Một nghiên cứu mới chuyên sâu của Facebook cho thấy mạng xã hội Instagram (thuộc sở hữu của Facebook Inc) có ảnh hưởng độc hại đối với những cô gái tuổi teen vốn nhạy cảm với thói so sánh nhan sắc, thể hình và lối sống. Các em có thể bị mất tự tin và trầm cảm, thậm chí tự tử. Đây là một vấn đề sức khỏe tinh thần không thể xem thường dối với giới trẻ tham gia các không gian mạng, nhưng Instagram gây tác hại lớn hơn các mạng xã hội khác. Wall Street Journal (14 Tháng Chín 2021) đã thuật chi tiết điều này…
Từ câu chuyện của Anastasia Vlasova đến phản ứng của Facebook
Khoảng một năm trước, cô bé Anastasia Vlasova, 18 tuổi sống ở Reston, tiểu bang Virginia bắt đầu những cuộc hẹn định kỳ với bác sĩ trị liệu tâm thầm sau khi gia đình phát hiện em bị chứng rối loạn ăn uống. Họ tin rằng nguyên nhân là thời gian Vlasova dành cho mạng xã hội Instagram, nơi cô có tài khoản riêng, khá nhiều và thường xuyên xem nó. “Khi truy cập vào Instagram, tất cả những gì em thấy là hình ảnh những thân thể săn chắc, cơ bụng hoàn hảo và video những phụ nữ hít đất 100 lần/10 phút”.
Destinee Ramos, 17 tuổi, sống tại Neenah, Wisconsin và người bạn Isabel Yoblonski, 18 tuổi đã khảo sát bạn bè trong cuộc thi khoa học quốc gia và phát hiện ra, gần 90% trong số 98 học sinh trả lời thú nhận mạng xã hội ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tâm thần của họ. Eva Behrens, 17 tuổi của trường Trung học Redwood ở hạt Marin, tiểu bang California, ước tính phân nửa số nữ sinh trong lớp em phải “khốn khổ” với những lo lắng về hình ảnh mà thủ phạm là Instagram! Behrens nói: “Mỗi khi tạm an tâm bản thân, tôi lại mất niềm tin vì… Instagram!”.
Angela Guarda, Giám đốc chương trình điều trị rối loạn ăn uống tại Bệnh viện Johns Hopkins và là phó giáo sư tâm thần học tại Trường Y Johns Hopkins, cho biết các bệnh nhân của bà thường nói rằng họ học được từ mạng xã hội các “bí quyết bớt ăn để giảm cân”. Theo bà, Instagram và các ứng dụng mạng xã hội khác chính là tác nhân gây ra chứng rối loạn của khoảng phân nửa số bệnh nhân bà đang điều trị. Một số nhà nghiên cứu đã tìm hiểu tác động của những trải nghiệm như Vlasova từng trải để xem chúng có dẫn đến suy nghĩ tiêu cực, bi quan về cơ thể mình trên diện hay không và qui mô lây lan của hiện tượng này.
Trong một giải trình đăng lên bảng tin nội bộ của Facebook vào Tháng Ba 2020, công ty thừa nhận: “Nếu thường xuyên xem các video so sánh trên Instagram, các em gái có thể cảm thấy tồi tệ về cơ thể mình, đặc biệt là những em thường bị ám ảnh vì nó. So sánh cơ thể mình với những cơ thể hoàn hảo trên Instagram, các em sẽ thay đổi cách nhìn về bản thân theo hướng tiêu cực, thậm chí ghét những gì mình đang có”.
Ba năm qua, Facebook đã có một số nghiên cứu về tác động của Instagram đối với hàng triệu người dùng trẻ. Nhiều lần, họ phát hiện ra mức gây hại là khá lớn đối với nữ giới, thậm chí nghiêm trọng ở lứa tuổi teen. “Nhiều thanh thiếu niên đổ lỗi cho Instagram làm tăng tỷ lệ lo âu và trầm cảm, nhưng phản ứng không giống nhau. Trong số thanh thiếu niên thú nhận từng có ý định tự tử, có 13% người dùng Anh và 6% người dùng Mỹ”.
Phát hiện này là không thể xem thường đối với Facebook, một công ty có doanh thu hơn $100 tỷ/năm và đang tìm mọi cách giữ chân số người dùng. Mọi nguy hiểm cho người dùng khi tương tác với ứng dụng đều là nguy cơ cho doanh thu của công ty. Thống kê cho thấy, tại Mỹ có hơn 40% người dùng Instagram từ 22 tuổi trở xuống và khoảng 22 triệu thanh thiếu niên đăng nhập mỗi ngày, so với năm triệu đăng nhập vào Facebook (vẫn tiếp tục giảm sau đỉnh cao cách nay 10 năm).
Tính bình quân, tuổi teen Mỹ dành thời gian trên Instagram nhiều hơn 50% cho Facebook, đưa Instagram vào vị trí tốt để tiếp tục phát triển trong giới trẻ. Về mặt nổi, Facebook đang tìm cách giảm bớt những ảnh hưởng tiêu cực của nó đối với thanh thiếu niên nhưng công ty không bao giờ công khai dữ liệu nghiên cứu hay cung cấp cho các nhà làm luật. Thậm chí, Giám đốc điều hành Mark Zuckerberg còn khẳng định trong một phiên điều trần tại Quốc Hội vào Tháng Ba, 2021 khi bị chất vấn về “Tác động xấu của mạng xã hội này đối với trẻ em và sức khỏe tâm thần”, rằng: “Nghiên cứu của chúng tôi cho thấy, việc sử dụng mạng xã hội để kết nối đã mang lại những lợi ích tích cực cho sức khỏe tinh thần hơn là tiêu cực”!
| Khi Facebook trả $1 tỷ mua Instagram vào năm 2012 lúc nó còn là một công ty khởi nghiệp nhỏ với 13 nhân viên, công ty xem Instagram là “đặt cược tốt nhất” để phát triển người dùng trong lứa tuổi teen (số người dùng Facebook bắt đầu suy giảm vào thời điểm đó). Quả đúng như thế, Instagram đã sớm trở thành “ngôi sao” với các tình năng ưu việt như bộ lọc giúp người dùng dễ dàng chỉnh sửa ảnh. Sau đó là thêm video, nguồn cấp dữ liệu nội dung được lựa chọn theo thuật toán và các công cụ khác. |
Tháng Năm, 2021 người điều hành Instagram Adam Mosseri khẳng định với các phóng viên: “Các nghiên cứu nội bộ của công ty đều khẳng định, ảnh hưởng tiêu cực của ứng dụng đối với hạnh phúc của giới trẻ là nhỏ!”. Nhưng trong một cuộc phỏng vấn gần đây, Mosseri lại nói khác: “Tôi không có ý làm giảm tầm mức của vấn đề, mặt tốt của mạng xã hội đối với con người như tổng thể là rất lớn. Bên cạnh những hạn chế cần khắc phục, Instagram cũng có nhiều điều tốt đẹp. Chúng tôi rất tự hào về kết quả của nghiên cứu nội bộ, vì nó giúp chúng tôi nhận thức sâu sắc hơn về sản phẩm của mình và hứa sẽ cố gắng hết sức để hoàn thành các cam kết với trách nhiệm cao nhất”.
Nghiên cứu mới nhấn mạnh: “Đối với hầu hết thanh thiếu niên, tác động xấu của ‘so sánh tiêu cực’ được bù trừ bằng các tiện ích khác của ứng dụng. Chúng cho phép người dùng thể hiện bản thân và kết nối với bạn bè”. Nghiên cứu dựa vào dữ liệu lưu trữ trong hai năm 2019 và 2020 và cuộc khảo sát quy mô lớn với hàng chục ngàn người dùng trong năm 2021 cũng xác định được lượng thời gian người dùng dành cho Instagram và những gì họ thường xem ở đó.
Nghiên cứu được Facebook xem là bí mật nội bộ
Nhóm nghiên cứu là nhân viên của Facebook trong các lĩnh vực khoa học dữ liệu, tiếp thị, phát triển sản phẩm và các vấn đề liên quan đến cách người dùng tương tác với Instagram. Là chuyên viên khoa học máy tính, tâm lý học và phân tích định lượng, định tính, họ kết luận: “Một số vấn đề đáng quan tâm chỉ xảy ra với Instagram chứ không xảy ra với toàn bộ mạng xã hội nói chung”.
Kết luận này đặc biệt đúng đối với thói quen so sánh và đánh giá giá trị bản thân dựa vào sức hấp dẫn, sự giàu có và thành công của những nhân vật đưa lên mạng. Trái với TikTok, ứng dụng video ngắn, hay Snapchat, ứng dụng chia sẻ ảnh và video có bộ lọc jokey chỉ chú ý khuôn mặt, Instagram tập trung nhiều vào nhan sắc, vẻ đẹp cơ thể và lối sống nên dễ tác động xấu đến giới trẻ hơn. Các tính năng được xem là có sức thu hút chính của Instagram lại gây hại nhất cho thanh thiếu niên hơn là tốt cho chúng.
Ví dụ trang Explore (Khám phá), nơi cho người dùng xem ảnh và video được lọc bởi thuật toán, thường dẫn người dùng đến các bức ảnh và video “trên cả mức tuyệt vời” làm cho họ mất tinh thần và trầm cảm hơn. Cũng tại cuộc điều trần trước Quốc Hội vào Tháng Ba qua, Zuckerberg đã bảo vệ công ty trước những chỉ trích từ các nhà lập pháp về kế hoạch tạo ra một sản phẩm Instagram mới cho trẻ em dưới 13 tuổi. Khi được hỏi liệu công ty đã nghiên cứu tác động của ứng dụng đối với trẻ em chưa, Zuckerberg trả lời: “Tôi tin là có!”.
Vào Tháng Tám, hai Thượng Nghị sĩ Richard Blumenthal và Marsha Blackburn gửi thư cho Zuckerberg, kêu gọi hãy công bố nghiên cứu nội bộ của Facebook về tác động của các nền tảng do họ quản lý đối với sức khỏe tâm thần của thanh thiếu niên. Facebook trả lời rằng “nghiên cứu nội bộ là độc quyền, được giữ bí mật vì mục đích chính là tạo cơ sở cho những ý tưởng cải tiến bên trong nội bộ”.
“Rõ ràng, Facebook đang tìm cách lảng tránh, thậm chí không trả lời được tất cả các câu hỏi của chúng tôi, đến mức chúng ta có thể tin Facebook đang che giấu điều gì đó!” – Thượng Nghị sĩ Blumenthal nhận định. Dù sao, việc thừa nhận mạng xã hội Instagram có gây hại cho các cô gái của Facebook cũng đã là một “bước ngoặt tiềm năng” trong những cuộc thảo luận về cách mà các mạng xã hội ảnh hưởng đến thanh thiếu niên. “Nếu bạn tin rằng lẽ ra công ty RJ Reynolds phải thành thật hơn về mối liên hệ giữa hút thuốc và ung thư phổi thì bạn cũng nên tin rằng Facebook cần công khai hơn về mối liên hệ với bệnh trầm cảm ở các cô gái tuổi teen” – một nhà quan sát nói.
