Theo sứ quán Mỹ tại Lithuania, Belarus đã trả tự do cho 52 tù nhân mang nhiều quốc tịch khác nhau, và họ đã lên đường tới Lithuania cùng phái đoàn Mỹ.
52 người này được Belarus phóng thích theo một thỏa thuận được đàm phán khi phái đoàn Mỹ tới Minsk, thủ đô Belarus. Được biết phái đoàn này mang theo một bức thư của Tổng Thống Donald Trump gởi Tổng Thống Alaxander Lukashenko.
Theo Tổng Thống Trump, chính quyền của ông Lukashenko đang giam giữ 1,400 người. Vì thế con số 52 là khá thấp so với kỳ vọng của ông Trump là Belarus sẽ thả hết tất cả, vốn bao gồm các nhà báo, các nhân vật đối lập hay những người biểu tình chống chế độ của ông Lukashenko.
Giới quan sát tin rằng con số 52 chỉ là khởi đầu cho nhiều đợt thả tù nhân khác sau này của Belarus, một khi ông Lukashenko mong muốn làm tan băng mối quan hệ giữa Mỹ với Belarus.
Bị Phương Tây cáo buộc là độc tài vì đã chèn ép phe đối lập và báo giới, Lukashenko là một đồng minh thân cận của Tổng Thống Nga Putin. Ngồi ở chiếc ghế tổng thống Belarus hơn 30 năm qua, Lukashenko đã cho phép Nga sử dụng lãnh thổ của Belarus để tiến hành cuộc xâm lược vào Ukraine.
Có thể tin rằng trước khi cho phóng thích 52 tù nhân, ông Lukashenko đã hỏi ý ông Putin và nhận được cái gật đầu của ông ta. Bởi Lukashenko vốn được xem là cánh tay đắc lực của Putin từ bấy lâu nay. Và rằng nếu không có sự yểm trợ của Moscow thì ngai vàng của Lukashenko đã sụp đổ từ lâu do sức ép của Phương Tây cũng như do sự chống đối của người dân Belarus vốn chán ghét chế độ độc tài của Lukashenko.
Chức vụ tổng thống được thành lập năm 1994 sau khi Hiến Pháp Belarus được hội đồng tối cao thông qua. Tổng thống là lãnh đạo của Belarus về đối nội và đối ngoại. Kể từ cuộc bầu cử năm 1994, Alexander Lukashenko là người duy nhất giữ chức vụ tổng thống.
Được Phương Tây gọi là “nhà độc tài cuối cùng của Âu Châu,” Lukashenko là người đứng đầu một chính phủ chuyên chế. Dưới sự cai trị của ông ta, bầu cử tại Belarus không được quốc tế công nhận là tự do, công bằng. Các thành phần đối lập thường xuyên bị đàn áp và báo chí chịu sự kiểm soát gắt gao.
Không thể phủ nhận việc Belarus trả tự do cho 52 tù nhân đã giúp làm ấm lên quan hệ Mỹ – Belarus và phần nào làm bộ mặt của chính quyền Lukashenko trở nên dễ nhìn hơn trong mắt Phương Tây. Vì thế đây thực sự là bước đi khôn khéo của ông Lukashenko. Và có thể tin rằng sự kiện này là nằm trong ý đồ của Moscow. Bởi một sự tan băng trong quan hệ Mỹ – Belarus không nhiều thì ít cũng sẽ làm tốt hơn quan hệ Mỹ – Nga do Belarus là một đồng minh của Nga, nước rất muốn cải thiên quan hệ với Mỹ với ý đồ rằng một quan hệ tốt hơn với Mỹ sẽ làm suy yếu sự ủng hộ mà Mỹ dành cho Ukraine trong cuộc chiến chống lại Nga.
Nhưng nhìn từ góc độ khác, xem ra cũng có lý nếu cho rằng chính quyền của Tổng Thống Trump, qua việc Belarus đồng ý trả tự do cho 52 người, và có thể nhiều hơn trong tương lai, tạo được sự gắn bó hơn với chính quyền của ông Lukashenko và đưa chính quyền này xích lại gần với Phương Tây, từ đó làm suy yếu tình đồng minh giữa Nga và Belarus. Như thế có lợi cho Ukraine trong cuộc chiến chống Nga.
Vậy cũng một sự việc mà người ta có thế có những cách đánh giá khác nhau. Song nói gì thì nói, việc 52 tù nhân thoát khỏi nhà tù độc tài vẫn là điều đáng hoan nghênh. Mong rằng những tù nhân còn lại sẽ sớm được hít thở bầu không khí tự do. Và như thế ông Trump xem như đã đạt được đôi chút thành công trong khi vẫn còn ì ạch trong việc đạt được một thỏa thuận nhằm kết thúc cuộc chiến ở Ukraine.
