hải ngoại, sẽ tồn tại một mảng xám xịt mang tên của một vài vị dân cử gốc Việt. Những cái tên đó sẽ tồn tại muôn đời.
