Trước ngày đi tù cải tạo sơ sơ chỉ có hơn 12 năm, hồi 1975 về trước, ở Việt Nam, tôi đã có khá nhiều bằng lái xe, nào là tấm bằng lái xe dân sự gồm cái dấu son đỏ cho phần lái xe du lịch, thêm cái dấu son đỏ nữa cho phần lái xe có động cơ hai bánh như xe Vespa, Lambretta, mô-tô phân khối lớn. Với cái bằng này, tôi có dịp lái xe du lịch hiệu Peugeot kính lớn, kính nhỏ của Pháp không nhiều, nhưng lái xe Vespa ở Sài Gòn và Đà Nẵng dễ có mấy năm lận.
Rồi đến cái bằng lái xe “Nhà Choang,” tiếng lóng ngày xưa người ta muốn chỉ “nhà binh” đấy thưa quý vị. Cái bằng này cũng đủ thứ dấu, nào là lái xe nhẹ như xe jeep, hạng trung như Dodge 4 x 4 và cả hạng nặng như xe vận tải quân đội GMC. Xe GMC thì tôi chỉ lái chút chút để chơi cho biết thế nào là xe nhà binh cỡ nặng. Xe Dodge 4 x 4 thì tôi cũng lái không nhiều, vì hồi ở trong quân đội VNCH, tôi không có nhiệm vụ chi cần lái xe này. Tôi lái xe jeep là chính từ hồi mang lon thiếu úy, trung úy, đến đại úy, và rồi thiếu tá.
Sang định cư ở Mỹ, tại San Diego, Nam California theo diện H.O. 10, năm 1992, gia đình tôi khá đông người, đi được gần hết, chỉ trừ người con trai lớn có gia đình, phải ở lại Việt Nam, đợi gia đình bảo lãnh khi đủ điều kiện.
Sau chuyến bay thời gian dài từ Sài Gòn đến phi trường quốc tế Los Angeles, California , rồi “chơi” thêm chuyến bay nội địa chừng 1 giờ nữa, gia đình tôi về thành phố hiền hoà, đẹp đẽ là San Diego. Ông bạn thân từ nhỏ cùng gia đình đón chúng tôi về nhà ông ở tạm, rồi tìm thuê giùm chúng tôi ngôi nhà ở khu vực rất thuận tiện về mọi mặt ở ngay khu vực Mira Mesa.
Khi trông thấy những đại lộ có đèn xanh, đèn đỏ tùm lum, những con đường lớn mỗi chiều có bốn, năm đường xe chạy, tôi phát hoảng lên khi thấy xe cộ chạy ào ào, phóng như tên bay. Xe cộ đã nhiều, lại chạy hai chiều trên xa lộ hay phố xá ngang dọc, đèn xanh, đèn đỏ, đèn vàng, quẹo trái, quẹo phải, quay trở đầu ( U turn ) cứ tưởng như … loạn xà ngầu, nhưng ngắm kỹ mới thấy nó nhịp nhàng, có trật tự, lề luật hẳn hoi chớ không có tùm lum, tà la, bóp còi inh ỏi, vô tội vạ.
Bạn bè, cựu sĩ quan, biết tin gia đình tôi mới sang Mỹ nên tìm cách giúp đỡ vật chất cũng như tinh thần, mà ưu tiên là làm sao cho tôi lấy được cái bằng lái xe, chở các cháu đi học, đi làm, tám tháng trợ cấp của cơ quan xã hội qua đi như gió thổi cái vèo. Ít ngày sau, gia đình tôi cũng có được cái xe Toyota thuộc loại “cổ lỗ sĩ” do một người quen để lại cho với cái giá rất bèo, với tinh thần giúp đỡ…
Trong thời gian chờ đợi, thì cô cháu gái, con ông bạn, học trò cũ của tôi ở Đà Nẵng, lo giúp đỡ đến cả mấy tháng, lo chở người này, người nọ đi đủ nơi lo mọi chuyện cho cái gia đình khá đông đảo của chúng tôi. Mấy ông bạn, đa số gốc sĩ quan cũ, ở nhà thờ gần đó thay nhau chỉ dẫn cho tôi tập lái xe theo kiểu cách ở Mỹ.
Có một cụ già gần 80 tuổi, trước dậy trung học ở Việt Nam, rất chi là chịu chơi, ổng đưa tôi ra xa lộ lái cho quen. Tôi ớn quá, bảo ông cụ: “Tôi chưa quen, mà Cụ lôi tôi ra đây thì dám cả hai cùng …tiêu tùng quá!” Ông Cụ cười, trả lời: “Không sao! Cứ lái theo cách thức tôi hướng dẫn, nhắc nhở, rồi cũng xong hết!”
Tôi lái một hồi ngon lành, 65 -70 miles đàng hoàng, nhưng khi thấy… hơi hơi quáng gà, tôi lại nhát: “Thôi bây giờ cụ lái tiếp trở về nhà, chớ tôi coi bộ căng thẳng rồi, lỡ sang lane, sang liếc tầm bậy, tầm bạ, đụng thiên hạ thì mệt cụ ạ?”
Cụ già ô-kê liền. Tôi ép xe sang bên phải để dừng lại, nhường tay lái cho cụ. Ông cụ lái được một lúc thì nghiêng đầu sang tôi nói nhỏ: “Xe cảnh sát chớp đèn phía sau, tôi sẽ phải đậu lại vì có chuyện chi đó. Ông cứ ngồi yên, đừng nhúc nhích, động đậy chi cả.”
Ông cụ, đậu lại bên đường phía tay phải, hạ cửa kính xuống, rồi hai tay để lên bánh lái, chờ đợi cảnh sát tới… hỏi thăm sức khoẻ. Ơ hay, lạ nhỉ, anh chàng cảnh sát to con, da trắng, thò đầu vào trong xe, ghé sát mặt vào miệng ông cụ mà nói chuyện, hỏi han đủ thứ. Sau đó, chàng cảnh sát nhà ta phán: “ Ông cho tôi coi bằng lái xe. Chà, gần 80 mà còn lái xe ra freeway, giỏi dữ à! Tôi thấy ông lái xe thỉnh thoảng lạng qua, lạng lại, tôi nghĩ là ông đã làm vài ly rượu rồi cho nên mới lái xe biểu diễn kiểu đó. Tôi ghé sát mặt vào nói chuyện với ông, nhưng chẳng thấy hơi men, hơi rượu chi cả, nên cũng chẳng cần thử bằng máy móc làm chi, chắc tại ông lớn tuổi rồi cho nên tay run run, không vững, mới lái như vậy. Thôi, ông lái tiếp đi, nhưng cẩn thận nghe, kẻo nguy hiểm đó!”
Rồi cũng đến lúc tôi đi thi lấy bằng lái xe. Lần đầu, tôi phải mượn xe của bạn bè, chớ cái xe của tôi… xệ quá, không đủ tiêu chuẩn để thi. Tôi cũng phải nhờ bạn hướng dẫn đến cơ quan DMV gần nhất, xếp hàng xin dự thi. Thi viết thì làm gì chẳng đậu ngay cú một. Đến cái màn thi lái thì hơi ngán. Tên tôi được gọi lên trong máy, rồi một ông to con, da hơi ngăm ngăm, giơ tay làm hiệu cho tôi biết và bảo “Follow me, please!” thiệt là lịch sự có thừa.
Ra khỏi cửa vài bước, tôi chỉ tay và nói “Xe của tôi đây, thưa ông!” Sau khi tôi ngồi vào xe, thắt dây an toàn, cầm tay lái, ông “giám khảo” ngồi bên cạnh, dặn đôi điều ba chuyện, rồi bảo tôi lui xe ra. Ngon lành! Ông lại bảo tôi chạy ra phía cổng, nhập vào dòng xe đang chạy. Chỗ này không có đèn đường xanh đỏ cho nên tôi phải chờ cho trống đường rồi mới quẹo phải, làm điệu ngó gương chiếu hậu, ngó ra ngoài cạnh xe, xong đổi sang lane trái, vì ông ấy ra lệnh “U turn.”
Xe tới nơi, mải nhìn xe cộ, đèn xanh, đèn đỏ rối mù, tôi quên béng cái bảng gắn trên cao có chữ U và cái gạch chéo mầu đỏ, tức là cấm U turn, nên tôi cứ tỉnh bơ “U turn” một phát ngon lành, lả lướt. Bỗng, tôi nghe lệnh: “Chạy tới đèn đường phía kia rồi quẹo trái trở lại cơ quan DMV.”
Chợt nhân ra mình đã sai, bụng chửi thầm: “Bố khỉ! Mày chỉ ông làm bậy xong cho ‘fail’ chứ gì!”
Về tới DMV, ông giám khảo giảng thuyết đôi điều, rồi ngọt như mía lùi, nói: “Ông nhiều tuổi rồi, cần về luyện tập thêm ít ngày nữa, đỡ nguy hiểm cho chính thân ông.”
Tức quá, dù là “lính mới tò te” nơi xứ người, mũi xẹp lép, tóc đen, da vàng, tôi cãi: “Nè, ông kêu tui quay ngược đầu, tui làm theo, sao giờ đánh rớt chứ!” Nhưng ông ấy rất nhẹ nhàng, nói: “Lái xe ở Mỹ cứ theo đúng luật lệ mà lái, ai xúi giục làm chi cũng mặc! Ông tập thêm ít bữa rất có lợi cho ông!” Rồi ông chìa tay ra bắt tay tôi đàng hoàng “See you later!” xong biến vào cơ quan lẹ như chớp.
Về nhà, tôi coi lại tài liệu lái xe của xứ Huê Kỳ cẩn thận cho chắc ăn, rồi ngay tuần lễ sau, nhờ bạn bè đưa tới DMV ở vùng khác không xa đó, thi luôn! Lần này, cũng một giám khảo hơi giông giống như ông kỳ trước, nhưng tôi lái được lâu hơn, ra chỗ đèn xanh, đèn đỏ, bay bướm hơn kỳ trước.
Khi trở lại DMV, ông này giảng thuyết một hồi, rồi phán: ông chỉ thiếu chút điểm nữa thôi là được cấp bằng lái. Về chịu khó tập thêm vài ngày, chú ý mấy điểm bị trừ, cho an toàn! Thế nghĩa là tôi vẫn chưa đậu phần lái xe ư!
Lần thứ ba, rồi lần thứ tư, tôi vẫn lái thi coi bộ thoải mái ngon lành mà rớt vẫn cứ rớt. Thế là cái giống gì? Phải lái làm sao đây mới đậu đước cái bằng lái xế ở xứ Huê Kỳ này? Thấy khó quá, gia đình tôi quyết định kiếm một cậu chuyên dạy lái xe nhà nghề để kèm cho tôi đàng hoàng, có đậu mới trả $250.
Cậu huấn luyện viên dẫn tôi tới DMV đầu tiên với chiếc xe Toyota Camry láng coóng, của con cháu ông bà bạn gần nhà. Khi lái xe đi, con cháu vui vẻ nói: “Bác lái xe của cháu thì lần này sẽ đậu!” Tôi cảm ơn cháu và nói vui vẻ: “Cháu nói thế thì bác đậu thiệt cho mà coi!”
Tới DMV, cậu huấn luyện viên đứng cạnh tôi động viên tinh thần. Tôi cũng cảm thấy an tâm hơn những lần trước. Vừa lúc ấy, một chiếc xe chạy từ ngoài đường, vào sân, ngừng lại gần chỗ tôi đứng đợi tới phiên, và một cô gái Mỹ cỡ chừng 18 xuân xanh, chắc là chuẩn bị vào học college, được gia đình đưa đi thi lấy bằng lái xe hơi, gia đình khỏi phải đưa đón, mở cửa xe bước ra, rồi nhẩy lên reo mừng, người nhà ào tới ôm cô ta cứng ngắc, líu lo: “Congratulations ! Congratulations!” Bà giám khảo, chớ không phải ông, mở cửa xe buớc ra, giơ hai tay lên cao chúc mừng cô gái và gia đình. Sau một lát, bà giơ tay với cặp bìa cứng, giấy tờ tùm lum, chỉ về phía tôi, nói: “Your turn!”
Tướng tá bà giám Khảo phúc hậu, to lớn, đẫy đà, trắng trẻo, dù cho phụ nữ không rắn chắc, nặng ký như đàn ông, nhưng cũng phải cỡ chừng 170 pounds là ít. Bà ta lại mới chấm đậu cô gái Mỹ xinh xinh vừa rồi, tôi chào bà rồi giở màn “ca cải lương,” nói: “Tui từng lái xe mấy chục năm ngon lành ở Việt Nam, cùng bạn bè và các sĩ quan cố vấn Mỹ lái xe đi công tác khắp nơi, bình an vô sự, mà sang đây đã thi bốn lần vẫn chưa đậu. Hy vọng lần này, gặp bà, và sự may mắn của cô gái bà vừa chấm đậu, tôi cảm thấy hi vọng…”
Bà cười, động viên: “Ông cứ cố gắng hết mình, tôi không nghĩ là lần này ông vẫn thất vọng như những lần trước. Nào, đi thôi!” Bà giám khảo ra lệnh cho tôi lái xe ra cổng, quẹo phải, chạy tới cái ngã tư thứ nhất, chạy thẳng gặp lúc đèn xanh, rồi tới ngã tư thứ hai, rẽ phải, tôi làm theo, ngon lành hết cỡ! Vào mấy con đường chỉ có nhà dân cư, xe cộ rất ít, bà bảo tôi trở đầu xe ở ngã ba, đậu xe sát lề đường, ngay ngắn, rồi lui xe, đậu lại, lái xe ra, lui xe vào. Sau hết là vòng về DMV theo lối khác. Thấy ngon lành, thoải mái quá, tôi càng tỏ vẻ cẩn thận.
Xe đã vào trở lại sân DMV, bà cho biết tôi chỉ bị trừ có vài điểm, rồi tuyên bố: “You passed ! Congratulation!” Bà bắt tay tôi đàng hoàng rồi mới xuống xe và nói: “Ông vào trong kia làm thủ tục, lấy bằng lái tạm, rồi ít ngày sau bằng chính thức sẽ gửi về điạ chỉ cư trú của ông.”
Cuộc đời của tôi sướng khổ đã nhiều, nhưng đây nhất định phải là một lần …. “sướng đã đời” của tôi. Khi lái xe về nhà, mấy đứa con nhào ra hỏi: “Lần này Bố có đậu không?” Đứa con gái lớn coi bộ vẫn còn hơi lo lắng cho tôi nên cứ đứng yên nhìn, dò xét đoán chừng. Tôi hỏi nó: “Con đoán Bố keo này có ‘pass’ không?” Suy nghĩ vài giây rồi nó nói mạnh: “Bố passed rồi!” Tôi gật đầu, thế là nó ôm choàng lấy tôi: “Con thấy tội cho Bố quá, lái xe mấy chục năm rồi mà sang đây cứ phải đi lên, đi xuống, lo lắng căng thẳng đủ điều. Từ ngày mai, chị em chúng con sẽ được Bố chở đi học, đi làm, rồi mai mốt có thêm xe, chúng con sẽ đỡ chân tay cho Bố, Bố già rồi cần phải có thì giờ nghỉ ngơi nữa chớ. “ Nói xong, nó rơm rớm nước mắt, quay vào trong nhà, gọi điện thoại báo tin cho mấy đứa em đang đi làm ở hãng biết một tin vui: “Bố đậu bằng lái xe rồi!”
