Người ta thường làm vợ rồi làm mẹ. Tôi bắt đầu thiên chức làm mẹ khi chưa được hãnh diện làm vợ như bao nhiêu phụ nữ bình thường khác. Bởi vậy đoạn đường tôi đi chông chênh, gập ghềnh hơn.
Lần đầu tiên tôi đi khám thai ở phòng mạch của bác sĩ Minh Dung, nữ bác sĩ danh tiếng về sản khoa ở Đà Nẵng, một mình với cái bụng lum lúp. Khuôn mặt tôi còn trẻ thơ dù năm ấy tôi đã hăm lăm tuổi. Thấy tôi ứa nước mắt cúi mặt, không trả lời khi bà thăm hỏi xã giao vài câu về gia cảnh. Vị nữ bác sĩ dày dạn kinh nghiệm như ngầm hiểu được phần nào cái éo le của người thai phụ đơn độc. Bà đã cho tôi những lời khuyên thân mật, đầy nữ tính. Tôi man mán nhớ bà nói mấy câu không ăn nhập gì đến việc khám thai, từa tựa như lời dạy Đức Phật: “Con người ta sống ở đời, nhất là phụ nữ cần phải có lòng nhân hậu. Gieo hạt nào thì hái được quả đó em ạ. Không ai trồng cây cam mà hái trái khổ qua đâu!”
Tôi rời phòng khám, mang theo lời khuyên của vị bác sĩ nhân từ, như những hạt cam đang gieo mầm trong lòng tôi. Nước mắt quanh bờ mi. Rồi tôi đến phòng sanh, đớn đau, bất hạnh, leo lên bàn sinh vượt cạn một mình, không có má tôi cạnh bên để tôi có thể níu tay mà rên rỉ: “Con đau quá má ơi!”. Bé chào đời lúc sáu giờ sáng một ngày mùa hè, tôi còn nhớ chính xác như thế vì ngay khi tiếng khóc oe oe vang lên cùng với lời reo của cô y sĩ “A, con gái…”, tôi nghe văng vẳng từ loa phóng thanh treo bên cổng trạm hộ sinh, “Đây là tiếng nói đài phát thanh…, bây giờ là 6 giờ sáng”…
Con tôi ra đời khoẻ mạnh bụ bẫm. Tôi vụng về ẵm con gái, cảm giác thương yêu tràn ngập. Bé cân nặng hơn bốn ký. Đôi mắt trong vắt, tròn xoe, hai mí, không nhắm nghiền như những bé sơ sinh khác mà mở lớn, ngơ ngác nhìn tôi như phó thác sinh mạng bé nhỏ vào tay tôi. Tôi đã đánh đổi mạng sống của mình cho sự ra đời hoàn hảo ấy, suýt mất mạng vì một trận băng huyết dữ dội sau khi sanh.
Ba của bé, người đàn ông đầu tiên trong cuộc đời tôi, người không thể cùng tôi đi chung chuyến đò duyên nợ, với lý do “lý lịch, thành phần gia đình… không được chấp nhận”… Hôm nghe tin nhắn, anh vội vàng có mặt ngay đêm hôm đó, cũng vụng về khi ẵm con. Anh nói, con bé giống anh cái bàn tay, bàn chân và cả vành tai nữa. Anh chia sẻ với mẹ con tôi nguyên đêm dài hôm đó, đưa cho tôi thêm ít tiền trang trải viện phí, ẵm bé để tôi ngủ yên giấc. Sáng hôm sau, khi tiếng loa phóng thanh ở cổng trạm xá chưa kịp vang lên tiếng gọi tập thể dục, anh đã ra bến xe trở về Đà Nẵng, hối hả, vội vàng, như không muốn kéo dài giây phút luyến lưu từ biệt. Chỉ một đêm, đó là thời gian dài nhất trong đời mà con gái tôi được cận kề ba nó, kể từ đó đến tận bây giờ.
__________
Tôi quyết định đem con về Đà Nẵng, ở chung với gia đình mình, bắt đầu đoạn đường dài một mình ôm nuôi đứa con thơ dại. Chén cay, chén đắng cuộc đời, tôi một mình nếm lấy. Năm 1985, thời kỳ mở cửa, việc buôn bán tương đối thoải mái, tôi buôn bán đủ thứ, thức khuya dậy sớm, để con có được miếng ngon, cái đẹp như người ta. Tôi còm cõi tàn tạ ra sao không cần biết, miễn sao con tôi no đủ đẹp đẽ. Có thời tôi làm thuê cho một quán cơm ở gần ga Đà Nẵng, lương tháng mấy chục bạc, tôi dè sẻn mua mấy quả cam sành để dành vắt nước uống cho con có chất vitamin C. Mới dùng được một quả, tuần sau dòm lại thì nguyên bịch cam đều vàng úng, chảy nước. Tôi cất kỹ quá, trong khi mùa hè Đà Nẵng trời rất nóng. Tự trách mình ngu ngốc, tôi vất mấy quả cam vào thùng rác mà nước mắt chảy dài.
Tôi nuôi con trong chật vật không thể tả, với những dòng nước mắt âm thầm hằng đêm những ngày đông lạnh, và những giọt mồ hôi đẫm ướt áo những buổi trưa mùa hè, khi tôi cọc cạch chở sách báo đi bỏ mối cho các quày bán lẻ. Bụng tôi lúc nào cũng đói meo và tim óc rối tung vì nợ nần chồng chất. Bù lại, con bé càng lớn xinh đẹp và thông minh, có lúc đoạt giải “Bé Đẹp, Bé Ngoan” của thành phố. Bé mang họ mẹ; tên và nghề nghiệp cha trong tờ khai sinh thì ghi: “Con ngoài giá thú”! Tuy nhiên, tôi chưa bao giờ nhắc đến hoàn cảnh ra đời của bé với giọng oán hờn, cũng như tôi không bao giờ gieo vào tâm hồn thơ dại của con tôi hình ảnh không đẹp về người cha.
___________
Thế rồi, trong tận cùng vực thẳm của nghèo khổ và đói ránh, một điều kỳ diệu đã đến với số phận tôi. Hai mẹ con vui mừng khóc hết nước mắt khi được nhân viên Lãnh sự quán Hoa Kỳ tại Sài Gòn bắt tay chúc mừng thông báo chúng tôi được định cư Hoa Kỳ, theo chương trình ra đi vì nhân đạo (HO) của Ba tôi, sau khi ông nằm tù hơn 10 năm. Đó là mùa Hè 1994. Đến Mỹ, như một trang vở mới, con tôi, mới mười tuổi, bắt đầu làm quen với ngôn ngữ và văn hóa mới. Tôi ra sức làm việc. Bạn bè quê nhà ai cũng chúc mừng nhưng không ai biết tôi kiệt lực như thế nào. Phải, tôi đi làm quên cả trời đất. Mỗi sáng tôi đón xe bus, rồi qua mười trạm tàu điện, đổi hai tuyến xe bus khác mới đến được chỗ làm. Trời lạnh buốt, vớ mang không đủ ấm, tôi phải dùng bao nylon để bọc hai bàn chân trước khi xỏ vào giày…
Mùa Noel đầu tiên nơi đất khách, con tôi được nhận nguyên một xe truck đầy quà, gồm áo quần, sách vở, giày dép, đồ chơi… do chính cô giáo Mỹ chở đến tận nhà. Thì ra mấy tuần trước, khi bé đến trường trong cái áo đầm hồng do một cơ quan từ thiện tặng, cô giáo nhìn thấy sự nghèo nàn qua bộ đồ ngủ mà bé đi học, nên đề nghị nhà trường cho bé phần quà nhiều nhất trong trường. Tôi còn nhớ hôm đó trời lạnh lắm, cô giáo phụ chúng tôi mang quà vào nhà. Con tôi leo lên tấm nệm nhảy nhót reo mừng “Má ơi, bữa nay là ngày con sung sướng nhất. Trời ơi, nhiều đồ chơi quá, nhiều áo quần quá…”. Cô giáo trìu mến ôm con tôi; và cũng như tôi, cô khóc!
Thay đổi vài nơi làm việc, từ dọn phòng khách sạn cho đến thư ký văn phòng bác sĩ, sau đó chúng tôi dọn nhà lên hướng Bắc của tiểu bang. Tôi được nhận vào làm cho một nhà in, khâu đóng gói. Bàn tay tôi do cứ làm nặng một động tác nên bị giãn gân, ngón tay giữa cứng đơ không cử động được. Tôi phải đi phẫu thuật.
Tôi làm việc nặng nhọc ở khâu đóng gói trong nhà máy in được chừng bốn, năm năm. Hơn bốn mươi tuổi, mỗi ngày đi làm về hai vai tôi nhức mỏi không thể tả, đôi chân đứng suốt ngày như tê dại, tôi biết sức mình khó có thể tiếp tục lao động nặng nhọc như những di dân khỏe mạnh Nam Mỹ. Nhân dịp nhà in cho công nhân đi học thêm tiếng Anh có ăn lương, tôi ghi tên đi học lại. Con gái lúc này đã có thể giúp tôi ít nhiều bài làm ở nhà. Xong khóa học, tôi làm đơn xin ban giám đốc nhà in cho tôi làm việc khác, và được chấp thuận. Từ đó tôi thoát cảnh làm việc lao động nặng, lương ít và bấp bênh.
___________
Tôi muốn con tôi biết giá trị đồng tiền nên tôi cho con đi làm thêm sau buổi học và một ngày cuối tuần. Tôi không hề nghe con bé kể lể hay than khổ. Nó cũng hỏi han gì thêm về ba nó. Tận trong lòng, nếu con tôi có ý muốn tìm hiểu, tôi sẽ nói rất thật lòng, ba mẹ vì không nợ duyên nên ông trời sắp đặt ở hai hoàn cảnh khác nhau, không ai có lỗi và không ai oán hờn ai. Chuyện qua lâu rồi. Ba con bây giờ trở thành cố nhân, và không nên để chuyện đời xưa làm buồn những giây phút vui tươi hiện tại.
Một mình dạy con, chao ơi là khó! Ngày xưa không đủ cơm no áo ấm, tôi ra sức làm lụng. Ngày nay tôi hiểu, tạo cho con một đời sống sung túc gay go như thế nào thì việc chăm sóc vấn đề tinh thần, đạo đức còn khó gấp trăm lần. Với tôi, cách dạy con cụ thể nhất là phải làm gương cho nó, không thể dùng lời nói suông. Nhất là phải làm sao cho có uy tín, có một chỗ đứng trong lòng đứa con, để khi vui con có thể chia sẻ với mình và khi buồn hay vấp ngã thì con cũng biết tìm về mẹ để giãy bày.
Ngày tháng trôi qua, có khi êm đềm và hiền hòa như mặt hồ không gợn sóng, có khi cũng cuồn cuộn dữ dằn như cơn bão ngoài biển khơi. Tình cảm con người có khi lắng sâu, có khi bột phát. Con gái tôi có khi khát khao, có khi bất cần. Tuy vậy, dù cứng rắn mạnh mẽ, cá tính đến bao nhiêu đi nữa thì chúng tôi vẫn không che giấu được nỗi khắc khoải trong ánh mắt khi tình cờ bắt gặp đâu đó trong cuộc sống hàng ngày vài khoảnh khắc tỏ bày cảm tình của một người cha đối với đứa con nhỏ.
Nhu cầu được yêu thương như một cái bóng cứ đi theo chúng ta mãi suốt cuộc đời. Chúng ta có thể tự ra đời bươn chải, tự tìm miếng cơm để nuôi thân nhưng yêu thương thì khác. Phải có quan hệ qua lại lâu dài, không thể nào một giờ một khắc, một buổi nói chuyện là có thể tạo nên cảm tình sâu đậm. Dòng sông trăm nhánh đều xuôi ra biển cả, giọt nước mắt nào cũng rơi xuống, tình thâm máu mủ ruột rà từ bậc sinh thành nào cũng luôn trao xuống các con, núm ruột của mình.
Ngày con tôi dọn ra ở riêng, tôi giúp con bằng tất cả khả năng tôi có, về vật chất lẫn tinh thần. Tuy vừa đi học, vừa đi làm nhưng con bé cũng dành dụm mua được một căn nhà nhỏ, mới mẻ và xinh xắn, ở gần nhà tôi. Con bé tánh tình tự lập, đoạn đường đời ngắn ngủi mà con tôi trải qua cũng đôi lần vấp ngã. Hai mẹ con lúc nào cũng có nhau, chuyện vui buồn đều chia sẻ như hai người bạn thân. Tôi thật xúc động mỗi khi nghe con bé thỏ thẻ tâm sự và dĩ nhiên khi con có chuyện buồn, tôi là người đau xót và chảy nước mắt trước.
____________
Tôi làm mẹ, một người mẹ chưa hoàn hảo bởi tôi đã không cho con tôi một đời sống tình cảm đầy đủ như bao nhiêu đứa trẻ khác. Trong khi tôi hãnh diện biết bao về người cha của mình thì con tôi lại khiếm khuyết cái thâm tình phụ tử. Tôi làm mẹ, dẫu hết lòng hết sức, nhưng vì một chọn lựa sai lầm của trái tim, tôi đã phải là một người mẹ cô độc trong những tháng năm con tôi lớn làm người. Do vậy, con tôi chưa bao giờ được hưởng thụ cảnh đầm ấm của một mái gia đình sum họp.
Người ta nói, những đứa trẻ thiếu chỗ dựa tinh thần của người cha thường dễ tủi thân. Đúng vậy, con tôi dễ mủi lòng. Cá tính mạnh mẽ bên ngoài không thể nào che hết sự mềm yếu trong tâm hồn. Điều này tôi thấy được rõ ràng và đó là điều khiến lòng tôi ray rứt. Dù thê nào, tôi luôn hãnh diện với đứa con ngày nó tự lực bước ra đời, ra ngoài vòng tay bảo bọc của tôi mà vẫn biết cư xử có tình có nghĩa. Một hình hài hoàn hảo và một tấm lòng vì mọi người. Cuộc đời làm mẹ của tôi từ ngày đứa con gái chào đời cho đến khi nó quyết định rời khỏi vòng tay mẹ ra đời tự lập cứ hiện ra, tới lui trong lòng tôi như một cuốn phim dài nhiều tập.
Muôn nẻo đường đời từ quê nhà đến quê người, bao kỷ niệm, bao nụ cười, và bao nhiêu đắng cay…, tất cả tôi đã nếm trải và tôi xem đó là tất cả hành trang mà tôi mang theo cho đến ngày nhắm mắt.
Atlanta, GA
___________
Muôn nẻo đường đời (những chuyến ra đi và những điều kể lại) – cuộc thi do báo Saigon Nhỏ tổ chức, dành cho mọi người Việt ở mọi nơi trên thế giới, với giải nhất $5,000 trong tổng giải thưởng gần $30,000. Bài vở xin gửi về [email protected]. Vui lòng xem Lời mời cuộc thi để biết thêm chi tiết.
