Khi một người nhìn vào gương thông thường, họ sẽ thấy hình ảnh phản chiếu của chính mình. Tuy nhiên, trong phim ảnh và chương trình truyền hình, một loại gương đặc biệt, thường được gọi là gương một chiều, cho phép người ở một bên nhìn xuyên qua gương trong khi người ở phía bên kia chỉ thấy hình ảnh phản chiếu thông thường.
Ảo giác thông minh này xoay quanh cách ánh sáng được điều khiển.
Vật lý đằng sau ảo giác
Khoa học về gương một chiều bắt nguồn từ một khái niệm đơn giản: điều khiển ánh sáng. Gương một chiều không phản chiếu hoàn toàn như gương thông thường. Thay vào đó, nó là một tấm kính được phủ một lớp kim loại rất mỏng, bán trong suốt – thường là nhôm hoặc crom – mỏng đến mức thường được gọi là gương “bạc một nửa.” Lớp phủ này được phủ trực tiếp lên bề mặt kính thay vì mặt sau như gương thông thường.
Lớp phủ đặc biệt này cho phép gương vừa phản xạ vừa truyền ánh sáng. Khi ánh sáng chiếu vào bề mặt của một tấm gương tráng bạc một nửa, khoảng 50% ánh sáng sẽ bị phản xạ trở lại và 50% còn lại sẽ đi xuyên qua. Sự phân chia ánh sáng đơn giản này chính là nguyên lý cốt lõi giúp gương một chiều hoạt động.
Vai trò của ánh sáng
Yếu tố quan trọng nhất quyết định hiệu quả của gương một chiều chính là ánh sáng. Để tạo ra ảo giác, một mặt gương phải được chiếu sáng rực rỡ, trong khi mặt còn lại phải được giữ tối. Một ví dụ điển hình là phòng thẩm vấn của cảnh sát. Căn phòng nơi nghi phạm bị thẩm vấn được chiếu sáng rực rỡ, trong khi phòng quan sát liền kề lại gần như chìm trong bóng tối.
Cách thức hoạt động của hệ thống chiếu sáng này như sau:
Mặt sáng (Phòng thẩm vấn): Ánh sáng dồi dào từ căn phòng này chiếu vào gương. Một nửa ánh sáng này bị phản xạ trở lại, tạo ra hình ảnh phản chiếu rõ nét cho người bên trong. Nửa còn lại đi qua gương vào phòng tối.
Vì có quá nhiều ánh sáng, hình ảnh phản chiếu rất mạnh, và lượng ánh sáng nhỏ đến từ phía tối hoàn toàn lấn át, khiến người đó không thể nhìn xuyên qua. Họ chỉ nhìn thấy hình ảnh phản chiếu của chính mình.
Phía tối (Phòng quan sát): Căn phòng này được giữ tối, vì vậy rất ít ánh sáng chiếu vào gương và đi vào phòng thẩm vấn. Các thám tử trong phòng này có thể nhìn thấy ánh sáng đến từ phía sáng, và vì phòng của họ tối, mắt họ quen với ánh sáng yếu, cho phép họ nhìn xuyên qua gương như một cửa sổ màu.
Nếu điều kiện ánh sáng thay đổi – ví dụ, nếu đèn trong phòng quan sát được bật hoặc tắt trong phòng thẩm vấn – thì ảo giác sẽ bị phá vỡ. Với ánh sáng bằng nhau ở cả hai bên, cả hai bên đều có thể nhìn xuyên qua kính, và gương sẽ chỉ là một tấm kính màu.
Mặc dù được dùng trong mục đích điều tra tội phạm, gương một chiều còn được sử dụng trong nhiều lĩnh vực khác. Trong thế giới công nghệ, loại gương nhằm để tạo ra máy nhắc chữ, cho phép diễn giả đọc kịch bản mà khán giả không nhìn thấy.
Trong nghiên cứu, nó rất quan trọng đối với các nhóm tập trung và các nghiên cứu tâm lý, cho phép các nhà nghiên cứu quan sát người tham gia mà không ảnh hưởng đến hành vi của họ. Nó cũng được sử dụng cho hệ thống an ninh, giấu camera bên trong một chiếc gương trông giống như gương tiêu chuẩn.
Ảo thuật sân khấu và các hiệu ứng sân khấu cũng sử dụng gương hai chiều để tạo ảo giác, chẳng hạn như người biểu diễn xuất hiện hoặc biến mất trên sân khấu.
Cách phân biệt gương hai chiều với gương tiêu chuẩn
Nếu bạn từng rơi vào tình huống không chắc chắn liệu một chiếc gương là loại bình thường hay gương một chiều, có một vài cách kiểm tra nhanh mà bạn có thể thực hiện. Sự khác biệt chính nằm ở vị trí của lớp phủ phản quang.
Kiểm tra bằng móng tay: Đây là một cách kiểm tra phổ biến và đơn giản. Đặt móng tay lên bề mặt gương. Trên một chiếc gương thông thường, lớp phủ phản chiếu nằm sau một lớp kính, vì vậy bạn sẽ thấy một khe hở nhỏ giữa móng tay và hình ảnh phản chiếu của nó.
Trên một chiếc gương một chiều, lớp phủ phản chiếu nằm trên bề mặt, vì vậy móng tay của bạn sẽ chạm trực tiếp vào hình ảnh phản chiếu mà không có khe hở.
Kiểm tra ánh sáng: Phương pháp này hoạt động bằng cách phá vỡ ảo giác ánh sáng. Tắt tất cả đèn trong phòng, sau đó chiếu đèn pin sáng hoặc đèn flash của điện thoại thông minh vào gương. Nếu bạn nhìn được xuyên qua nó, dù chỉ một chút, thì bạn tìm thấy chiếc gương một chiều rồi đó.
Điều này do bạn đang tạo ra một nguồn sáng mạnh ở phía mình, nguồn sáng này cần thiết để phá vỡ ảo giác và cho phép ánh sáng đi qua.
Những bài kiểm tra đơn giản này cho thấy sự khác biệt cơ bản giữa hai loại gương và cách ứng dụng khéo léo vật lý và ánh sáng có thể tạo ra một ảo giác mạnh mẽ.
(theo Mentalfloss)
