Tổng thống Nga Vladimir V. Putin đã huy động quân đội Nga để dập tắt cái mà ông gọi là cuộc nổi dậy vũ trang của đội quân đánh thuê Wagner do một cận thần của ông là Yevgeny V. Prigozhin làm thủ lĩnh, trong khi phía Wagner tuyên bố đã giành quyền kiểm soát thành phố Rostov-on-Don, miền nam nước Nga và đang di chuyển về phía bắc dọc theo một đường cao tốc hướng tới thủ đô Moscow.
Như tin đã đưa, quân đánh thuê Wagner đã thực hiện một cuộc binh biến, quay súng chống lại quân Nga và truy tìm bộ trưởng quốc phòng nước này là Sergei Shoigu. Vào thứ Bảy 24 tháng Sáu 2023, một đoàn xe quân sự được cho là của lực lượng Wagner của Prigozhin đã được nhìn thấy ở thị trấn Elets, cách thủ đô Moscow khoảng 250 dặm về phía nam và đang từ thành phố Rostov-on-Don tiến lên phía bắc. Thống đốc các tỉnh dọc theo đường cao tốc M-4 – quốc lộ chính của Nga chạy theo hướng Nam Bắc từ Hắc Hải đến Moscow – kêu gọi người dân tránh xa hành lang giao thông này. Video cho thấy dấu hiệu của giao tranh dữ dội dọc theo đường cao tốc.
Trong một video xuất hiện vào sáng thứ Bảy ông Prigozhin được nhìn thấy đứng cùng với những người đàn ông có vũ trang trong sân trụ sở quân sự phía nam của Nga ở thành phố Rostov. “Chúng tôi đang phong tỏa thành phố Rostov và tiến tới Moscow,” ông Prigozhin nói, đồng thời yêu cầu được gặp Tổng tham mưu trưởng quân đội Nga và Bộ trưởng Quốc phòng Nga, Sergei K. Shoigu.
Từ Moscow, trong một bài phát biểu ngắn gọn trước quốc dân vào sáng thứ Bảy, Tổng thống Putin đã gọi ông Prigozhin là kẻ phản bội đã “đâm một nhát sau lưng đất nước và nhân dân chúng ta”. Ông nói rằng quân phiến loạn “về căn bản đã bị chặn” ở Rostov, một trung tâm quân sự quan trọng cho cuộc chiến của Nga ở Ukraine. Prigozhin là một đồng minh thân cận của Putin, lực lượng đánh thuê tư nhân Wagner của ông ta đã chiến đấu bên cạnh quân Nga từ đầu cuộc chiến xâm lược Ukraine.
Quân đội Nga được thấy đã dựng chướng ngại vật và bố trí binh sĩ dày đặc trên các ngả đường dẫn vào thủ đô Moscow.
Ông Prigozhin đã bị Công tố viện Nga truy tố tội “tổ chức nổi loạn có vũ trang” chống lại tổng thống Nga. Trong nhiều tháng qua, Prigozhin đã tố cáo các chỉ huy quân sự hàng đầu của Nga bất tài, tham nhũng và không cung cấp đủ vũ khí đạn dược cho lực lượng Wagner của ông ta khi họ chiến đấu cùng quân Nga ở Ukraine. Lực lượng Wagner hiện có khoảng 25,000 tay súng được trang bị đầy đủ và thiện chiến, theo lời ông Prigozhin, nhưng chưa rõ có bao nhiêu binh lính tham gia cuộc binh biến chống lại Moscow.
Cuộc đối đầu giữa quân đánh thuê và quân chính phủ đánh dấu mối đe dọa nghiêm trọng nhất đối với quyền lực của Putin kể từ khi ông ta lên nắm quyền lãnh đạo vào năm 1999. Nó cũng diễn ra vào thời điểm then chốt trong cuộc chiến của Nga ở Ukraine, khi các lực lượng Ukraine bắt đầu tổng phản công để giành lại lãnh thổ.
Moscow đã tuyên bố một “chiến dịch hoạt động chống khủng bố”, trao cho chính quyền địa phương quyền hạn pháp lý mở rộng, còn những người ủng hộ chiến tranh Nga bày tỏ sự lo ngại rằng cuộc nổi dậy có thể đe dọa tiền tuyến của quân Nga ở Ukraine.
Các quan chức chính trị của Điện Kremlin, các thống đốc vùng, nhà lập pháp… đều nhanh chóng tuyên bố trung thành với Putin và dự đoán cuộc nổi dậy sẽ thất bại; chưa có nhân vật nổi tiếng nào đứng về phía Prigozhin. Ramzan Kadyrov, thủ lĩnh vùng Chechnya, cam kết sẽ dùng đội quân tư nhân của ông ta để dập tắt cuộc nổi dậy để bày tỏ lòng trung thành với Putin.
Mikhail B. Khodorkovsky, một tỷ phú Nga thù địch với Putin và đang tìm cách tập hợp các lực lượng chống Putin, đã lên mạng kêu gọi người dân Nga tự vũ trang để chống chế độ độc tài. “Bây giờ chúng ta thấy chỉ người dân có vũ trang mới có thể chống chế độ độc tài. Bây giờ đã có cơ hội khi hỗn loạn diễn ra trên đường phố và các lực lượng an ninh không kiểm soát được tình hình”, ông Khodorkovsky viết trên mạng Telegram.
Các quan chức Mỹ cho biết họ đang theo dõi chặt chẽ tình hình nhưng không muốn công khai nói bất cứ điều gì có thể khiến ông Putin có lý do để đổ lỗi cho phương Tây về tình trạng hỗn loạn. Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Hoa Kỳ, tướng Mark A. Milley, đã hủy bỏ chuyến công du dự kiến tới Israel và Jordan để tập trung theo dõi tình hình mới ở Nga.
Tổng thống Joe Biden cũng hoãn chuyến đi nghỉ cuối tuần tại trại David để họp với các cố vấn và trao đổi ý kiến qua điện thoại với các nhà lãnh đạo châu Âu, với Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, Thủ tướng Đức Olaf Scholz và Thủ tướng Anh Rishi Sunak.
Cơ quan tình báo quốc phòng Anh mô tả cuộc nổi dậy là “thách thức quan trọng nhất đối với nhà nước Nga trong thời gian gần đây” và nói rằng lòng trung thành của các lực lượng an ninh Nga – đặc biệt là Lực lượng Vệ binh Quốc gia Nga – sẽ rất quan trọng.
Ở miền đông Ukraine, người dân coi cuộc nổi dậy là một xung đột lớn trong quân đội Nga và có lợi cho các lực lượng của Kyiv. Nga tiếp tục các cuộc tấn công vào Ukraine, bắn hơn 20 tên lửa vào Kyiv trong một cuộc tấn công trước bình minh thứ Bảy 24 tháng Sáu khiến ít nhất ba người thiệt mạng, cuộc tấn công thứ tám vào thủ đô Ukraine trong tháng này.
Đọc thêm:
