Ảnh khỏa thân giả học sinh đã gây náo động tại một trường trung học ở New Jersey. Sau khi một số nam sinh chia sẻ hình ảnh khiêu dâm giả của các bạn nữ cùng lớp, cả nhà trường và cảnh sát địa phương đều vào cuộc điều tra. Nhưng giải pháp triệt để thì vẫn bế tắc.
Vấn nạn không dễ giải quyết cho các trường học
Wall Street Journal thuật, khi các nữ sinh tại trường Westfield High School ở New Jersey phát hiện ra các nam sinh chia sẻ ảnh khỏa thân của họ trong các cuộc trò chuyện nhóm, họ đã bị sốc vì hành động xâm phạm đời tư cá nhân này.
Trường Westfield đã xác nhận vụ việc trong một email gửi cho phụ huynh, nhưng người phát ngôn của trường từ chối cung cấp thông tin chi tiết về số lượng học sinh liên quan hoặc xác nhận liệu có bất kỳ biện pháp kỷ luật nào đã được thực hiện; nêu lý do giữ bí mật cho học sinh. Điều đáng nói là những hình ảnh này không có thật mà do một hoặc nhiều bạn trai cùng lớp sử dụng một công cụ trực tuyến được hỗ trợ bởi trí tuệ nhân tạo (AI) để làm giả ảnh người thật, sau đó chia sẻ chúng với những bạn khác.
Phát hiện này đã gây ra sự phẫn nộ ở Westfield, một thị trấn giàu có bên ngoài thành phố New York. Trong những năm gần đây, hình ảnh và video bị thay đổi hoặc làm giả kỹ thuật số đã bùng nổ nhờ có sẵn các công cụ AI miễn phí hoặc giá rẻ. Các chuyên gia cho biết, trong khi những hình ảnh giống người nổi tiếng như người dẫn chương trình Oprah Winfrey hay Giáo hoàng Francis thu hút sự quan tâm của giới truyền thông, thì phần lớn hình ảnh giả mạo khác đều mang tính khiêu dâm và nhắm vào những người bình thường.
Sự thiếu luật lệ về pháp lý của những bức ảnh do AI tạo ra cũng như có nên trừng phạt người tạo ra chúng (và trừng phạt cách nào) đã khiến phụ huynh, trường học và cơ quan thực thi pháp luật phải chạy đua để đuổi kịp tốc độ phát triển của AI bằng những hướng dẫn và luật lệ chế tài. Một số phụ huynh ở Westfield phàn nàn là con gái họ thấy bị sỉ nhục, bất lực và lo lắng về những tác hại xảy ra nếu những hình ảnh giả lan truyền. Chúng rất buồn vì không có giải pháp thỏa đáng nào được đưa ra để ngăn chặn tái diễn. Nhưng ngay cả giữa các bậc cha mẹ cũng không có sự đồng thuận.
Trong một nhóm Facebook địa phương, trong khi một số người kêu gọi trừng phạt nghiêm khắc bất kỳ ai tạo ra và phát tán những hình ảnh giả AI xúc phạm người khác, số khác cho rằng hành vi vi phạm của tuổi trẻ bồng bột là “đáng được tha thứ”. Cuộc tranh luận và hậu quả của nó còn tiếp tục trong nhiều tháng nữa. Cảnh sát Westfield đang điều tra vụ việc và một nghị sĩ tiểu bang yêu cầu các công tố viên quận hạt vào cuộc.
Câu chuyện ảnh giả khiêu dâm bị lộ vì những lời thì thầm khi một số nam sinh có thái độ “kỳ lạ” vào sáng ngày 16 Tháng Mười. Cuối cùng, sự thật lộ diện, ngày 20 Tháng Mười, một nam sinh đã tiết lộ cho các bạn nữ nghe về những cử chỉ kỳ lạ đó: Ít nhất một nam sinh đã sử dụng một trang web được hỗ trợ bởi AI để chế tác những hình ảnh khiêu dâm dựa vào ảnh thật của các bạn nữ được tìm thấy trên mạng rồi chia sẻ chúng với các nam sinh khác trong cuộc trò chuyện nhóm.
Lập tức “tin sét đánh này được báo với ban giám hiệu trường và các “thủ phạm” được mời lên giải trình và lấy lời khai. Trong một email gửi phụ huynh ngày 20 Tháng Mười, Hiệu trưởng Mary Asfendis của trường Westfield cho biết bà tin những hình ảnh giả đã bị xóa và không còn lưu hành. “Đây là một vấn đề rất nghiêm trọng. Công nghệ mới có thể làm sai lệch hình ảnh nên các em cần ý thức được tác động và thiệt hại mà những hành động thiếu suy nghĩ của mình có thể gây ra cho người khác” – bà nói và cam kết sẽ tiếp tục hướng dẫn học sinh về cách sử dụng có trách nhiệm công nghệ AI.
Một số nữ sinh có ảnh bị làm giả được ban giám hiệu thông báo kết quả thẩm tra. Dorota Mani (có trong danh sách những phụ huynh ký đơn kiện gửi cảnh sát) cho biết: “Con gái Francesca 14 tuổi của tôi được nhà trường thông báo ảnh của nó bị lạm dụng. Tôi vô cùng lo sợ không biết chuyện này sẽ kết thúc như thế nào và khi nào. Con gái tôi có một tương lai tươi sáng và không ai có thể bảo đảm vụ việc sẽ không ảnh hưởng đến học tập, tương lai nghề nghiệp và cuộc sống xã hội của nó. Tôi không muốn con gái mình học cùng trường với những kẻ đã tạo ra những hình ảnh xấu xa đó!”.
Thị trưởng Westfield Shelley Brindle nói trong một cuộc phỏng vấn: “Thật khó để chứng kiến những cô gái trẻ đang trong giai đoạn dễ bị tổn thương nhất lại bị những bức ảnh này tấn công”. Là nữ thị trưởng đầu tiên của thị trấn, bà tự mô tả mình là người luôn ủng hộ phụ nữ và trẻ gái. Brindle, cựu Giám đốc của kênh HBO, khuyến khích những người gặp trường hợp tương tự hãy trình báo ngay với cảnh sát.
Chỉ cần một chiếc điện thoại
Bắt nạt và khủng bố bạn bè bằng công cụ kỹ thuật số đang phổ biến ở các trường học trên khắp Hoa Kỳ. Điện thoại thông minh và máy ảnh tích hợp bên trong đã khiến thiệt hại của hành vi quấy rối kỹ thuật số trở nên dễ dàng hơn và kéo dài hơn. Trong khi mọi người có thể chỉnh sửa hình ảnh bằng Photoshop và các phần mềm tương tự trong nhiều năm qua, các công cụ tạo hình ảnh AI mới khiến ai cũng có thể tạo ra những bức ảnh dỏm trong vòng 30 giây.
Và bất kỳ hình ảnh nào cũng dễ dàng được chia sẻ rộng rãi trên các nền tảng xã hội và nhắn tin chỉ bằng một vài thao tác nhỏ. “Cách đây vài năm, bạn sẽ cần cả một cụm máy tính để tạo ra một bức ảnh chỉnh sửa. Bây giờ bạn chỉ cần một chiếc iPhone!” – Ben Colman, Giám đốc điều hành của Reality Defender, công ty chuyên hợp tác với các công ty và cơ quan chính phủ để phát hiện hình ảnh giả mạo do AI tạo ra, nhận xét.
Trình tạo hình ảnh từ các công ty lớn (như Dall-E của OpenAI và Firefly của Adobe) có cài đặt kiểm duyệt để không cho người dùng tạo hình ảnh khiêu dâm. Nhưng một tìm kiếm trực tuyến nhanh chóng sẽ thấy hàng tá công cụ “hoán đổi khuôn mặt” (face-swapping) và “cởi quần áo” (clothes removing). Colman lưu ý: “Vì các dịch vụ này có thể sử dụng phần mềm nguồn mở sẵn có nên rất khó kiểm soát, nếu không muốn nói là không thể. Mắt người gần như không thể phân biệt được ảnh thật và giả”. Theo công ty phát hiện hình ảnh Sensity AI, hơn 90% hình ảnh chỉnh sửa (được gọi là deepfake) là để… khiêu dâm.
Các công ty công nghệ như Snap và TikTok đã cam kết hợp tác với các chính phủ để ngăn chặn sự lan truyền. Snap cấm các hình ảnh khiêu dâm trẻ vị thành niên do AI tạo ra và khi phát hiện vi phạm sẽ báo cáo ngay cho Trung tâm Quốc gia về Trẻ em Mất tích và Bị lạm dụng (National Center for Missing and Exploited Children).
Theo các chuyên gia pháp lý, làm giả ảnh khiêu dâm người thật là lĩnh vực còn quá mới và luật liên bang Mỹ không bắt kịp thực tế. Một số tiểu bang, trong đó có Virginia, California, Minnesota và New York đã cấm phát tán nội dung khiêu dâm giả đồng thời trao cho nạn nhân quyền kiện những người tạo ra nội dung đó tại tòa án dân sự.
Thượng nghị sĩ tiểu bang Jon Bramnick, đại diện đơn vị bầu cử gồm cả Westfield, đang nghiên cứu xem có điều khoản nào trong các luật hiện hành của tiểu bang cho phép xử tội hành vi tạo ra và chia sẻ ảnh khiêu dâm giả. Nếu không, ông sẽ đề xuất soạn thảo một dự luật như thế. “Đây chắc chắn là một tội ác nghiêm trọng ở New Jersey – ông nói – Tôi đã yêu cầu công tố viên Quận hạt Union điều tra vụ trường trung học Westfield”.
Bà Natalie Elizaroff, luật sư sở hữu trí tuệ ở thành phố Chicago của tiểu bang Illinois nêu ý kiến: “Luật về tài liệu lạm dụng tình dục trẻ em có thể được áp dụng trong trường hợp này. Trong luật có điều khoản cấm hình ảnh kỹ thuật số, hình ảnh do máy tính tạo ra liên quan trẻ vị thành niên có mục đích khiêu dâm. Các công tố viên tiểu bang hoặc liên bang sẽ lo việc này. Nhưng những người khiếu kiện sẽ phải chứng minh nạn nhân là ai, nội dung khiêu dâm rõ ràng và kẻ tạo ra, sở hữu và phân phối nó”.
Tuần qua, trong nỗ lực thông qua các quy tắc nghiêm ngặt về AI trên toàn cầu, chính quyền của Tổng thống Joe Biden đã kêu gọi “không để cho AI tạo ra hình ảnh và bài viết lạm dụng tình dục trẻ em hoặc hình ảnh khiêu dâm không có sự đồng thuận của các cá nhân trong ảnh”. Tháng Tư qua, một vụ án liên quan đến nội dung khiêu dâm giả mô tả học sinh trung học đã dẫn đến cáo buộc hình sự. Tòa đã xử một người đàn ông 22 tuổi ở Long Island và kết án anh ta sáu tháng tù “vì tạo và đăng những hình ảnh giả mạo” (dựa vào những bức ảnh gốc của các bạn nữ chụp lúc học chung cấp hai và cấp ba).
