Bầu và bí đều cùng thuộc một họ, như dưa chuột và dưa hấu. Mặc dù cùng chung nguồn gốc thực vật, nhưng sự khác biệt chính giữa hai quả này nằm ở mục đích sử dụng: ẩm thực so với trang trí.
Sự khác biệt đáng kể nhất giữa bầu và bí là liệu nó có ăn được hay không. Mặc dù sự khác biệt này không phải một quy tắc thực vật học nghiêm ngặt, nhưng đây là cách chúng ta phân biệt cả hai trong cuộc sống hàng ngày.
Bầu được trồng vì hương vị và kết cấu thơm ngon, khiến nó trở thành một loại thực phẩm chủ yếu trong ẩm thực mùa thu. Phần thịt mềm của nó được rang, nướng, xay nhuyễn thành súp hoặc được sử dụng trong nhiều món mặn và ngọt khác. Hãy nghĩ đến vị béo ngậy, bùi bùi của bầu butternut rang hoặc kết cấu ngọt ngào, giàu tinh bột của bầu acorn rang.
Mặt khác, bí thường không ăn được. Nhiều loại được lai tạo vì hình dạng độc đáo, màu sắc rực rỡ và vỏ cứng, khiến nó trở nên hoàn hảo cho mục đích trang trí. Bí thường được dùng làm vật trang trí trung tâm mùa thu hoặc được chế tác thành nhà chim, bát đĩa và các vật dụng khác sau khi phơi khô. Đầu bếp Emilie Berner của Institute of Culinary Education lưu ý điểm khác biệt chính nằm ở chỗ “nó có ngon hay không?”
Một số loại bầu cũng quá dai và xơ đến mức không thể ăn được, ngay cả sau khi nấu chín kỹ. Bác Sĩ Joe Masabni, chuyên gia rau củ tại Texas A&M AgriLife Extension Service, giải thích rằng một số loại bầu, chẳng hạn như bầu cúc, không thích hợp để ăn, bất kể cách chế biến.
Ăn bầu trang trí không chỉ mang đến mùi vị khó chịu, mà còn nguy hiểm. Một số loại bầu chứa các hợp chất độc hại gọi là cucurbitacin. Những hợp chất này là cơ chế phòng vệ tự nhiên của thực vật chống lại sâu bệnh và động vật ăn cỏ.
Khi con người ăn phải, nó có thể gây ra các vấn đề tiêu hóa nghiêm trọng, như đau bụng dữ dội, buồn nôn, nôn mửa và tiêu chảy. Trong một số trường hợp hiếm gặp, điều này có thể dẫn đến mất nước và các biến chứng sức khỏe khác.
Các giống bí như bí cánh thiên thần, bí táo và bí cổ ngỗng được biết là chứa những độc tố có hại này.
Nguy cơ này không chỉ giới hạn ở các loại bầu trang trí. Ngay cả một số loại bí ăn được trồng trong vườn nhà cũng trở nên độc hại thông qua một quá trình “thụ phấn chéo.”
Nếu một giống bí ăn được trồng trong nhà lai tạo với một giống họ hàng hoang dã, không được ăn, quả thu được có thể thừa hưởng các gen sản xuất cucurbitacin. Sự lai tạo này có khả năng biến một loại bí tưởng chừng vô hại thành một mối nguy hiểm cho sức khỏe – “hội chứng bí độc.”
Bí ngô: Sự phân biệt giữa bầu và bí càng trở nên khó hiểu hơn khi bạn thêm “bí ngô” vào. Thuật ngữ “bí ngô” không phải là một phân loại thực vật chính xác. Thay vào đó, nó là một nhãn chung và được áp dụng cho bất kỳ quả nào có hình tròn, màu cam, lớn thuộc chi Cucurbita.
Bí ngô là bầu nếu được lai tạo để sử dụng trong ẩm thực, chẳng hạn như các giống bí ngô phổ biến như Sugar Pie hoặc Dickinson, rất thích hợp để làm bánh. Ngược lại, bí ngô là bí nếu được trồng vì tính thẩm mỹ, chẳng hạn như những quả bí ngô ‘Jack-o’-Lantern’ lớn thường được dùng để khắc họa hình ảnh để trang trí khi Halloween đến. Mục đích sử dụng của bí ngô – dù để ăn hay trang trí – là yếu tố quyết định.
Vậy, làm thế nào để phân biệt khi mua sắm? Một nguyên tắc chung là xem xét nơi bạn tìm thấy sản phẩm. Nếu bạn mua nó từ khu vực nông sản của siêu thị hoặc chợ nông sản, gần như chắc chắn đó là bầu được lai tạo để ăn.
Những quả bầu này an toàn để nấu nướng và thưởng thức. Nếu bạn mua nó từ một buổi trưng bày theo mùa, một mảnh vườn bí ngô hoặc một gian hàng trang trí tại một cửa hàng thủ công, thì rất có thể đó là một quả bí dùng để trang trí và không nên đưa vào bụng.
Để tận hưởng những gì tinh túy nhất của mùa thu, hãy tìm đến các loại bầu như butternut, acorn, kabocha và delicata, những giống mang đến nhiều hương vị và kết cấu đa dạng cho công thức nấu ăn của riêng mình. Cho dù bạn đang nấu súp bí butternut rang béo ngậy hay món bí kabocha om đậu nành đậm đà, những loại bầu ăn được này chính là lựa chọn hoàn hảo để chào đón tiết trời se lạnh sắp tới.
