Sau cuộc điện đàm kéo dài hơn hai tiếng với Tổng Thống Nga Putin hôm 16 Tháng Mười, một ngày trước khi Tổng Thống Ukraine Zelensky đến thăm Tòa Bạch Ốc lần thứ 3, Tổng Thống Mỹ Donald Trump đã công bố kế hoạch tổ chức cuộc gặp thượng đỉnh với ông Putin ở Budapest, Hungary trong khoảng hai tuần nữa.
Trên Truth Social, Tổng Thống Trump viết rằng ông đã có một cuộc trò chuyện rất hiệu quả với ông Putin, và ông tin rằng “Thành công ở Trung Đông sẽ giúp ích cho những cuộc đàm phán nhằm kết thúc cuộc chiến giữa Nga và Ukraine.”
Cuộc điện đàm mới nhất này giữa hai ông Trump và Putin diễn ra trong bối cảnh căng thẳng giữa Washington và Moscow liên quan tới đề xuất của TT Trump rằng ông có thể chuyển giao tên lửa hành trình tầm xa Tomahawk cho Ukraine. Moscow đã phản đối gay gắt động thái tiềm tàng này, cho rằng nó sẽ dẫn tới hậu quả “tồi tệ,” ám chỉ Moscow có thể sử dụng vũ khí hạt nhân để đáp trả.
Trong khi phản đối Tomahawk, Moscow tuyên bố “tinh thần Thượng đỉnh Alaska” đã có sự giảm sút, song cho rằng “tiến trình Alaska chưa kết thúc,” và “tinh thần Anchorage vẫn còn đó.” Nghĩa là dù bực bội với Washington, Nga vẫn muốn có thêm các cuộc đàm phán. Tổng Thống Zelensky, trước khi lên đường sang Mỹ, cho rằng mối đe dọa từ Tomahawk đã buộc ông Putin phải tới Budapest để gặp ông Trump.
Vào thời điểm này, câu hỏi lớn đặt ra là liệu các ông Trump và Putin sẽ gặt hái được gì ở Budapest. Liệu đó sẽ chỉ là một cuộc gặp để có những bức hình chụp chung như họ đã từng ở Alaska, mà chẳng mang lại kết quả thiết thực nào?
Việc đặt ra câu hỏi này xem ra chẳng có gì là thừa khi mà cái gọi là “Thành công ở Trung Đông” mà ông Trump nhắc tới khiến người ta phải nghi ngờ. Bởi dường như vẫn còn sớm để nói đó thực sự là một thành công. Với tất cả những gì đang diễn ra ở Gaza, khó mà lạc quan để nói rằng hòa bình đã thực sự đến với Gaza, khi mà Hamas đang cho thấy họ không hề muốn giải giáp như kế hoạch 20 điểm mà TT Trump đề ra, điều mà chắc chắn sẽ dẫn tới việc Israel không rút quân khỏi Gaza. Vào lúc này, có thể nói mà không sợ sai, đó là cái hòa bình mà người dân Gaza đang hít thở chỉ là thứ hòa bình rất mong manh, có thể đổ vỡ bất cứ lúc nào.
Nói thẳng ra, khi nói “Thành công ở Trung đông,” ông Trump chỉ có ý ca ngợi chính mình, để có cớ trách rằng Ủy ban Nobel đã thiếu công bằng khi chưa chịu trao Nobel Hòa Bình cho ông. Và việc ông Putin ca ngợi ông Trump về cái gọi là “Thành tựu vĩ đại ở Trung Đông” mà ông Trump đạt được chỉ là cách ông tổng thống Nga nịnh bợ tổng thống Mỹ, để ông “nghĩ lại” trong vấn đề chuyển giao Tomahawk cho Kyiv mà thôi.
Vì thế người ta có quyền nghi ngờ khi Tổng Thống Trump cho rằng “Thành công ở Trung Đông sẽ giúp ích cho các cuộc đàm phán nhằm chấm dứt cuộc chiến giữa Nga và Ukraine.
Theo Tổng Thống Trump, cuộc điện đàm ông vừa có với ông Putin là “rất hiệu quả.” Cái gọi là “rất hiệu quả” đó có thực là hiệu quả hay không thì còn phải chờ tới khi Thượng đỉnh Budapest diễn ra trong hai tuần nữa mới biết được. Còn bây giờ vẫn còn quá sớm để nói về điều đó. Bởi người ta đã mong đợi rất nhiều ở Thượng đỉnh Alaska nhưng rốt cuộc kết quả chỉ là con số 0 tròn trịa.
Nói đi nói lại, không phải những từ ngữ bóng bẩy, không phải những bức hình chụp chung hay ho của các ông Trump và Putin, mà chính những hành động thiết thực, chân thành mới có thể giúp cuộc xung đột kết thúc. Liệu người ta có thể tin vào sự chân thành của một kẻ hiếu chiến như Putin? Liệu Thượng đỉnh Budapest sẽ chỉ là trò câu giờ không hơn không kém của nhà độc tài nước Nga?
Một điều nữa, người ta cũng có quyền lo ngại về cái tính khí thất thường của ông Trump. Ông ta thường đổ lỗi cho người này, người nọ về cuộc xung đột ở Ukraine, nhưng chưa bao giờ thừa nhận cái tính khí thất thường, thiếu dứt khoát của mình cũng có lỗi trong việc cuộc chiến chưa thể dừng lại. Và rằng chính sự thiếu dứt khoát của ông đã khiến Moscow tận dụng và ra sức kéo dài cuộc chiến hầu đạt được kết quả tốt nhất cho mình khi cuộc chiến kết thúc.
Rốt cuộc, người ta nên chờ thêm hai tuần nữa để biết Thượng đỉnh Budapest có mang lại điều gì tốt đẹp cho cuộc chiến ở Ukraine hay không, với suy nghĩ rằng: “Chiến tranh đã kéo dài gần 4 năm, thì chờ thêm 2 tuần có lâu lắc gì đâu!”
*Khi bài này vừa viết xong thì có tin cuộc gặp giữa các ông Trump và Zelensky ở Tòa Bạch Ốc lần thứ 3 đã kết thúc mà không có cam kết nào về việc cung cấp Tomahawk cho Kyiv. Mặt khác, Tổng Thống Trump cho rằng “Đã có đủ máu. Hai bên nên dừng lại ở vị trí hiện nay.” Phải chăng khi nói như thế, Tổng Thống Trump có ý muốn Kyiv nhượng lãnh thổ cho Nga để đổi lấy hòa bình?
Vấn đề là Kyiv có chấp nhận “dừng lại ở vị trí hiện nay” mãi mãi hay không. Vì nếu chấp nhận như thế thì xem như Ukraine phải mất một phần lãnh thổ vào tay Nga. Rất có thể TT Zelensky chỉ xem việc “dừng lại ở vị trí hiện nay” là một thỏa thuận ngừng bắn tạm thời để đối thoại với Moscow, chứ không có chuyện Kyiv chấp nhận mất đất cho Moscow. Và nếu Moscow chịu “dừng lại ở vị trí hiện nay” để đàm phán hòa bình với Kyiv thì xem như Moscow đã có sự nhượng bộ. Vì Moscow vốn cương quyết không chấp nhận ngừng bắn, dù chỉ là ngừng bắn mươi ngày.
