H.C.
Cuộc chiến tranh gián điệp để tìm thông tin về nghiên cứu vaccine ngừa virus corona đã tăng tốc khi Nga và Trung Quốc ra sức đánh cắp thành quả của Mỹ, cả ở các viện nghiên cứu và các công ty sinh học, báo The New York Times tường thuật.
Các tin tặc-điệp viên của Trung Quốc có ý đồ ăn cắp dữ liệu về vaccine coronavirus và họ đã tìm chúng ở nơi mà họ tin là mục tiêu dễ nhất: thay vì xâm nhập các công ty dược, họ nhắm tới Đại học North Carolina và các trường có trung tâm nghiên cứu tiên tiến.
Cơ quan tình báo hàng đầu của Nga, SVR, thì nhắm vào các mạng lưới nghiên cứu vaccine của Hoa Kỳ, Anh Quốc và Canada; nỗ lực gián điệp của họ bị phát giác lần đầu tiên bởi một cơ quan phản gián Anh Quốc giám sát mạng cáp quang quốc tế.
Iran cũng tăng tốc đáng kể nỗ lực đánh cắp thông tin về nghiên cứu vaccine.
Gần như tất cả các đối thủ của Hoa Kỳ đều cố gắng ăn cắp thành quả nghiên cứu khoa học về vaccine, buộc Washington phải gia tăng các biện pháp theo dõi hoạt động gián điệp của các đối thủ và ra sức phòng vệ, tập trung bảo vệ các trường đại học và các công trình nghiên cứu chính.
Nói ngắn gọn, tất cả các tổ chức tình báo lớn trên thế giới đều đang cố tìm những thứ mà mọi người khác đang tìm trong một trò chơi lớn, tình báo đấu với tình báo.
Cuộc đối đầu gợi nhớ cuộc đua về hàng không vũ trụ khi Hoa Kỳ và Liên xô (cũ) đều dựa vào thông tin tình báo để biết đối thủ sắp đạt được thành quả gì. Nhưng cuộc đua chiếm lĩnh quỹ đạo trái đất và mặt trăng thời Chiến tranh Lạnh kéo dài nhiều năm, còn cuộc đua vaccine hiện nay nóng lên từng ngày, từng giờ.
Trong một cuộc hội thảo gần đây ở Trung tâm Nghiên cứu Quốc tế và Chiến lược (CSIS), ông John C. Demers, thứ trưởng Bộ Tư pháp Hoa Kỳ, nói rằng: “Sẽ là chuyện lạ lùng nếu như họ không cố gắng đánh cắp thành quả nghiên cứu y sinh học quý giá nhất đang được thực hiện. Quý giá về phương diện tài chánh và vô giá từ quan điểm địa chính trị”.
Kế hoạch của Trung Quốc hết sức phức tạp. Các điệp viên Trung Quốc bí mật sử dụng thông tin từ Tổ chức Y tế thế giới (WHO) để hướng dẫn các hoạt động tin tặc của mình, cả ở Hoa Kỳ và Âu châu – theo các quan chức và cựu quan chức quen thuộc với hoạt động tình báo. WHO thu thập thông tin về các loại vaccine đang được nghiên cứu, dù sau này những thông tin đó sẽ được công bố cho công chúng, nhưng điệp viên Trung Quốc có lợi ích lớn khi biết trước thông tin về những công trình nghiên cứu vaccine mà WHO cho là có triển vọng tốt nhất.
Các cơ quan tình báo Hoa Kỳ đã biết tới nỗ lực bí mật của Trung Quốc từ hồi tháng Hai, khi coronavirus bắt đầu lan tới Mỹ; Cục Tình báo trung ương CIA và các cơ quan khác đã theo dõi sát các hành động của Trung Quốc bên trong các tổ chức quốc tế, đặc biệt là WHO. Những phát hiện của ngành tình báo đã góp phần đưa Tòa Bạch ốc tới quyết định cứng rắn với WHO mà Tổng thống Trump công bố hồi tháng Năm.
Trong vài tuần qua, Cục Điều tra liên bang FBI đã cảnh báo các viên chức quản lý trường Đại học North Carolina (UNC) về nỗ lực của tin tặc Trung Quốc tấn công hệ thống máy tính của trung tâm nghiên cứu dịch tễ học của trường mà chưa xâm nhập được. Phát ngôn viên của UNC, bà Leslie Minton, nói nhà trường “thường xuyên nhận được cảnh báo từ các cơ quan an ninh Hoa Kỳ” và đã đầu tư “giám sát suốt 24 giờ mỗi ngày” “để phòng thủ chống lại các mối đe dọa dai dẳng và tinh vi của các tổ chức do nhà nước hậu thuẫn”.
Ngoài Đại học North Carolina, tin tặc Trung Quốc còn nhắm tới nhiều trường đại học khác và có thể mạng máy tính của một số trường đã bị “bẻ gãy”. Ông Demers nói rằng Trung Quốc đã thực hiện “rất nhiều vụ xâm nhập” ngoài những vụ mà Bộ Tư pháp đã tiết lộ trong một cáo trạng hồi tháng Bảy, kết tội hai tin tặc làm việc cho tổ chức tình báo thuộc Bộ Công An Trung Quốc theo đuổi các thông tin về vaccine và hoạt động nghiên cứu của các công ty công nghệ sinh học Mỹ.
Ngoài việc tấn công tin học vào mạng máy tính, Trung Quốc còn dùng nhiều thủ đoạn khác. Một số quan chức chính phủ tin rằng, Trung Quốc đang lợi dụng mối quan hệ đối tác nghiên cứu giữa các đại học Mỹ với các đại học và nhà nghiên cứu Trung Quốc. Một số nhà nghiên cứu, học giả Trung Quốc đang cộng tác với các viện nghiên cứu và trường đại học Mỹ gần đây bị phát giác là làm việc cho chính phủ và quân đội Trung Quốc. Có người cảnh báo các điệp viên Trung Quốc đã được cài cắm ở Mỹ và nhiều nơi khác đang nỗ lực thu thập thông tin về các nhà nghiên cứu. Chính phủ của Tổng thống Trum hôm 22-07 đã ra lệnh đóng cửa lãnh sự quán Trung Quốc tại Houston một phần vì các điệp viên Trung Quốc sử dụng lãnh sự quán này làm tiền đồn để đột nhập vào các cơ quan y tế trong thành phố, theo thông tin của FBI.
“Sẽ là chuyện lạ lùng nếu như họ [Trung Quốc và Nga] không cố gắng đánh cắp thành quả nghiên cứu y sinh học quý giá nhất đang được thực hiện. Quý giá về phương diện tài chánh và vô giá từ quan điểm địa chính trị”.
John C. Demers, thứ trưởng Bộ Tư pháp Hoa Kỳ
Tình báo Trung Quốc nhắm tới các trường đại học một phần vì họ cho rằng hệ thống bảo vệ dữ liệu của đại học không vững chắc như các công ty dược phẩm. Ngoài ra, các nhà nghiên cứu thường chia sẻ thông tin về các ứng viên vaccine, các liệu pháp điều trị cho các đồng sự xem xét đánh giá (peer view); hoạt động tình báo do đó được tăng cường để tìm cách tiếp cận các công thức, các chiến lược bào chế vaccine và những thông tin hữu ích khác.
Tuy vậy, cho đến nay, các quan chức Mỹ tin rằng điệp viên nước ngoài chỉ lấy được ít thông tin từ các công ty công nghệ sinh học mà họ nhắm tới như Gilead Sciences, Novavax và Moderna. Bộ Nội An và Cục FBI đã phải cử các nhóm chuyên viên tới làm việc với các công ty công nghệ sinh học để củng cố hệ thống bảo vệ mạng máy tính.
Thủ đoạn của Nga, bị các cơ quan tình báo Anh, Mỹ và Canada phát giác và công bố hồi tháng Bảy, lúc đầu tập trung thu thập thông tin về công trình nghiên cứu của Đại học Oxford và đối tác bào chế vaccine là công ty dược phẩm AstraZeneca. Các tin tặc Nga bị bắt quả tang đang cố tìm thông tin vaccine là một phần của nhóm có tên là Cozy Bear – tập hợp những tin tặc làm việc cho cơ quan tình báo SRV. Cozy Bear cũng là nhóm tin tặc đã xâm nhập hệ thống máy chủ của đảng Dân Chủ Mỹ trong cuộc bầu cử năm 2016.
Các chuyên viên Bộ Nội An đã cảnh cáo các công ty dược, các trường đại học về các vụ tấn công của tin tặc và giúp các cơ quan này soát xét lại hệ thống an ninh. Các chuyên viên này nhận thấy trong phần lớn trường hợp, tin tặc tìm kiếm thông tin về vaccine sử dụng những lỗ hổng an ninh chưa được vá lại trong các hệ thống máy tính chứ không dùng những vũ khí tin học tinh vi hơn, nhắm vào các lỗ hổng chưa từng được biết tới. Trong vài trường hợp, tin tặc đã vượt qua được hàng rào an ninh và xâm nhập vào hệ thống máy tính, theo một quan chức chính phủ Mỹ.
Ngoài ra, tin tặc Nga và Trung Quốc hầu như ngày nào cũng lùng sục, thử nghiệm tìm kiếm điểm yếu của hệ thống an ninh máy tính. Bryan S. Ware, phụ tá giám đốc về an ninh mạng cho Cơ quan an ninh Hạ tầng và An ninh Mạng của Bộ Nội An nhận xét, “Đây thực sự là một cuộc đua với thời gian, trong đó người tốt phải tìm ra được những lỗ hổng và vá chúng lại trước khi đối thủ phát hiện ra và khai thác chúng. Cuộc đua đang căng thẳng hơn bao giờ”.
Chỉ mới có hai đội tình báo, một của Nga và một của Trung Quốc, được nhận diện công khai, nhưng nhiều đội tin tặc khác của hầu như tất cả cơ quan tình báo của hai nước này, đều cố gắng đánh cắp thông tin về vaccine.
Chính phủ Nga hôm 11-08 thông báo phê chuẩn một loại vaccine của họ, lập tức khơi dậy nỗi hoài nghi rằng các nhà khoa học Nga đã dựa một phần vào công việc của các cơ quan tình báo đã ăn cắp thông tin nghiên cứu từ các nước khác.
Hoa Kỳ nhấn mạnh những hoạt động tình báo của họ chỉ có tính chất phòng vệ và các cơ quan tình báo không được lệnh đánh cắp nghiên cứu về coronavirus. Nhưng một số quan chức và cựu quan chức tình báo nói thực tế không phải trắng đen rạch ròi như vậy. Trong lúc tình báo Hoa Kỳ cố tìm kiếm những gì mà tình báo Nga, Trung Quốc và Iran đã ăn cắp được, họ có thể phát hiện ra những thông tin về công trình nghiên cứu của chính các nước này và thu thập chúng.
Ngoài ra, giới chức cũng lo ngại những hoạt động tin tặc có thể gây hại cho các nỗ lực bào chế vaccine. Tin tặc trong lúc thu thập thông tin có thể vô tình hay cố ý phá hoại các hệ thống nghiên cứu. “Khi các đối thủ đang cố chụp-giật-và-đạp-đổ, có nguy cơ chúng không chỉ ăn cắp thông tin mà còn làm gián đoạn hoạt động mạng lưới của nạn nhân,” ông Ware nói.
Ngoài việc ăn cắp thông tin nghiên cứu, cả Nga và Trung Quốc đều loan truyền tin giả về virus, nguồn gốc của nó và phản ứng của Hoa Kỳ. Các tổ chức tình báo Nga đặc biệt cố gây dựng nền tảng cho việc thúc đẩy một phong trào chống-vaccine ở Phương Tây. Nga có thành tích lâu dài về khuyến khích sự chia rẽ trong xã hội Mỹ. Các quan chức an ninh quốc gia nói họ tin rằng Nga sẽ phát tán thông tin giả về bất kỳ loại vaccine nào được các chính phủ phương Tây phê chuẩn.
Bà Fiona Hill, cựu quan chức Hội đồng An ninh Quốc gia, từng nhận xét trong cuộc điều trần về luận tội Tổng thống Trump năm ngoái: “Trường hợp này cứ như bị giật lùi về thời Liên xô xưa cũ. Nga và Trung Quốc đã thực hiện các chiến dịch tung tin đồn nhảm. Có cách nào gây bối rối và làm suy yếu nước Mỹ tốt hơn là cổ động cho một phong trào chống lại vaccine? Nhưng chúng ta phải chắc chắn tất cả người dân đều được tiêm chủng”.
(theo NYT)
