Với số phiếu 252/175, Hạ viện Hoa Kỳ chiều nay thứ Tư 19-05 đã thông qua dự luật thành lập một ủy ban độc lập để điều tra vụ bao loạn ngày 6-1-2021 tại trụ sở Quốc Hội. Có 35 dân biểu Cộng Hòa đã bỏ phiếu thuận cùng với các dân biểu Dân Chủ, bất chấp nỗ lực ngăn chặn của các nhà lãnh đạo đảng, cho thấy một sự rạn nứt lớn trong hàng ngũ đảng Cộng Hòa.
Vụ bạo loạn xảy ra khi hàng chục ngàn người ủng hộ cựu Tổng thống Donald Trump tràn vào trụ sở Quốc Hội nhằm ngăn cản Quốc Hội phê chuẩn kết quả cuộc bầu cử tổng thống năm 2020 trong đó liên danh Biden-Harris của đảng Dân Chủ thắng liên danh Trump-Pence của đảng Cộng Hòa. Vụ bạo loạn khiến năm người thiệt mạng, trong đó có một sĩ quan cảnh sát bảo vệ Quốc Hội; cho đến nay đã có hơn 400 người bị cơ quan thực thi pháp luật bắt để điều tra hình sự.
Ngay sau khi vụ bạo loạn kết thúc, đã có kế hoạch thành lập một ủy ban điều tra độc lập của Quốc Hội về sự kiện này, phỏng theo mô hình ủy ban điều tra vụ tấn công khủng bố ngày 11-09-2001. Theo dự thảo ban đầu của dự luật, ủy ban gồm 11 thành viên – bảy Dân Chủ và bốn Cộng Hòa – được giao trách nhiệm kiểm tra những thất bại về an ninh và tình báo xung quanh cuộc bạo loạn, đưa ra một báo cáo công khai, và các khuyến nghị để ngăn chặn một cuộc tấn công khác trong tương lai.
Nhưng các nghị sĩ của hai đảng không đồng ý với nhau về thành phần và thẩm quyền của ủy ban, cuộc thương lượng kéo dài đến tận bây giờ và một số điều khoản ban đầu đã thay đổi, theo đó ủy ban sẽ có 10 thành viên là những dân biểu có kinh nghiệm về luật pháp và điều tra, chia đều mỗi đảng năm thành viên; thẩm quyền cũng được chia đều cho hai lãnh đạo ủy ban. Dự luật mà Hạ viện thông qua chiều nay sẽ trao cho đảng Cộng Hòa quyền lực ngang bằng với đảng Dân Chủ trong việc bổ nhiệm các ủy viên và quyền bình đẳng đối với các nhân chứng.
Tuy vậy, trong hai ngày qua, lãnh đạo đảng Cộng Hòa tại Hạ viện, Dân biểu Kevin McCarthy (California) và tại Thượng viện, Thượng nghị sĩ Mitch McConnell (Kentucky) đã cố gắng ngăn chặn sự ra đời của một ủy ban điều tra lưỡng đảng và lưỡng viện như vậy.
Ông McCarthy cho rằng, ủy ban cần phải điều tra các vụ biểu tình bạo lực xảy ra trong năm ngoái, như các cuộc biểu tình ủng hộ phong trào Black Live Matter (BLM) ở nhiều thành phố thay vì chỉ tập trung vào vụ bạo loạn ở tòa nhà Quốc Hội. Còn ông McConnell tuyên bố sẽ không ủng hộ dự luật của Hạ viện, gọi đây là “đề xuất thiên vị và không cân bằng của đảng Dân chủ Hạ viện” và nói rằng chỉ cần các cuộc điều tra hiện có của Quốc Hội là đủ. Cả hai ông này hồi tháng Một đều nói đám đông bạo loạn tấn công Điện Capitol là do Trump và những người khác“ bịa đặt ”và bị“ khiêu khích”, nhưng nay thì họ thay đổi lập trường 180 độ. Hai nhà lãnh đạo Cộng Hòa này đã gửi thông điệp cho các dân biểu và nghị sĩ Cộng Hòa, yêu cầu họ bỏ phiếu chống lại dự luật. Hôm qua thứ Ba, cựu Tổng thống Trump cũng lên tiếng thúc giục hai ông McCarthy và McConnell “ngay lập tức” ngăn cản dự luật.
Dù vậy, đã có 35 trong 211 dân biểu Cộng Hòa, chiếm ⅙ tổng số, bỏ phiếu thuận cùng với các dân biểu Dân Chủ và dự luật đã được Hạ viện thông qua; điều đó chứng tỏ ngay trong đảng Cộng Hòa đã có không ít người không tán thành lập luận của các nhà lãnh đạo và không chiều theo ảnh hưởng của ông Trump Cả 10 dân biểu từng bỏ phiếu luận tội ông Trump lần thứ hai hồi tháng Một lần này đã phiếu thuận.
Dự luật hiện được chuyển đến Thượng viện nhưng tương lai của nó không chắc chắn bởi vì Thượng viện cần có ít nhất 60 phiếu thuận để thông qua trong hoàn cảnh hai đảng có số ghế thượng nghị sĩ bằng nhau. Kết quả bỏ phiếu của Hạ viện chiều nay, với gần 60% phiếu thuận, có thể sẽ khiến các nghị sĩ Cộng hòa ở Thượng viện phải suy nghĩ lại.
Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi (Dân chủ, California) cho biết trong trường hợp các nghị sĩ Cộng Hòa tại Thượng viện ngăn chặn dự luật thành lập ủy ban điều tra thì bà có thể khởi động các phiên điều trần thường xuyên của Hạ viện với “toàn quyền phát hành trát hầu tòa” để điều tra vụ bạo động. “Nhưng đó không phải là con đường mà chúng tôi chọn”, bà Pelosi nói và giải thích rằng cần có một cuộc điều tra lưỡng đảng, độc lập để giành được sự tin tưởng của công chúng đối với mọi phát hiện về vụ bạo loạn.
Lãnh đạo đa số ở Thượng viện, Thượng nghị sĩ Chuck Schumer (Dân Chủ, New York) cho biết ông sẽ lên lịch một cuộc tranh luận về dự luật. Ông Schumer cáo buộc các nhà lãnh đạo đảng Cộng Hòa “vẫn nhượng bộ Donald Trump, đảng Cộng Hòa vẫn say sưa với Lời nói dối lớn” rằng cuộc bầu cử tổng thống năm 2020 đã bị đánh cắp khỏi ông Trump bằng một vụ gian lận cử tri lớn.
Trong thông điệp phát ra hôm qua thứ Ba 18-05, ông Trump kêu gọi các dân biểu Cộng Hòa bỏ phiếu chống lại dự luật, gọi đây là một “cái bẫy” được truyền cảm hứng bởi “phe cánh tả cấp tiến”. Các nhà lập pháp Cộng Hòa bỏ phiếu ủng hộ ủy ban có nguy cơ khiến Trump ông phẫn nộ và có thể bất lợi trước cuộc bầu cử năm 2022.
Đọc thêm:
