Tỷ phú Elon Musk đã hạ thấp kỳ vọng trong nỗ lực đầu tiên phóng đầy đủ con tàu vũ trụ Starship (cả hai tầng) của Công ty SpaceX lên quỹ đạo trái đất và bay quanh nó.
Elon Musk, Giám đốc điều hành SpaceX cho biết công ty sẽ tiến hành cẩn thận chuyến bay thử nghiệm đã lên kế hoạch vào ngày thứ Hai 17 Tháng Tư, sau 9 giờ sáng giờ miền Đông ET.
Ông thừa nhận với khán giả vào tối Chủ nhật trên mạng xã hội Twitter: “Cuộc thử nghiệm có thể phải đối mặt với những thách thức nghiêm trọng. Có những nguy cơ tiềm ẩn từ hàng chục động cơ đầy con tàu. Chúng tôi khá thận trọng về lần ra mắt này. Nếu xảy ra sai sót, sẽ có rất nhiều sai sót tiếp theo”.
SpaceX đã lên kế hoạch cho chương trình phát sóng trực tiếp cuộc thử nghiệm (như thường lệ sẽ bắt đầu khoảng 45 phút trước khi con tàu cất cánh). Bên cạnh những thách thức kỹ thuật, điều kiện thời tiết và gió có thể là yếu tố quyết định liệu SpaceX có thể bay thử nghiệm Starship không hay phải tạm ngừng nỗ lực này. Musk tin tưởng chuyến bay “có nhiều khả năng thành công” đồng thời cho biết thêm không rõ khi nào công ty sẽ thử nghiệm lại nếu thất bại.
Nhiều năm qua, SpaceX đã đổ nhiều công sức và tiền bạc vào Starship để tạo ra một hoả tiễn mạnh mẽ, có thể tái sử dụng hoàn toàn cho các sứ mệnh đầy tham vọng vào không gian sâu. Musk đã thảo luận việc Starship đưa người lên sao Hỏa. SpaceX có một số khách hàng “cộm cán” đã thuê con tàu cho các chuyến bay tương lai. Cơ quan Hàng không và Không gian Mỹ (NASA) đã chọn một biến thể Starship cho cuộc đổ bộ lên Mặt trăng được ấn định vào năm 2025.
Công ty cho biết cuối tuần qua, các nhóm chuyên trách của SpaceX đã hoàn thành đủ các bước kiểm tra và đánh giá cuối cùng về Starship. Các nhân viên công ty, các cựu nhân viên, nhà đầu tư và người hâm mộ đã đến khu vực Brownsville của tiểu bang Texas, gần Vịnh Mexico để chờ chứng kiến chuyến bay thử nghiệm tiềm năng.
Musk nêu rõ các động cơ của Starship là một trong những mối quan tâm hàng đầu của ông trong chuyến bay thử nghiệm. Các động cơ Raptor được thiết kế và lắp ráp tại nhà máy cuả SpaceX. Ba mươi ba động cơ gắn trên tầng đẩy (booster) Super Heavy của con tàu.
“Mối lo ngại lớn là một động cơ trục trặc có thể phá hủy dây chuyển các động cơ khác, phá huỷ một phần của con tàu, thậm chí cả bệ phóng nếu chưa cất cánh. Việc làm lại miếng đệm an toàn, tùy thuộc vào lỗi xảy ra, có thể mất đến vài tháng. Hy vọng của tôi là cầu mong số phận sẽ mỉm cười và chúng ta sẽ có một bệ phóng hoàn hảo, không có bất kỳ lỗi nào. Đó là tất cả những gì chúng tôi quan tâm” – Musk giải thích.
Trước đây, SpaceX đã thực hiện các chuyến bay ngắn hơn nhưng chỉ dùng tầng trên của Starship. Vụ phóng tiềm năng ngày 17 Tháng Tư sẽ là lần đầu tiên sử dụng tầng trên và tên lửa đẩy Super Heavy. Công ty đã xử lý các sự cố và vụ nổ trong những lần thử nghiệm trước đó. Nó cũng đã hạ cánh thành công tầng trên Starship xuống xà lan vào năm 2021.
Các nhân viên cũ nói rằng việc SpaceX sẵn sàng thử nghiệm cho thấy công ty có khả năng phát triển các tên lửa hiện đại sau khi học hỏi từ những trục trặc cũ và cải tiến dựa trên những gì rút ra được.
Những điều cần biết về chuyến bay thử nghiệm đầu tiên của Starship
Chuyến du hành của Starship sẽ dùng loại hoả tiễn lớn nhất và mạnh nhất từng được chế tạo để đáp ứng mục tiêu lớn của Musk là đưa con người lên Mặt trăng và sao Hỏa. Vươn cao gần 400 feet (120 mét) trên bầu trời Nam Texas, Starship có thể cất cánh sớm nhất là vào ngày thứ Hai mà không có ai trên tàu.
SpaceX đã nhận được sự đồng ý từ Cục Hàng không Liên bang trong tuần trước. Đây sẽ là lần ra mắt đầu tiên cả hai phần của Starship. Các phiên bản đầu tiên của tầng trên giống như khoa học viễn tưởng được phóng vài dặm vào tầng bình lưu vài năm trước, cho rơi xuống biển bốn lần trước khi hạ cánh thẳng đứng thành công vào năm 2021.
Tầng đẩy phía dưới Super Heavy mang chùm hoả tiễn sẽ lần đầu tiên bay khỏi mặt đất. Trong cuộc thử nghiệm bản demo này, SpaceX sẽ không hạ cánh hoả tiễn hoặc con tàu xuống xà lan mà mọi thứ sẽ rơi xuống biển. “Tôi không bảo đảm 100% con tàu sẽ đạt đến quỹ đạo, nhưng tôi chắc chắn cuộc thử nghiệm rất hấp dẫn – Musk hứa tại một hội nghị của Morgan Stanley vào tháng trước – Tôi nghĩ khoảnh khắc đáng nhớ sắp đến với hy vọng 50% cơ hội thành công”.
Sau đây là những gì cần biết về lần ra mắt của Starship:
Hoả tiễn siêu kích cỡ
Starship bằng thép không gỉ có 33 động cơ chính và lực đẩy 16.7 triệu pound. Với sức mạnh của mình, Starship có thể nâng tới 250 tấn và chứa 100 người trong chuyến du hành tới Sao Hỏa. Sáu động cơ chiếm đến 164 feet (50 mét) chiều cao của con tàu.
Musk cho biết sẽ dùng Starship để phóng các vệ tinh vào quỹ đạo thấp của Trái đất, gồm cả chùm vệ tinh internet Starlink trước khi đưa người vào vũ trụ. Starship làm lu mờ các hoả tiễn Mặt trăng của NASA, từ Saturn V thời Apollo đến Space Launch System của chương trình Artemis thực hiện chuyến đi Mặt trăng đầu tiên vào cuối năm ngoái. Nó cũng vượt xa hoả tiễn Mặt trăng N1 của Liên Xô cũ (chưa bao giờ bay được một phút và phát nổ mà không có ai trên tàu).
Cuộc thử nghiệm
Chuyến bay thử nghiệm sẽ kéo dài 1 tiếng rưỡi và bay hết quỹ đạo Trái đất. Nếu Starship đạt mốc ba phút sau khi phóng, tầng đẩy (booster) sẽ được lệnh tách ra và rơi xuống Vịnh Mexico. Con tàu tiếp tục đi về phía Đông, qua Đại Tây Dương, Ấn Độ Dương và Thái Bình Dương trước khi hạ cánh gần Hawaii. Starship được thiết kế để có thể tái sử dụng hoàn toàn nhưng sẽ không làm như thế trong lần thử nghiệm này.
Jonathan McDowell, nhà vật lý thiên văn Harvard chuyên theo dõi tàu vũ trụ cho biết ông sẽ phấn khích nếu Starship từ quỹ đạo trở về nguyên vẹn trước khi hạ cánh xuống biển. “Đó sẽ là một bước phát triển rất lớn trong du hành vũ trụ, nếu và khi Starship được sửa xong các lỗi và chính thức đi vào hoạt động”.
Bệ phóng
Starship sẽ cất cánh từ một địa điểm xa ở cực Nam của Texas gần bãi biển Boca Chica, nằm ngay phía dưới Đảo Nam Padre và cách Brownsville khoảng 20 dặm. Dọc con đường từ bệ phóng là khu phức hợp Starbase, nơi SpaceX phát triển và xây dựng các nguyên mẫu Starship trong vài năm qua với hơn 1,800 nhân viên sống ngay tại thành phố Brownsville hoặc các nơi khác trong Thung lũng Rio Grande.
Bệ phóng ở Texas được trang bị những cánh tay robot khổng lồ (gọi là đũa) để nắm tên lửa đẩy khi nó quay trở lại và hạ cánh. SpaceX đang trang bị lại một trong hai bệ phóng ở Florida để chứa các Starship chuẩn bị phóng. Florida cũng là nơi các tên lửa Falcon của SpaceX được phóng đi cùng phi hành đoàn, hàng hóa của Trạm vũ trụ ISS, các vệ tinh cho NASA và các khách hàng khác.
Tỷ lệ cược thành công
Như thường lệ, Musk rất thẳng thắn về cơ hội thành công của Starship, thậm chí ông còn đưa ra tỷ lệ cược rất cao Starship sẽ đến quỹ đạo trong chuyến bay đầu tiên. Với một hạm đội Starship đang được xây dựng tại Starbase, ông ước tính khả năng thành công sẽ tăng lên 80% vào cuối năm và hy vọng sẽ mất vài năm để Starship có thể tái sử dụng đầy đủ và không lâu sau chuyến đi trước.
Khách hàng
Trước khi hoàn thiện các Starship, SpaceX (trụ sở chính ở California) đã xem Mặt trăng là mục tiêu ban đầu với hợp đồng trị giá $3 tỷ của NASA để hạ cánh các phi hành gia trên bề mặt Mặt trăng vào đầu năm 2025 (chỉ sử dụng tầng trên của Starship). Đây cũng là lần đầu tiên các phi hành gia hạ cánh xuống Mặt trăng sau hơn 50 năm.
Những người đi bộ trên Mặt trăng sẽ rời Trái đất bằng Hoả tiễn Space Launch System trên khoang (capsule) Orion của NASA, sau đó họ chuyển sang Starship trên quỹ đạo Mặt trăng để hạ cánh xuống bề mặt Mặt trăng rồi quay trở lại Orion.
Để đến được Mặt trăng và xa hơn nữa, Starship trước tiên cần tiếp nhiên liệu trên quỹ đạo Trái đất tầm thấp. SpaceX hình dung một kho chứa trên quỹ đạo với các Starship không có cửa sổ như những tàu chở dầu. Nhưng Starship không chỉ dành cho NASA.
Một phi hành đoàn tư nhân sẽ là những người đầu tiên bay trên Starship quanh Trái đất. Hai chuyến bay tư nhân tới Mặt trăng sẽ theo sau (không hạ cánh, chỉ bay vòng quanh).
Những “người chơi” khác
Có những hoả tiễn mới khác đang cạnh tranh với Starship. Blue Origin của Jeff Bezos đã sẵn sàng với Hoả tiễn New Glenn cho chuyến lên quỹ đạo từ mũi Cape Canaveral, Florida, trong năm tới hoặc trễ hơn. Được đặt theo tên của John Glenn (người Mỹ đầu tiên bay vào quỹ đạo quanh thế giới), hoả tiễn này mạnh hơn hoả tiễn New Shepard hiện có của công ty (lấy theo tên phi hành gia Alan Shepard trong chuyến bay vào quỹ đạo của Sao Thủy Mercury năm 1961).
NASA sẽ sử dụng New Glenn để gửi một cặp tàu vũ trụ lên sao Hỏa vào năm 2024. United Launch Alliance hy vọng tên lửa Vulcan mới của họ sẽ thực hiện vụ phóng đầu tiên vào cuối năm nay để đưa một tàu đổ bộ tư nhân lên Mặt trăng theo hợp đồng với NASA.
Ngoài ra, cơ quan không gian Arianespace của châu Âu sắp phóng tên lửa Ariane 6 mới, được nâng cấp tại lãnh thổ Guiana thuộc Pháp ở Nam Mỹ. Hoả tiễn Mặt trăng Space Launch System của NASA chở các phi hành gia cũng sẽ có những phiên bản lớn hơn bao giờ hết.
Tham khảo:
