Ralphie, Schwartz và Flick, chín tuổi, tụ tập bên ngoài trường học vào một ngày đông giá lạnh. Flick hét lên, “Cậu đùa à? Đặt lưỡi tớ vào cái cột lạnh buốt đó á? Có ngu mới dám làm!” Schwartz đáp lại, “Vì cậu biết lưỡi sẽ dính mà!” Không còn lựa chọn nào khác, Flick áp lưỡi vào cái cột kim loại lạnh teo. Ngay lập tức, lưỡi dính chặt và cậu không thể tách lưỡi mình ra được. Cảnh sát và đội cứu hỏa được gọi đến để giải lấy lưỡi của cậu bé tội nghiệp ra khỏi thân cột, tạo nên một khoảnh khắc điện ảnh kinh điển và khó quên.
Nhưng liệu cảnh này từ bộ phim “A Christmas Story” vào năm 1983 chỉ là một cách hư cấu để chứng minh sức mạnh của áp lực bạn bè ở sân chơi, hay chỉ đơn giản vì Harry “ngu ngốc” đến mức nào trong “Dumb and Dumber?”
Thật ra là không. Lưỡi hoàn toàn có nguy cơ bị dính vào một vật kim loại lạnh. Hiện tượng này không phải trò đùa trong phim ảnh, mà nó là một bài học thực tế về vật lý và nhiệt động lực học.
Khoa học giải thích
Khi một vật ấm, ướt như chiếc lưỡi tiếp xúc với bề mặt kim loại rất lạnh, một quá trình truyền nhiệt nhanh chóng diễn ra.
Tất cả những điều này liên quan đến cân bằng nhiệt, xu hướng tự nhiên của hai vật tiếp xúc để đạt được cùng nhiệt độ. Để đạt được điều này, nhiệt phải được truyền từ vật ấm hơn (cái lưỡi) sang vật lạnh hơn (cột kim loại).
Kim loại là một chất dẫn nhiệt tuyệt vời, do đó nó có thể dung nạp và truyền năng lượng nhiệt rất nhanh chóng và hiệu quả. Cái lưỡi, ấm áp và ẩm ướt do nước bọt, là một nguồn nhiệt hoàn hảo.
Khi chạm vào kim loại đông lạnh, chất này ngay lập tức bắt đầu kéo nhiệt ra khỏi lưỡi với tốc độ nhanh chóng. Sự mất nhiệt tốc độ nhanh này khiến nước bọt trên bề mặt lưỡi đông cứng gần như ngay lập tức, hoạt động như một chất kết dính tự nhiên mạnh mẽ. Lớp nước bọt đông cứng này về cơ bản sẽ dính chặt lưỡi – và cả người chủ của nó – vào thanh kim loại.
Điều này xảy ra với bất kỳ kim loại đông cứng nào và bất kỳ bộ phận cơ thể ướt nào, dù là môi hay tay. Có lẽ bạn từng trải qua trường hợp tương tự, mặc dù ít nghiêm trọng, khi liếm một que kem đông lạnh hoặc một viên đá lạnh có cảm giác hơi dính. Đá cũng là một chất dẫn nhiệt, mặc dù không tốt bằng kim loại, nên tác động ít nghiêm trọng hơn. Yếu tố chính dẫn đến tình huống đáng tiếc này là sự kết hợp giữa độ ẩm và một bề mặt dẫn nhiệt cực kỳ tốt.
Không phải tất cả các vật liệu đều được tạo ra như nhau khi nói đến khả năng truyền nhiệt. Nếu Schwartz dám liếm một vật làm bằng gỗ hoặc nhựa, câu chuyện sẽ có một kết thúc khác, bớt ghê rợn.
Gỗ và nhựa là những chất dẫn nhiệt kém, hay chất cách nhiệt. Khi lưỡi chạm vào những vật liệu này, quá trình truyền nhiệt diễn ra chậm hơn nhiều. Nước bọt trên lưỡi không có thời gian để đông cứng trước khi vật chủ dễ dàng kéo nó ra. Đây là lý do tại sao bạn có thể chạm vào ghế gỗ hoặc cầu trượt nhựa vào một ngày lạnh giá mà không sợ bị kẹt.
Hy vọng rằng, khoa học đằng sau hiện tượng này đủ để thuyết phục bạn không tham gia trò chơi “chạm lưỡi” với một cây cột kim loại lạnh lẽo. Tuy nhiên, nếu bạn hoặc ai đó gặp phải tình huống này, website của bệnh viện New York-Presbyterian Hospital cung cấp những hướng dẫn quan trọng.
Điều thiết yếu nhất cần nhớ là không kéo hoặc giật lưỡi ra khỏi bề mặt lạnh. Điều này có nguy cơ gây ra chấn thương nghiêm trọng, làm rách mô mỏng manh và có khả năng gây đau đớn và chảy máu đáng kể.
Thay vào đó, giải pháp được khuyến nghị là chườm ấm vùng lưỡi bị kẹt. Bạn có thể sử dụng nước ấm (không nóng) hoặc thổi nhẹ khí ấm vào chỗ bị kẹt. Cách này sẽ từ từ làm tan nước bọt đông cứng, giúp lưỡi được tách ra an toàn.
Nếu phương pháp này không hiệu quả, đến lúc gọi cấp cứu, vì sẽ cần đến sự can thiệp của các chuyên gia y tế để giải thoát nạn nhân mà không gây hại. Bất kỳ chấn thương nào, dù nhỏ đến đâu, cũng nên được bác sĩ kiểm tra.
Điều thú vị là đoàn làm phim “A Christmas Story” nhận thức rõ những nguy hiểm thực tế. Cột cờ được sử dụng trong cảnh này không được làm bằng kim loại, mà được bọc trong một lớp vỏ nhựa được sơn trông giống như một cột kim loại gỉ sét.
Để tạo ảo giác lưỡi bị kẹt, đoàn làm phim đục một lỗ nhỏ trên lớp nhựa và dùng máy hút bụi để hút lưỡi của diễn viên nhí. Mặc dù có lẽ không phải một trải nghiệm dễ chịu khi quay phim, nhưng việc lấy lưỡi ra rất dễ dàng mà không cần bất kỳ chuyên gia y tế nào, bảo đảm an toàn cho dàn diễn viên mà vẫn ghi hình lại được thước phim kinh điển, đầy tính cảnh báo.
