Nhà chức trách Monterey Park, California, vẫn đang tìm hiểu động cơ của hung thủ Huu Can Tran 72 tuổi. Đương sự đã chết sau khi giết chết 10 người và làm bị thương 10 người khác trong vụ xả súng đẫm máu ngay đêm Giao thừa gây chấn động không chỉ cộng đồng người Mỹ gốc Á mà còn cả nước Mỹ.
Thi thể Huu Can Tran được phát hiện vào sáng Chủ nhật ngày 22 Tháng Một 2023 tại thành phố Torrance gần đó. Vài giờ trước đó – không lâu sau khi hàng nghìn người tham gia chương trình đón Giao thừa tập trung đông đúc trên đường phố – Huu Can Tran bước vào vũ trường Star Ballroom Dance Studio ở West Garvey Avenue khoảng 10:30 tối, và xả loạt súng trước khi phóng xe đến vũ trường Lai Lai Ballroom & Studio ở vùng Alhambra lân cận vào khoảng 20 phút sau. Tại đây, tay vẫn lăm lăm cầm súng, Huu Can Tran dường như muốn thực hiện tiếp màn thảm sát thứ hai nhưng bị hai người nhào đến vật cướp súng…
Cảnh sát trưởng thành phố Scott Wiese cho biết khi cảnh sát đến hiện trường chưa đầy ba phút sau cuộc gọi đầu tiên, họ chứng kiến một cảnh tượng ghê rợn với những thi thể đầy máu và cảnh hỗn loạn kinh hoàng khi mọi người tháo chạy…
Màn bắn giết man rợ của Huu Can Tran là một trong những vụ xả súng đẫm máu nhất lịch sử California và ít nhất là vụ thứ 33 ở Mỹ trong năm 2023, theo Gun Violence Archive. Vụ việc xảy ra như một cú sốc đối với người địa phương vốn luôn xem Monterey Park – nơi có khoảng 65% cư dân gốc Á – là nơi an toàn cho cộng đồng người châu Á. “Tôi đã sống ở đây 37 năm và tôi không bao giờ có thể tưởng tượng được điều khủng khiếp như vậy lại xảy ra,” dân biểu Judy Chu nói.
Khoảng 10:20 sáng Chủ nhật ngày 22 Tháng Một, cảnh sát ở Torrance – cách Monterey Park khoảng 30 dặm về phía Tây Nam – phát hiện một chiếc xe van trắng giống với mô tả của những nhân chứng về một chiếc xe được nhìn thấy rời khỏi hiện trường vụ thảm sát Star Ballroom Dance Studio.
Cảnh sát đi theo chiếc xe van tình nghi vào bãi đậu của một trung tâm mua sắm, tiến đến gần và nghe thấy một tiếng súng từ bên trong. Huu Can Tran tự sát. Bên trong chiếc van, các nhà điều tra tìm thấy “một số bằng chứng” liên quan Huu Can Tran với vụ thảm sát, trong đó có một khẩu súng ngắn. Giới chức trách cho biết thêm, khẩu súng bị tước từ tay Huu Can Tran trước đó tại vũ trường Lai Lai Ballroom & Studio (Alhambra) là khẩu bán tự động Cobray M11 9mm…
Sở Cảnh Sát địa hạt Los Angeles đã nhận được lệnh khám xét nhà của Huu Can Tran, sống trong một cộng đồng cao niên có tên The Lakes tại Hemet West ở Hemet, California, cách Monterey Park khoảng 80 dặm về phía Đông. Vợ cũ của ông ta và những người khác cho biết, Huu Can Tran là kẻ cộc tính, dễ giận dữ và hành động bạo lực.
Theo lời nhân chứng Brandon Tsay 26 tuổi thuật với The New York Times, khi gặp Huu Can Tran tại vũ trường Lai Lai Ballroom & Studio (Alhambra), ngay lập tức Brandon Tsay biết rằng Huu Can Tran là kẻ nguy hiểm. “Hắn trừng trừng nhìn tôi và nhìn xung quanh, với vẻ đe dọa và sẵn sàng gây hại mọi người,” Tsay nói với The New York Times.
“Đôi mắt của hắn đầy long sòng sọc đe dọa.” Huu Can Tran chĩa khẩu bán tự động vào Tsay. “Tim tôi thắt lại,” Tsay nói, “Tôi biết mình sắp chết.” Với bản năng sinh tồn, Tsay liều mạng nhào vào vật lộn với Huu Can Tran trong khoảng một phút rưỡi, cuối cùng giành được khẩu súng, chĩa súng ngược về phía Tran và hét to “biến khỏi đây ngay lập tức”.
Tran từng là gương mặt quen thuộc tại Star Ballroom Dance Studio, nơi đương sự từng dạy khiêu vũ. Huu Can Tran cũng gặp vợ cũ của mình ở đó khoảng hai thập niên trước – bà vợ cũ nói với giới truyền thông. Bà cho biết Huu Can Tran gặp mình tại một buổi khiêu vũ, tự giới thiệu là thầy dạy nhảy và mời bà học miễn phí.
Hai người kết hôn ngay sau khi họ gặp nhau. Dù Tran không bao giờ bạo lực với bà nhưng bà vợ cũ cho biết thêm, đương sự rất dễ nổi cáu. Sau vài năm bên nhau, bà có cảm giác Huu Can Tran không còn hứng thú với việc sống chung với bà. Hồ sơ tòa án Los Angeles cho thấy Huu Can Tran đệ đơn ly dị vào cuối năm 2005, và tòa chấp thuận đơn ly dị vào năm sau.
Một người quen lâu năm khác của Huu Can Tran nhớ rằng đương sự là một khách quen thường xuyên của Star Ballroom Dance Studio. Người này, chơi thân với Tran từ cuối những năm 2000 đến đầu những năm 2010, kể rằng Tran đến Star Ballroom “hầu như mỗi đêm”. Thời điểm đó, Huu Can Tran thường xuyên phàn nàn về việc những người hướng dẫn tại vũ trường không thích mình và “nói xấu” mình; và Huu Can Tran “có ác cảm với rất nhiều người ở đó.”
Người vợ cũ cho biết thêm, Huu Can Tran từng làm tài xế xe tải. Huu Can Tran có gốc gác từ Trung Quốc, theo một bản sao giấy đăng ký kết hôn. Năm 2013, Tran bán căn nhà ở San Gabriel mà ông ta đã sở hữu trong hơn hai thập niên. Bảy năm sau, Huu Can Tran mua một ngôi nhà di động (mobile home) trong một cộng đồng người cao tuổi ở Hemet.
The New York Times cho biết thêm, Tran sinh tại Việt Nam, đến Mỹ cuối thập niên 1980; nhập tịch Mỹ năm 1990 hoặc 1991; lập gia đình vào Tháng Sáu 2001 và ly dị vào Tháng Năm 2006.
Vụ xả súng đẫm máu đã khiến cư dân Monterey Park thật sự bàng hoàng. Nơi này lâu nay vốn an bình. Nằm giữa dãy San Gabriel phủ đầy tuyết và trung tâm thành phố Los Angeles, Monterey Park trở thành thành phố có đa số người châu Á đầu tiên của Mỹ sau nhiều năm người Hoa di cư đến đây lập nghiệp từ Đài Loan, Hong Kong và Trung Quốc đại lục. Sau nhiều năm sống ở Mỹ, cư dân Monterey Park vẫn duy trì một nền văn hóa Mỹ gốc Á đặc biệt, dễ nhận thấy, cũng như sự nhộn nhịp của tầng lớp lao động và tính cách phấn đấu của người nhập cư, nằm ở rìa của sự giàu có dễ nhận biết hơn của địa hạt Los Angeles.
“Khi mọi người hỏi tôi về Monterey Park, tôi nghĩ về thức ăn, con người, rằng tôi có thể ra ngoài lúc 12 giờ sáng và cảm thấy an toàn,” cư dân Eric Ching nói với The Washington Post. Do lịch sử của thành phố là vùng ngoại ô có đa số người châu Á đầu tiên của nước Mỹ, lễ đón Tết Nguyên đán luôn thu hút nhiều người từ nhiều nơi. Chương trình Giao thừa tại Monterey Park thường thu hút hơn 100,000 du khách, và năm nay, hàng nghìn người đã chen chúc tại trung tâm thành phố, xếp hàng để nếm những thức ăn truyền thống châu Á…
