Nhận tổng cộng 18 đề cử tại cuộc đua Oscar lần thứ 95 (2023), A24 – một hãng phim non trẻ mới 10 năm tuổi – đã vượt mặt nhiều ông lớn khác, từ Warner Bros, Disney… đến Netflix để trở thành “kẻ dẫn đầu”. Điều gì khiến A24 lớn mạnh nhanh đến vậy?
DẪN ĐẦU BẰNG SỰ KHÁC BIỆT
11 đề cử Oscar cho ‘Everything Everywhere All At Once’ (bao gồm các hạng mục quan trọng nhất như Phim, Đạo diễn và Kịch bản cho hai nhà làm phim trẻ Daniel Kwan and Daniel Scheinert, Nữ chính cho Dương Tử Quỳnh, Nam phụ cho Quan Kế Huy…); 3 đề cử Oscar cho ‘The Whale’ (Nam chính cho Brendan Fraser, Nữ phụ cho Hồng Châu…) là những đề cử nổi bật nhất tại mùa giải Oscar năm nay. Tất cả đều đến từ hãng phim A24 – một cái tên khá mới mẻ trong làng phim Hollywood.
Tại sao họ thành công nhanh và vượt trội đến vậy? Hãy thử nhìn vào bộ phim độc lập đang là con át chủ bài của A24 năm nay: ‘Everything Everywhere All At Once’ (EEAAO).
EEAAO khởi phát từ một mâu thuẫn có vẻ mang tính phổ quát trong xã hội hiện đại, đặc biệt với những gia đình nhập cư gốc Á: Mâu thuẫn giữa mẹ và con gái vì những khác biệt không thể chấp nhận giữa họ về văn hóa và phong cách sống. Thế nhưng, cách giải quyết mâu thuẫn của họ ở đây hoàn toàn khác biệt: cả hai cố gắng hàn gắn mối quan hệ tan vỡ của họ sau khi du hành qua các vũ trụ song song vô tận để nhìn thấy các phiên bản khác nhau của chính họ.
Và ở mỗi phiên bản, họ đều có thể nhìn thấy một khả năng khác, nếu họ chơi trò “nếu thì”. Nhân vật Evelyn (Dương Tử Quỳnh chưa bao giờ xuất sắc đến thế) – người mẹ tuổi trung niên đang vật lộn với cuộc sống hiện tại và kiệt quệ về tinh thần là hình ảnh của một bà mẹ gốc Á khá phổ quát, cho đến khi bà du hành vào đa vũ trụ và được nhìn thấy những cuộc đời mà bà chưa từng sống. Kịch bản bộ phim bắt đầu xoay chuyển một cách điên rồ và mở rộng khả năng kết nối với khán giả theo nhiều cách khác nhau. Sự sáng tạo vô biên của nó là một minh chứng cho khả năng đi ngược lại với bản chất ngày càng công thức của những bộ phim thuộc dòng chính (mainstream) của Hollywood.
Và điều khác biệt nhất ở một bộ phim “đa vũ trụ” theo kiểu A24 là nó không cần tìm ra một nhân vật phản diện để tiêu diệt, mà là một sự hòa giải với chính bản thân. Đó mới là giải pháp cuối cùng của họ.
Trong EEAAO có một cuộc đối thoại thú vị giữa nhân vật Waymond Wang (diễn viên Quan Kế Huy) và Evelyn (Dương Tử Quỳnh).
Waymond nói: “Tôi đã nhìn thấy qua hàng ngàn Evelyn, nhưng không có Evelyn nào giống như cô cả. Cô có rất nhiều mục tiêu mà cô không thể hoàn thành, ước mơ mà cô không thể theo đuổi. Cô chính là phiên bản tệ nhất của chính cô”.
Và khi Evelyn cố tìm cách phản biện rằng cô không tệ đến thế, Waymond đáp lại: “Mỗi một thất bại ở đây đều rẽ nhánh ra một thành công cho một Evelyn khác ở một cuộc đời khác”.
Với hai nhà làm phim trẻ của EEAAO, họ đã khởi phát từ ý tưởng mà nhiều người trải qua, ngay cả chính bản thân họ. Đó là luôn coi mình là kẻ thất bại, yếu kém, một dạng “phiên bản tồi tệ nhất của chính mình trong vũ trụ này”. Nhưng cuối cùng, điều họ muốn nói tới là đôi khi những gì tưởng chừng như yếu đuối lại là một thứ siêu năng lực, nếu ta biết tạo ra thứ ánh sáng để soi chiếu nội tâm ta.
HÀNH TRÌNH 10 NĂM VÀ NHỮNG TÀI NĂNG XUẤT CHÚNG
Nếu là fan của A24 trong suốt 10 năm qua và đã xem ít nhất 10 (trên hơn 100 bộ phim, series mà họ từng sản xuất và phát hành) thì bạn dễ dàng nhận ra đây là hãng phim của sự dị biệt và sáng tạo bậc nhất. Nó không giống với bất kỳ hãng phim hay công ty giải trí nào khác ở Hollywood!
Ban đầu, A24 được thành lập ở bờ Đông, thành phố New York – thay vì Los Angeles của bờ Tây – nơi ngành công nghiệp điện ảnh phát triển nhất. Ba nhà điều hành của hãng A24 lúc đó còn khá trẻ, gồm Daniel Katz, David Fenkel và John Hodges, quyết định muốn làm những điều khác biệt với thế giới điện ảnh ngoài kia.
Và dần dần, sự khác biệt đó được chú ý, rồi sau đó được công nhận. Sự dám chơi và dám chịu của họ đã được đền đáp khi bộ phim độc lập có kinh phí chỉ $1.5 triệu là ‘Moonlight’ (2016) với sự hỗ trợ của công ty Plan B do Brad Pitt làm chủ – trở thành bộ phim đầu tiên của hãng thắng giải Oscar cho Phim hay nhất, vượt qua cả đối thủ ‘La La Land’ thành công hơn nhiều về mặt doanh thu.
Sự thành công của ‘Moonlight’ khiến giới mộ điệu phải “đào” lại những bộ phim xuất sắc khác của A24 ra mắt vài năm trước đó như ‘Under the Skin’ (2013) của đạo diễn Jonathan Glazer với Scarlett Johansson đóng chính; ‘Ex Machina’ (2014) của Alex Garland với Alicia Vikander đóng chính; hay ‘The Lobster’ (2015) của Yorgos Lanthimos với Colin Farrell và Rachel Weisz đóng chính.
Điểm khác biệt ở ba bộ phim này là gì? Tất cả đều thuộc thể loại khoa học giả tưởng (sci-fi) và có sự góp mặt những diễn viên ngôi sao hạng A. Thế nhưng, mỗi bộ phim đều khám phá một câu chuyện chưa từng được kể trên màn ảnh và đồng thời giới thiệu được một nhà làm phim với phong cách cá nhân không thể trộn lẫn. Quan trọng hơn, tất cả đều là ba bộ phim từ hay đến xuất sắc của điện ảnh trong thế kỷ 21.
Ta cũng có thể nhận xét tương tự với ‘Good Time’ của Josh & Benny Safdie với Robert Pattinson đóng chính; ‘Uncut Gems’ cũng của hai đạo diễn trên với Adam Sandler đóng chính. Đây là hai bộ phim hình sự – tội phạm với cách dàn dựng điên rồ và khiến não ta gần như không thể bắt kịp câu chuyện, buộc ta phải xem lại lần thứ hai, thứ ba để sắp xếp các dữ kiện. Đó cũng là hai bộ phim đem lại hai màn trình diễn lột xác của Robert Pattinson và Adam Sandler – vốn bị chỉ trích vì diễn xuất tệ trong các bộ phim hài hoặc dành cho tuổi mới lớn rất tệ hại trước đó. Pattinson và Sandler xuất sắc đến độ ta không thể nhận ra họ.
Đó có lẽ là lý do các ngôi sao hạng A sẵn sàng gật đầu, thậm chí từ chối nhiều dự án lớn hơn – để có cơ hội đổi đời với A24 – hãng phim từ chối khuôn mẫu và không bao giờ “đặt cược an toàn” cho phần tiếp theo, cho dù ăn khách đi nữa – để bắt tay vào những dự án “nguyên bản” khác. Đó thực sự là một thập niên sáng tạo không ngưng nghỉ của A24.
Đơn cử trường hợp của Ari Aster, người đã trở thành một đạo diễn được giới phê bình đánh giá rất cao và kỳ vọng trở thành một tên tuổi lớn của tương lai, chỉ sau hai bộ phim kinh dị gây ra nỗi ám ảnh kinh hoàng cho khán giả: ‘Hereditary’ (2018) và ‘Midsommar’ (2019). Hiện anh đang bắt tay vào làm hậu kỳ bộ phim thứ ba cho A24 là ‘Disappointment Blvd.’, với sự tham gia của Joaquin Phoenix. Dĩ nhiên, đó là một bộ phim được kỳ vọng hạng nhất sắp tới của A24.
Ari Aster cũng là một hình mẫu đạo diễn mà người ta thường nói về A24: Anh còn rất trẻ (mới 35 tuổi), xuất thân từ New York và là một tay e thẹn, hay lo lắng khi phát biểu trước đám đông báo giới. Thế nhưng, khi một mình đối diện với bản thảo hoặc sau ống kính khi chỉ đạo trên trường quay, Ari Aster sẽ hoàn toàn khác biệt: Người có thể tung ra những câu chuyện khiến người xem phải kinh hoàng.
Một số nhà báo so sánh A24 với Miramax, hãng phim độc lập từng nổi đình nổi đám hồi thập niên 1990, với những bộ phim độc lập gây tiếng vang và giành được vô số giải thưởng như ‘Pulp Fiction’ của Quentin Tarantino hay ‘Good Will Hunting’ của Gus Van Sant…
Thế nhưng chính Ari Aster đã phản đối điều này. Anh nói rằng A24 khác với hãng phim của Bob và Harvey Weinstein là không chạy theo Oscar để tìm kiếm danh vọng và đổi lại, họ bắt các ngôi sao phải đánh đổi điều gì đó. Với A24, điều quan trọng nhất mà bộ phim này theo đuổi là tìm kiếm những đạo diễn có tiếng nói khác biệt và dám bảo vệ đến cùng sự khác biệt đó, mà không cần đánh đổi hay thỏa hiệp điều gì.
Trước EEAAO, ‘Hereditary’ của Ari Aster là bộ phim thành công nhất toàn cầu của A24 với doanh thu khoảng $81 triệu (chi phí sản xuất khoảng $10 triệu). Sở dĩ bộ phim độc lập này thành công là vì Ari Aster được toàn quyền sáng tạo.
Ở đó, ngay từ đầu bộ phim, nhân vật cô gái trẻ đáng sợ Charlie (Milly Shapiro) đã bị chặt đầu một cách tàn bạo ở phần đầu câu chuyện; sau đó kịch bản tập trung vào người anh trai của cô là Peter (Alex Wolff) và người mẹ Annie (Toni Collette) khi họ cố gắng chống lại một thế lực ác độc đang trù ếm họ.
Mọi kỳ vọng của khán giả vào bộ phim đều bị đảo lộn dữ dội, nhưng những ý tưởng nguyên gốc đều được A24 bảo vệ tuyệt đối mà không có bất cứ một sự can thiệp thô bạo nào. Đó cũng là cách mà các đạo diễn phim độc lập khác cũng nhận được khi làm việc với A24, như Greta Gerwig với ‘Lady Bird’, Bo Burnham với ‘Eighth Grade’, Barry Jenkins với ‘Moonlight’ hay gần đây là bộ đôi Daniels với EEAAO…
Cách tiếp thị của A24 cũng hoàn toàn khác biệt các công ty phát hành khác. Thay vì chi tiêu cho quảng cáo truyền thống, hãng này dành tới 95% ngân sách cho tiếp thị trực tuyến. Tờ New York Times cho biết, A24 sử dụng mạng xã hội làm xương sống cho các chiến dịch tiếp thị của họ. Và cách tiếp thị của họ cũng cực kỳ thông minh và đột phá, ví dụ như làm giả một hồ sơ cho nhân vật chính – vốn là robot của ‘Ex Machina’ (do Alicia Vikander đóng) trên mạng xã hội Tinder và khiến không ít người “match” với nhân vật người máy thông minh này.
Các chiến dịch tiếp thị kiểu du kích này giúp phim của A24 được nói đến và chia sẻ miễn phí trên mạng xã hội, tạo sự tò mò hiếu kỳ cho khán giả và khiến họ phải bỏ tiền vé để xem phim. Đây là cách tiếp thị vô cùng thông minh, tốn ít tiền và làm cho nhiều hãng đối thủ phải ghen tị vì đột phá.
Đề cao những bộ phim có cốt truyện độc đáo, những nhân vật chính dị thường và được thực hiện bởi những đạo diễn tác giả (auteur directors) kiểu mới, A24 là một hãng phim khiến một bộ phận những khán giả trẻ ngày nay, những người quá chán với công thức và khuôn mẫu của các bộ phim bom tấn – tìm đến và thưởng thức. Lượng fan của A24 vì thế mà tăng lên từng ngày và hầu hết đều là những khán giả có gu thẩm mỹ tương đồng với sự sáng tạo của họ.
Và đó là lý do A24 tiếp tục chiêu mộ được những tên tuổi lớn đến với mình, như khi họ mời đạo diễn người Pháp Olivier Assayas làm lại bộ phim ‘Irma Vep’ (1996) với Trương Mạn Ngọc đóng chính – thành series phim truyền hình phát trên HBO Max với Alicia Vikander đóng chính.
|
Và sắp tới là ‘The Sympathizer’, chuyển thể từ cuốn tiểu thuyết đoạt Pulitzer của nhà văn Nguyễn Thanh Việt, với Park Chan Wook ngồi ghế biên kịch, đạo diễn; và Robert Downey Jr. đóng chính cùng khá nhiều cái tên Việt Nam tham gia vào dàn cast, như Kiều Chinh, Nguyễn Cao Kỳ Duyên, Hoa Xuande, Fred Nguyen Khan, Toan Le, Vy Le, Alan Trong. Ngoài dự án ‘The Sympathizer’ (cũng được thực hiện với sự hợp tác HBO), A24 còn có trong tay bản quyền chuyển thể điện ảnh tác phẩm ‘Một thoáng ta rực rỡ giữa nhân gian’ (On Earth We’re Briefly Gorgeous) của nhà văn gốc Việt Ocean Vương (tác phẩm được phát hành vào Tháng Sáu 2019 và được The Washington Post chọn là một trong 10 tác phẩm xuất sắc nhất trong cùng năm). |
____________
Với át chủ bài trong tay ‘Everything Everywhere All At Once’ cùng đề cử Nam chính nhiều kỳ vọng thắng giải cho Brendan Fraser – A24 hứa hẹn làm nên một cột mốc mới tại mùa giải Oscar 2023.
Và hãng phim non trẻ mới hơn 10 năm tuổi này vẫn tiến về phía trước với vô số dự án của những tên tuổi lớn khác nữa đang đầu quân vào A24, để được sáng tạo không ngừng nghỉ và được là nguyên bản!
