Bài hát được yêu thích “Over the Rainbow,” tâm điểm đầy cảm xúc của bộ phim điện ảnh kinh điển năm 1939 “The Wizard of Oz,” ra đời từ một tia sáng cảm hứng bất chợt trong khoảnh khắc bế tắc sáng tạo. Câu chuyện về việc sáng tác nó là một lời nhắc nhở rằng những khoảnh khắc đột phá thường đến sau những giai đoạn nản lòng.
Năm 1938, nhà soạn nhạc Harold Arlen đang buồn bã với chứng bí ý tưởng sáng tác thì vợ ông gợi ý một chuyến đi chơi. Chuyến đi đơn giản này mang lại sự thay đổi về môi trường và suy nghĩ. Khi trở về, Arlen hình thành nên giai điệu khó quên, định hình nên tác phẩm mà sẽ trở thành một trong những bản nhạc được yêu thích nhất mọi thời đại.
Tác phẩm âm nhạc quan trọng này, cùng với những báu vật khác liên quan đến bộ phim, gần đây được Thư Viện Quốc Hội (Library of Congress – LOC) mua lại. LOC công bố việc mua lại các tài liệu thuộc sở hữu của Arlen và nhạc sĩ E.Y. Harburg, mang đến cái nhìn sâu sắc về nguồn gốc của bản nhạc phim kinh điển này. Thay vì lưu trữ ngay lập tức những tài liệu này, LOC đang cho công chúng xem trong một thời gian giới hạn, hé lộ một góc nhìn hiếm hoi về quá trình sáng tạo đằng sau một trong những vở nhạc kịch vĩ đại nhất Hollywood.
Arlen và Harburg bắt đầu thực hiện “The Wizard of Oz” vào năm 1938. Mặc dù có nguồn tư liệu phong phú từ bộ sách đồ sộ của L. Frank Baum, các nhà sản xuất vẫn cần những tiết mục âm nhạc độc đáo để làm nổi bật cốt truyện của bộ phim và thể hiện cảm xúc của các nhân vật.
Được biết, bộ đôi này được đặt hàng với số tiền đáng kể $25,000 – tương đương khoảng $573,000 ngày nay – cho thời gian sáng tác kéo dài 14 tuần. Họ thành công trong việc tạo ra nhiều tiết mục nhóm đáng nhớ, như “Lollipop Guild,” “We’re Off to See the Wizard” và “We Welcome You to Munchkin Land.” Tuy nhiên, một tiết mục biểu diễn chính của ngôi sao của bộ phim, Judy Garland trong vai Dorothy Gale, vẫn còn bỏ ngỏ, dẫn đến bước ngoặt quan trọng của Arlen. Bài hát đó phải cô đọng niềm hy vọng, khao khát và sự ngây thơ của Dorothy.
“Chính trong chuyến đi đó, giai điệu của ‘Over the Rainbow’ bất ngờ xuất hiện,” Walter Rimler, người viết tiểu sử về Arlen, ghi lại vào năm 2015. Arlen, luôn chuẩn bị sẵn sàng, ngay lập tức rút sổ ghi chép của mình – một tờ giấy nhạc – ra và một cây bút chì để lưu lại giai điệu một cách nhanh chóng. Bản thu âm ngẫu hứng này tạo nên tác phẩm kinh điển trường tồn mà chúng ta biết đến ngày nay. Sau đó, Harburg, dựa trên giai điệu đầy cảm xúc đó, viết lời để truyền tải khao khát vượt thoát khỏi cuộc sống đơn điệu, một chủ đề hoàn toàn phù hợp với câu chuyện của Dorothy.
Ý nghĩa văn hóa của bài hát được chính thức công nhận khi nó giành được Giải Oscar cho Ca Khúc Gốc Hay Nhất. Đây là một trong hai giải Oscar duy nhất mà “The Wizard of Oz” nhận được, giải còn lại là Nhạc Phim Gốc Hay Nhất. Mặc dù thành công vang dội về mặt âm nhạc, bộ phim cuối cùng để vuột mất giải thưởng cao nhất, khi đó được gọi là Sản Xuất Xuất Sắc, vào tay bộ phim sử thi “Gone with the Wind.”
Sức hấp dẫn của “Over the Rainbow” nằm ở sự phổ quát trong thông điệp của nó: nó nói về việc tìm kiếm hy vọng và một nơi tốt đẹp hơn. Điều này khiến nó vượt ra ngoài bối cảnh của một bộ phim dành cho trẻ em, trở thành một bài quốc ca về sự kiên cường trong văn hóa đại chúng.
Sau khi Arlen qua đời vào năm 1986, chị dâu của ông, Rita, khởi xướng việc tặng bộ sưu tập tư liệu lưu trữ đồ sộ của ông cho Thư Viện Quốc Hội vào năm 2022. Bộ sưu tập này không chỉ trình bày chi tiết về công việc của ông trong vở kịch “Oz” – gồm bản thảo kịch bản cá nhân, ảnh chụp và thư từ – mà còn hé lộ sự nghiệp lừng lẫy của ông khi hợp tác với những nhà viết lời huyền thoại khác như Ted Koehler, Johnny Mercer và Ira Gershwin.
Các tài liệu được tặng có các bản phác thảo nền tảng cho vô số tiêu chuẩn nhạc Pop và Jazz của Mỹ, bao gồm:
“Ac-Cent-Tchu-Ate the Positive”
“Blues in the Night”
“Come Rain or Come Shine”
“Get Happy”
“Stormy Weather”
“It’s Only a Paper Moon”
“The Man That Got Away”
Các tài liệu mới liên quan cụ thể đến “Oz” có 35 hiện vật riêng biệt, với các bản phác thảo lời bài hát ban đầu, một bảng ý tưởng có tiêu đề “Oz possibilities” (Khả năng của Oz), và cả bức tượng Oscar mà Arlen giành được cho “Over the Rainbow.” Sự bổ sung này làm giàu thêm đáng kể bộ sưu tập âm nhạc của Thư Viện, cung cấp một nguồn tài nguyên vô giá cho các nhà nghiên cứu và người hâm mộ.
Viên ngọc quý của bộ sưu tập là bản phác thảo lời bài hát viết tay của Harburg cho “Over the Rainbow,” mà LOC tin có thể là phiên bản lời bài hát duy nhất còn sót lại.
Viết bằng bút chì trên tờ giấy ố vàng, những dòng đầu tiên cho thấy sự khác biệt nhỏ so với phiên bản cuối cùng: “Một ngày nào đó tôi sẽ ước dưới một vì sao + thức dậy + nhìn thấy bóng tối xa vời phía sau tôi. Phía trên những đỉnh ống khói – nơi những rắc rối tan chảy như những giọt nước chanh. Đó là nơi bạn sẽ tìm thấy tôi.”
Mặc dù sau đó được tinh chỉnh – với “bóng tối” nổi tiếng trở thành “mây” – bản phác thảo ban đầu này nắm bắt được cốt lõi cảm xúc đưa “Over the Rainbow” trở thành bài hát được biết đến nhiều nhất từng được viết cho phim. Sự điều chỉnh từ “bóng tối” sang “mây” thể hiện sự hoàn thiện nghệ thuật của Harburg, chọn một hình ảnh thơ mộng và lạc quan hơn để phù hợp với giọng điệu của bộ phim.
Các hiện vật – như bản phác thảo viết tay – hiện đang được trưng bày tại Đại Sảnh của tòa nhà Thomas Jefferson Building tại Thư Viện Quốc Hội ở Washington, D.C., cho đến ngày 7 Tháng Giêng.
Nicholas A. Brown-Cáceres, quyền giám đốc Ban Âm Nhạc của Thư Viện, cho thấy tầm quan trọng lịch sử của bộ sưu tập, tuyên bố: “Những đóng góp của Harold Arlen cho ‘The Wizard of Oz’ định hình sâu sắc nền văn hóa Mỹ… Món quà này không chỉ tôn vinh thiên tài sáng tạo của Arlen và Harburg mà còn lưu giữ di sản âm nhạc chiếm trọn trái tim của nhiều thế hệ.”
Với giá trị và sức hấp dẫn cao của các kỷ vật Oz, vốn thường xuyên bị trộm cắp – một đôi giày hồng ngọc bị đánh cắp vào năm 2005 gần đây được tìm lại và bán với giá lên tới $28 triệu vào năm 2024 – thư viện chắc chắn đang áp dụng các biện pháp an ninh tăng cường để bảo vệ những di vật vô giá của điện ảnh Mỹ này. Việc trưng bày công khai là một cơ hội hiếm có để công chúng kết nối trực tiếp với lịch sử sáng tạo của một kiệt tác văn hóa.
(theo Mentafloss)
