Suốt từ đầu mùa Thế vận hội Mùa Đông 2022 đến nay, cái tên Eileen Gu (Cốc Ái Lăng) chưa bao giờ biến mất khỏi truyền thông Trung Quốc và cả Mỹ. Một số tờ báo Mỹ gọi Eileen Gu là thứ “ăn cháo đá bát” vì sống ở Mỹ từ lúc lọt lòng rồi được Mỹ đào tạo thành nhân xong lại “vô ơn” thay vì đáp trả nước Mỹ thì phục vụ Trung Quốc; trong khi đó, Trung Quốc xem Eileen Gu không chỉ là tấm gương sáng chói của nghị lực mà còn là ví dụ rõ nét nhất cho thấy Trung Quốc thành công “hớt tay trên” Mỹ trong việc lôi kéo nhân tài. Bây giờ, sau vô số tán tụng và thổi phồng Eileen Gu, dân Trung Quốc “bình tĩnh” hơn và bắt đầu “đề phòng” trước cô bé “Mỹ rặt” này…
Trên đường trượt tuyết, Eileen Gu đeo tai nghe thưởng thức nhạc Lady Gaga và $uicideboy$. Đến khi thực hiện xong cú lướt biểu diễn, Eileen Gu đến điểm đích, hí hửng cắn một miếng bánh bao truyền thống Trung Quốc và mỉm cười trước ống kính. Chi tiết tưởng chừng rất vụn này cho thấy sự tương phản trong cá nhân Eileen Gu và trong đánh giá về cô nói chung. Eileen Gu là người Mỹ hay người Hoa? Nếu Eileen Gu không thuộc gốc Hoa thì câu chuyện trở nên đơn giản hơn nhiều và chẳng có gì đáng nói. Tuy nhiên, cô không chỉ người gốc Hoa mà còn là đại diện của một đất nước đang được hưởng cái “hân hạnh” là sự khinh rẻ từ nhiều nước thế giới văn minh.
Trong thực tế, người Trung Quốc bắt đầu “tỉnh táo” hơn sau cơn lên đồng với Cốc Ái Lăng, cái tên tiếng Hoa mà họ thích gọi hơn là tên Mỹ “Eileen Gu” của cô. Một bài viết được chia sẻ nhiều đã đặt “vấn đề”: “Thành công của Cốc Ái Lăng thì liên quan quái gì đến những người dân bình thường chúng ta?”. Bài viết được đăng trên ứng dụng WeChat, trên trang blog 奴隸社會 (Hán Việt: “Nô lệ Xã hội”) vốn được giới phụ huynh giàu có Trung Quốc theo dõi. Tác giả bài viết nhấn mạnh không có bằng chứng nào cho thấy Eileen Gu đã từ bỏ quốc tịch Mỹ, rằng thành công của Gu là nhờ nền tảng giáo dục độc đáo của gia đình cô ấy, kết hợp sự tự do và nền giáo dục toàn diện của Mỹ. Bài viết nhanh chóng bị chủ sở hữu WeChat – tập đoàn internet khổng lồ Tencent Holdings – gỡ xuống. Thế là người ta thi nhau tìm đọc. Nhiều trang blog và trang tin khác cũng đăng lại, trong đó có trang tin tài chính nổi tiếng Caixin.
| ĐỌC THÊM
Vận động viên Mỹ thi đấu dưới màu áo Trung Quốc: Những người “ăn cháo đá bát”? Olympic Mùa Đông 2022: Cuồng nhiệt tặng hoa và cuồng loạn “ném đá” |
Thoạt đầu, khi Eileen Gu mới giành huy chương vàng, nhất nhất Eileen Gu làm gì cũng trở thành sự kiện. Khi Eileen Gu ăn một món bánh ngọt truyền thống, dân mạng Trung Quốc bắt đầu hỏi nhau, thế dịch sang tiếng Anh cái bánh này như thế nào nhỉ. Câu hỏi này lập tức trở thành chủ đề bàn tán nhặng xị sôi nổi trên Weibo (tương tự Twitter của Mỹ). Trên Douyin (tương tự TikTok), dân mạng tung lên video dạy làm những món mà Eileen Gu khoái ăn trong đó có bánh bao và thịt heo kho… Đó là chuyện vài ngày trước. Bây giờ khác rồi.
Zhang Cailing, một blogger với hơn 140,000 người theo dõi trên Xiaohongshu (tương tự Instagram), đã dùng một “cục đá” to “đập” thẳng vào những cái đầu u mê trong xã hội Trung Quốc: Này, có ông bà nào ở đây giống bà Cốc Yên (Yan Gu – mẹ của Eileen Gu) không; quý ông quý bà có tiền cho con gái đi học trường tư không? Ông bà có thời gian lái xe tám tiếng vào cuối tuần để đưa con gái đi trượt tuyết không? Nếu chẳng may nó té, ông bà có đủ tiền để trả cho những lần vật lý trị liệu đắt đỏ không?… Zhang Cailing kết luận, thôi làm ơn tỉnh lên giùm cái, chúng ta thuộc về thế giới khác quý vị ạ.
Trong một video cũng được rất nhiều người xem, Chen Xiaoyu, một nhà bình luận văn hóa đại chúng, nói rằng mình ngưỡng mộ Eileen Gu nhưng cho rằng vận động viên này không nên được coi là hình mẫu cho sự thành công của phụ nữ ở Trung Quốc, rằng những gì được xem như là nguồn lực để tạo bệ phóng cho Eileen Gu không thể có được ở Trung Quốc. “Câu chuyện thành công của cô ấy giống với câu chuyện của một người nhập cư thế hệ thứ hai, thuộc tầng lớp trung lưu Hoa Kỳ, chứ không phải là câu chuyện về tấm gương nhân vật nữ thành công kiểu như ở Trung Quốc” – Chen Xiaoyu nói.
Dĩ nhiên Eileen Gu luôn tránh các câu hỏi về vấn đề nhân quyền Trung Quốc trong khi sẵn sàng “phân tích” những vấn đề chính trị Mỹ. Tuy nhiên, khi có người hỏi “Tại sao bạn có thể sử dụng Instagram trong khi hàng triệu người Trung Quốc không thể?”, Eileen Gu lại trả lời một câu “rất Mỹ”: Ai cũng có thể tải VPN về để vượt tường lửa. Nó miễn phí trên kho ứng dụng trong điện thoại. Cần biết, các ứng dụng VPN đều bị cấm ở Trung Quốc và nhiều người sử dụng nó đã bị bắt.
Người ta cũng săm soi nhiều động thái khác của Eileen Gu, chẳng hạn việc cô không giương quốc kỳ Trung Quốc “sớm hơn một chút” sau khi giành huy chương bạc hôm Thứ Ba. Một người dùng Weibo có biệt danh “I’m Solo” cảnh báo rằng ngày nào đó, chính làn sóng dân tộc chủ nghĩa ở Trung Quốc sẽ đập Eileen Gu tan nát: “Cốc Ái Lăng nên dừng lại khi có thể. Mâu thuẫn chính trị giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc không sớm thì muộn cũng sẽ khiến cô ấy gặp khó khăn”.
Hồ Tất Tiến (Hu Xijin), cựu tổng biên tập Hoàn Cầu Thời Báo, một “chiến lang” nổi tiếng trên mặt trận truyền thông chống Mỹ, nói rằng, để bảo vệ danh tiếng của Trung Quốc, thành tích của Eileen Gu không nên gắn quá chặt với chủ nghĩa dân tộc Trung Quốc, “đề phòng” trường hợp Gu “đổi màu” trong tương lai. “Cốc Ái Lăng vừa tròn 18 tuổi và rất có thể sẽ sống ở Mỹ trong vài năm tới” – họ Hồ viết trên Weibo hôm Chủ Nhật, đồng thời nhắc thiên hạ nhớ rằng kế hoạch của Cốc Ái Lăng là vào Đại học Stanford mùa Thu này. Do đó, chẳng có gì chắc chắn việc Eileen Gu “sẽ giải quyết như thế nào mối quan hệ quốc gia với bản sắc dân tộc của mình”.
Câu chuyện Eileen Gu cuối cùng vẫn cho thấy một điều: Trung Quốc đang thèm khát cùng cực sự nổi tiếng, và chủ nghĩa dân tộc đã được bơm phồng lên quá mức đến nỗi không còn có thể kiểm soát.
________
ĐỌC THÊM
Vận động viên Mỹ thi đấu dưới màu áo Trung Quốc: Những người “ăn cháo đá bát”?
Olympic Mùa Đông 2022: Cuồng nhiệt tặng hoa và cuồng loạn “ném đá”
