Giải Ngoại hạng Nga 2022 gặp khó
Cố gắng tự đánh lừa đây là “ngày trọng đại của bóng đá Nga”, đội Zenit Saint Petersburg đã chào đón đội Spartak Moscow tại sân vận động Gazprom vào tối thứ Bảy ngày 9 Tháng Bảy. Vé gần như bán hết và hơn 60,000 khán giả theo dõi hai câu lạc bộ hàng đầu tranh Siêu cúp Nga, cũng là mở đầu mùa giải Ngoại hạng mới trong nước. Chiến thắng 4-0 nghiêng về đội Zenit.
Tuy nhiên, dù có đầy đủ nghi thức như hàng năm nhưng trận đấu không thể che lấp cuộc khủng hoảng không thể che giấu: Bóng đá ở Nga đang sụp đổ! Cuộc xâm lược tàn bạo vào Ukraine do Tổng thống Vladimir Putin biên kịch và đạo diễn đã khiến Nga trở thành “một quốc gia đáng sợ”. Và thể thao cũng phải trả giá. Bốn năm sau khi Nga đăng cai Vòng chung kết World Cup, bóng đá Nga đang mất dần sức mạnh của mình. Các câu lạc bộ không được phép tham gia ba giải đấu lớn của châu Âu trong mùa giải này và các đội tuyển quốc gia bị loại khỏi World Cup 2022 ở Qatar và giải Bóng đá nữ thế giới.
Ngày 9 Tháng Bảy lẽ ra phải là trận đấu mở màn của đội tuyển Nga với đội Thụy Sĩ ở Leigh nhưng không có. Liên đoàn bóng đá Nga (RFU) phản đối kịch liệt các lệnh trừng phạt của FIFA và UEFA, nhưng chẳng ai buồn nghe! Không ai muốn các đội bóng Nga tham gia bất kỳ cuộc thi đấu nào khi Nga vẫn tiếp tục cuộc chiến chống lại một quốc gia láng giềng có chủ quyền. Sự cô lập này tác động rất sâu sắc đến cả đội ngũ cầu thủ và huấn luyện viên. Sự ra đi của nhiều cầu thủ ngoại đã dẫn đến sự mất mát tài năng ở giải Ngoại hạng Nga.
FIFA cho phép các cầu thủ nước ngoài hoãn thực thi hợp đồng đã ký với các đội Nga đến mùa hè năm sau mà không sợ bị phạt. RFU cảnh báo “sự ra đi của các cầu thủ ngoại sẽ gây ra thiệt hại không thể khắc phục cho bóng đá Nga”. Những thách thức tài chính cũng bắt đầu lộ diện. Khi các nhà tài trợ nước ngoài không còn nữa do tẩy chay, chiến tranh, nguồn thu bóng đá cũng giảm dần. Các câu lạc bộ và các đội tuyển Nga có rất ít sự lựa chọn ngoài việc cắt giảm ngân sách. Trong tương lai, bóng đá Nga có thể tự xoay sở để tồn tại, nhưng trong tương lai gần, chẳng ai chơi với “nó”.
Các ngoại binh ra đi
Đầu năm nay, FIFA thông báo các cầu thủ ngoại sống ở Nga và Ukraine được phép tạm hoãn thực hiện hợp đồng đến cuối Tháng Sáu với các câu lạc bộ địa phương. Nhưng chiến tranh chưa có dấu hiệu kết thúc nên tiếp tục được hoãn thêm 12 tháng, qua Tháng Sáu, 2023. Hệ quả, đội Krasnodar mất tám cầu thủ ngoại trong đội hình đa quốc gia; đội Rubin Kazan mất bảy, kể cả đội trưởng, tuyển thủ Croatia Filip Uremovic (chuyển đến Hertha Berlin) và cầu thủ biên Đan Mạch Anders Dreyer (chuyển đến Midtjylland). Rubin, được dẫn dắt bởi Leonid Slutsky, cựu huấn luyện viên đội Hull City, đã tụt hạng sau khi phong độ xuống dốc thảm hại vì mất cầu thủ.
Đội ngũ cầu thủ chuyên nghiệp Nga gần như bị xé nát. Số cầu thủ ngoại rời khỏi Nga lên đến hàng chục, kể cả Khvicha Kvaratskhelia được đánh giá cao. Cầu thủ biên 21 tuổi người Georgia đã rời đội Kazan để đá cho Dinamo Batumi ở quê nhà và vừa ký hợp đồng 9 triệu bảng Anh với đội Napoli của Ý. Mùa hè này chứng kiến nhiều sự ra đi hơn. Chidera Ejuke, tiền đạo người Nigeria, đã rời CSKA Moscow để đầu quân Hertha Berlin, cùng với đồng đội Arnor Sigurdsson, tuyển thủ Iceland, người đã dành nửa cuối mùa giải trước đấu cho câu lạc bộ Ý Venezia dưới hình thức cho mượn cầu thủ.
Phán quyết của FIFA
Hiện đội CSKA Moscow lên kế hoạch kiện phán quyết của FIFA việc cho phép cầu thủ nước ngoài tạm ngưng thực thi hợp đồng với các câu lạc bộ Nga đến mùa hè năm 2023. CSKA Moscow mất bốn đến năm cầu thủ ngoại nên rơi vào tình thế rất khó khăn. “Chúng tôi sẽ khởi kiện để bảo vệ lợi ích của mình trước quyết định phân biệt đối xử và trái với các quy chế do FIFA đặt ra” – thông báo khởi kiện viết.
“Vấn đề chính đối với các câu lạc bộ Nga là quyết định của FIFA cho phép các cầu thủ tạm hoãn thực thi hợp đồng đã ký với họ – Alexey Kirichek, cựu giám đốc phát triển kinh doanh của câu lạc bộ Lokomotiv Moscow nói với The Athletic – Một câu lạc bộ Nga đã trả 10 triệu bảng cho một cầu thủ cách đây 12 tháng nay không nhận lại được tiền do quyết định của FIFA. Các câu lạc bộ Nga đang mất tất cả tiền của họ. Một số liên đoàn bóng đá quốc gia châu Âu còn nói thẳng với các cầu thủ là họ không được thi đấu ở Nga”. Hiện còn tổng cộng 102 cầu thủ nước ngoài tham gia mùa giải tại các câu lạc bộ Nga, dù đã giảm so với 162 ở mùa giải trước.
Ai đi, ai ở?
Tuyển thủ Maciej Rybus vừa nhận được thông báo sẽ không có chân trong đội tuyển quốc gia Ba Lan dự World Cup ở Qatar, sau khi anh không về nước mà quyết định chuyển sang đội Spartak vào mùa hè này, sau năm năm đấu cho Lokomotiv Moscow. Tuy nhiên, “sự phản bội quốc gia” gây ồn ào nhất lại thuộc về Anatoliy Tymoshchuk, cựu đội trưởng Ukraine nổi tiếng quốc tế khi anh ta chọn ở lại làm trợ lý giám đốc cho đội Zenit, dẫn đến sự phẫn nộ của người dân Ukraine đang khốn khổ vì đạn pháo Nga. Việc Tymoshchuk từ chối phản đối cuộc xâm lược của Nga khiến anh ta bị tước giấy phép huấn luyện viên Ukraine, bị tẩy chay và khép tội phản quốc.
Tuy nhiên, nhìn chung, hầu hết đều không muốn dính đến Nga. Nhiều huấn luyện viên ngoại đã chọn rời Nga, giảm còn ba người vào mùa giải Ngoại hạng này so với tám người của mùa giải trước. Markus Gisdol, người Đức, không còn huấn luyện cho Lokomotiv Moscow; và Daniel Farke, cựu ông chủ của Norwich City, rời đội Krasnodar trước mùa giải. Huấn luyện viên người Ý Paolo Vanoli cũng bỏ Spartak vào mùa hè này. Tiếp quản là Guille Abascal, cầu thủ 33 tuổi người Tây Ban Nha, huấn luyện viên đội Basel vào mùa trước.
Trong số ở lại có Slavisa Jokanovic, huấn luyện đội Dynamo Moscow, sau khi chia tay Sheffield United vào mùa trước. Zenit Saint Petersburg, được hậu thuẫn bởi khối tài sản khổng lồ của tập đoàn dầu khí Nga Gazprom (làm chủ đội bóng từ 2005), đã trở thành “cường quốc” bóng đá Nga trong thập niên qua với thành tích thắng bảy trong 12 danh hiệu gần đây nhất (có bốn danh hiệu liên tiếp). Doanh thu hàng năm của đội lên đến 187 triệu bảng (phần của quảng cáo là 76%), chiếm vị trí 20 trong danh sách kiếm tiền “Deloitte’s Football Money League” của mùa giải 2020-21.
Mất “mỏ vàng châu Âu”
Đội Zenit sẽ vượt qua cơn bão nhưng một mùa giải không được thi đấu tại châu Âu vẫn ảnh hưởng nặng nề đến đội. Trung bình Zenit kiếm được khoảng 20 triệu bảng mỗi mùa khi chơi ở vòng bảng Champions League và từ những khoản khác. Các số liệu chính thức mới nhất từ UEFA, được công bố thông qua báo cáo tài chính 2020-21, cho thấy 97 triệu euro (83 triệu bảng Anh) đã được trả cho các câu lạc bộ Nga dưới dạng tiền thưởng cho mùa giải, trong đó Zenit, Krasnador và Lokomotiv Moscow – mỗi đội bỏ túi 20 triệu bảng Anh khi chơi ở vòng bảng Champions League.
CSKA Moscow kiếm được 8 triệu bảng Anh trong thời gian thi đấu tại Europa League. Sochi, một câu lạc bộ mới thành lập năm 2018, bị từ chối chơi ở Champions League 2022-23 sau khi đạt á quân giải Ngoại hạng Nga; trong khi Dynamo Moscow, Krasnodar và Spartak Moscow sẽ chơi tại Europa League hoặc Europa Conference League nếu không có chiến tranh. Nhưng tất cả “mỏ vàng tài chính” cho bóng đá Nga tại châu Âu đã bị cạn do các lệnh trừng phạt của châu Âu. Một mùa giải mới bóng đá trong nước cũng không còn sức hấp dẫn như xưa. Một Cúp Liên đoàn Ngoại hạng Nga mới, được thế vào với hy vọng vớt vát tài chính cho các câu lạc bộ, cũng không mấy hấp dẫn.
Mất cả tài trợ quảng cáo
Các tác động tài chính không chỉ đến từ châu Âu và UEFA. Đội Spartak đã mất Nike, nhà cung cấp trang phục thi đấu cho đội kể từ năm 2005. Thỏa thuận của Nike với Zenit cũng bấp bênh sau mùa giải mới. Có tin từ Nga là Bigser Sport (nhà sản xuất quần áo bóng đá có trụ sở tại Kyrgyzstan) sẽ thế chỗ Nike ở Zenit. Liên đoàn bóng đá Nga còn mất hợp đồng với Adidas ngay trong những tuần đầu chiến tranh.
Ngân hàng Tinkoff là nhà tài trợ chính giải Ngoại hạng Nga trong ba năm qua nhưng người sáng lập ngân hàng Oleg Tinkov cho biết mối quan hệ đó đã chấm dứt. Trong vòng vài ngày sau khi chỉ trích cuộc xâm lược Ukraine trong một bài đăng trên Instagram, Tinkov nói ông đã bị Điện Kremlin buộc phải bán cho nhà nước 35% cổ phần trong ngân hàng. “Những ngân hàng mà tôi hy vọng tài trợ như Sberbank cũng không quan tâm” – cựu chủ tịch giải Ngoại hạng Nga Ashot Khachaturyants phân trần với các phóng viên vào cuối Tháng Năm.
Hiện công nghiệp túc cầu Nga phụ thuộc vào tài trợ của các công ty trong nước, nhờ vậy, ngân sách của hầu hết đội bóng sẽ được bảo đảm cho mùa giải này nhưng những thách thức sẽ đến trong năm 2023. Nếu các công ty Nga giảm hay không còn tài trợ do làm ăn thất bại, tác động sẽ rất lớn cho bóng đá Nga. Và nếu Putin tiếp tục mở rộng biên giới quốc gia, bất chấp luật pháp quốc tế, công nghiệp bóng đá của Nga sẽ còn thu hẹp hơn nữa.
__________
Trong số cầu thủ ngưng đá cho Nga có ngôi sao người Georgia 21 tuổi Khvicha Kvaratskhelia
https://twitter.com/sscnapoli/status/1544712031441506309?s=20&t=k4zpREbbWfy3HioSdng0BA
__________
Cầu thủ Nigeria Chidera Ejuke ngưng hợp đồng với CSKA Moscow
Chidera Ejuke unilaterally suspends his contract with CSKA Moscow in line with the FIFA ruling that allows players in Russia and Ukraine to do so.https://t.co/O1FXSR8Jqi https://t.co/3neqLC1jjO pic.twitter.com/gz8i06LvN6
— NigeriaFootball360 (@NFootball360) July 3, 2022
