Ngày 17 Tháng Chín, 2025, thi sĩ công giáo Lê Đình Bảng bước vào độ tuổi thượng thọ: 83 tuổi Tây và 84 năm tuổi Mụ.
Ở độ tuổi cần nghỉ ngơi, an dưỡng tuổi già, nhưng với tình yêu văn chương, chữ nghĩa và đặc biệt là niềm tin vào tôn giáo, ông vẫn như một thanh niên tráng kiện, đầy đức tin và nhiệt huyết, khi cho ra mắt thi phẩm thứ 25, sau rất nhiều tác phẩm nổi tiếng với nhiều thể loại khác nhau như văn xuôi, nghiên cứu lịch sử, tôn giáo… sáng tác kể từ năm 1967 miệt mài cho đến nay…
“Kinh Cầu Mùa” thi phẩm thứ 25 của ông, gồm có 68 bài thơ, với bút pháp và đề tài quen thuộc, nhiều ấn tượng về hình ảnh và đức tin của những người Công giáo thuần thành, đã để lại những rung động và cảm nhận tốt đẹp trong lòng những độc giả yêu mến thơ, không phân biệt lương, giáo…
“Kinh cầu mùa” trong nếp sống đức tin của người Công giáo, được ông trân trọng, dùng làm tên tựa đề cho thi phẩm, và cũng là tựa đề của 2 bài thơ trong thi tập. Đó cũng chính là những lời cầu nguyện trong các mùa phụng vụ của Giáo hội, với ý nguyện chuẩn bị tâm hồn sám hối, cầu xin ơn Chúa cho xã hội và cuộc sống… Ta hãy lắng lòng nghe ông khấn nguyện:
“Lạy Mẹ, lạy Cha, Non cao, biển cả
Bốn phương trời, mười phương đất bao dung
Con lạy vong linh đồng bái, rẫy rừng
Gặp ai, cũng thấy dè chừng, ngờ vực”
và
“ Thấy như mình đang làm theo vô thức
Cũng cách ly, cũng rào trước, đón sau
Cố gượng vui, cho đủ cả sắc màu
Dịch từng ngày, đang diễn ra phức tạp…” (Kinh Cầu Mùa 1)
Vì sao vậy? Điều gì xảy ra, khi nhà thơ đã khẩn thiết:
“Quê hương ơi có điều chi gấp gáp
Hỏi vì sao, trâu chậm, uống nước bùn
Họ coi mình như nước lã, người dưng
Mưa đều khắp. Sao quê mình hạn hán?” (Kinh cầu mùa 1)
và tác giả đã tự trả lời:
“Em có yên thân ở nơi di tản
Hẹn ngày nào về? Mùa nắng? Mùa mưa?
Mình chờ nhau vào giữa lúc ban trưa
Dưới chân Đức Mẹ Hòa Bình, Em nhé…
… Em bảo tôi, đây là bờ, là bến
Là chốn nương thân yên ấm một đời.”
Với một bài thơ “Kinh cầu mùa” khác trong tập, ở thể loại thơ lục bát truyền thống, cùng với chủ đề chính của thi phẩm, thi sĩ Lê Đình Bảng đã lồng trong lời nguyện cầu “mùa”:
“Ai về phương ấy xanh rì
Và ai ra ngóng tà huy, chợt buồn
Lạy trời cho lúa trên non
Vẫn xanh tươi lá và xôn xao cành…” ( Kinh cầu mùa), và một tình yêu thánh thiện, nguồn cảm hứng bất tận của thi ca, cùng lòng tin yêu cuộc sống, hãy nghe ông thì thầm:
“Lạy trời, mưa cứ vây quanh
Để Em cuống quýt đợi mình ngoài hiên
Tôi chong đèn, thức thâu đêm
Khi đong đưa hát, khi mềm mại ru.”
Và: “Phải chăng, lòng kẻ đương yêu
Em tôi còn có trăm điều viển vông…”
để rồi:
“Hai người, một mái nghiêng che
Tiếng chuông thiêm thiếp bên kia giáo đường
Hồn tôi, con vạc kêu sương…” (Kinh cầu mùa).
Một chút buồn lắng đọng, bâng khuâng và cả… vu vơ, của người tình si?
Là một thi sĩ Công giáo, một tác giả “có thế giá,” như Ban văn hóa Giáo phận Xuân Lộc nhận định trước đây. Thi sĩ Lê Đình Bảng đã dành cả cuộc đời mình, “thi hóa” đức tin tôn giáo thành những bài thơ đi sâu vào lòng người, đó là những thi khúc:
“Tháng giêng, về Long Beach. Phút hiển linh. Kinh cáo mình. Xin Mẹ chữa lành. Lễ vượt qua. Về bến bờ nào, Chúa ơi. Nơi hành lang nhà Chúa…” Độc giả dễ dàng bắt gặp những câu thơ tràn đầy cảm xúc thi ca, song cũng đầy đức tin ân phúc, như :
“Chào em nhé, tháng giêng về Long Beach
Từng lũ chim non vừa mới ra ràn
Cali, vẫn chiều vàng, nắng chói chang
Có hơi ấm, biển bờ Tây rất nhẹ…
Ơi cô gái, mang dầu đèn, đi lễ…
Chiều, ngang qua tượng Đức Mẹ Ban Ơn
Ta đứng đợi một mình, câu kinh muộn…” (Tháng Giêng, về Long Beach), hay như:
“Cái nhớ xứ người, cũng thèm, cũng vụng
Dọn mình đi Em, xưng tội đầu năm
Mai, mưa mùa về, trở lạnh căm căm
Ta núp kín ở sau lưng Đức Mẹ” (Tháng Giêng, về Long Beach), rồi những hình ảnh lam lũ, thực dụng, tốt, xấu, đời thường:
“Kẻ trộm, đang đêm, khoét ngạch, đào tường,” “người đàn bà đẻ đau, mang nặng,” “gã nhà quê gặt hái, phơi phong,” “Khói đốt đồng, mùa lúa mới, vui mở hội…”
Tất cả đều như có bàn tay xếp đặt của đấng tạo hóa trong bài thơ “Kinh cáo mình,” lời thơ hồn nhiên, giản dị nhưng cũng đầy minh triết của niềm tin:
“Việc của Chúa, Chúa làm, nào ai biết
Bởi thiên nhiên là bàn tiệc ê hề
Dọn bày ra cho ăn uống thỏa thuê
Để nếm trải đủ ngọt bùi thế sự” (Kinh cáo mình).
Lê Đình Bảng, bên cạnh niềm tin tôn giáo, ông còn hiện thân là một nghệ sĩ, với một tâm hồn thấu cảm, khi vận nước, quê nhà biển dâu, hoán cải, đành chấp nhận kiếp ly hương đầy thương xót:
“Nửa vòng trái đất xa khơi
Chúng con khẩn khoản dâng lời kêu van…”
Vì bởi:
“Ngày mai, đôi ngả, đôi đường
Quê hương con vẫn quê hương mịt mờ…”( Xin Mẹ chữa lành).
Đó là:
“Nỗi nhớ mang tên Sài Gòn, Hà Nội
Cầu xin trời cho bão lũ mau qua
Làm ơn hái dùm ta một chùm hoa
Và đặt dưới chân Mẹ, lời khấn nhỏ…” (Thư nhà).
Bên cạnh sự ly hương là tình “hoài hương” đau đáu, trĩu nặng, luôn khiến tác giả trăn trở với “Thưa Mẹ, con không về kịp lễ,” Lê Đình Bảng viết:
“Thưa Mẹ, con không về kịp lễ
Bao năm đằng đẵng, những đêm dài
Vời trông mây trắng về phương nớ
Nguyện một lời kinh mỗi sớm mai
Xa Huế, xa một miền đất hứa
Thương chi, thương lạ, cứ thương hoài
La Vang, Quảng Trị, chừ mưa nắng
Đường đất đi về, ai vắng ai?”
Điệp khúc “Thưa Mẹ, con không về kịp lễ” luyến láy đến 7 lần trong một bài thơ, như nỗi nôn nao, sốt ruột, mong về của người xa xứ, càng khiến bạn đọc thêm đồng cảm với ông, mà cùng ông:
“Đành thôi Em, dỗ dành cơn đau
La Vang, đêm trắng, đêm không ngủ
Thắp nến lên, canh thức, nguyện cầu…” (Thưa Mẹ, con không về kịp lễ)
Cái rưng rức khổ đau, của người ly hương, theo ông là:
“Bởi có lúc, đành im hơi lặng tiếng
Để tập nghe, tập nói giọng nước ngoài
Lại một lần, phải hóa kiếp lão Lai
Sống là sống, mượn linh hồn người khác…” (Xuân ở một miền quê khác)
Người thi sĩ ấy, nhớ, và nhớ nhiều thứ:
“Cái ổ rơm, bờ duối dại, đường đê
Và hết thảy những gì đang tàn lụi…
Nhớ nồi nước xông, vỏ bòng, vỏ bưởi
Bếp liu riu, bồng gạch đỏ riêu cua
Quê hương ơi, trong ngọn gió đầu mùa
Nắm lá thuốc, mẹ sao vàng hạ thổ!” (Xuân ở một miền quê khác)
“Hoài hương”, hoài hương! Ai xa xứ mà không nặng lòng khắc khoải? Cám ơn thi sĩ đã nhắc nhớ cho mọi người…
Và người thi sĩ ấy đã không mềm yếu, nhận ra những điều từ chữ nghĩa:
“Phải biết giữ, để bút không cạn mực
Phải hà hơi, để ngôn ngữ có hồn
Uống từng lời vàng, trong mỗi dụ ngôn
Những va chạm thấm sâu vào chữ nghĩa” (Giữa những vòng gai).
Phải chăng đó cũng chính là nghệ thuật thi ca của thi sĩ Lê Đình Bảng? Có cả những điều bất diệt:
“Thơ, có cả muôn chiều từ thiên địa
Ẩn mình trong ngóc ngách của linh hồn” (Giữa những vòng gai)…
Còn nhiều, nhiều nữa những dụ ngôn và minh triết trong ngóc ngách linh hồn ông, một cây viết già dặn, sâu sắc, một “Đức ông” của nghệ thuật thi ca Công giáo…Và xin mời, những độc giả yêu mến, quí trọng ông, thi sĩ Lê Đình Bảng, hãy cùng khám phá…
Katy, TX, October, 2025
