Ngày 24 Tháng Hai 2025 đánh dấu cuộc chiến Nga-Ukraine tròn ba năm. Ba năm đầy máu lửa. Vào thời điểm này, có thể nói về lập trường của các bên như sau:
Tổng Thống Zelensky tuyên bố sẵn sàng từ chức nếu Ukraine được kết nạp vào NATO. Điều này chứng tỏ ông không phải là kẻ tham quyền cố vị, hết lòng vì dân vì nước. Tuyên bố này ắt sẽ làm câm họng ông Trump vốn gọi ông Zelensky là “nhà độc tài không được bầu.”
Trước đó ông Zelensky đã tỏ ra quyết không nhượng bộ Washington trong chuyện “nợ nần.” Theo ông, không có chuyện Ukraine nợ Mỹ 500 tỷ Mỹ kim, và ông không bằng lòng ký bất cứ thứ gì mà “10 thế hệ người Ukraine phải trả.” Cũng theo ông, số tiền 500 tỷ Mỹ kim mà miệng ông Trump nói ra là vô căn cứ, và lớn hơn rất nhiều so với 100 tỷ Mỹ kim mà chính quyền Biden đã viện trợ cho Ukraine. Và rằng với Kyiv, đó là tiền tài trợ, chứ không phải tiền cho vay để Ukraine phải trả. Nói thẳng ra, khi nói ra số tiền 500 tỷ Mỹ kim, ông Trump đã cho mọi người thấy ông chỉ là một con buôn không hơn không kém.
Mặt khác, theo quan điểm của Kyiv, 300 tỷ Mỹ kim tài sản Nga bị đóng băng mặc nhiên là tiền của Ukraine, và Ukraine không phải chia sẽ với các đối tác. Với Kyiv, việc Moscow cho rằng Nga có thể nhượng cho Ukraine số tiền này để giúp Ukraine tái thiết đất nước sau chiến tranh là điều thừa thải và đạo đức giả. Kể từ ngày 24 Tháng Hai 2022, Phương Tây đã phong tỏa 300 tỷ Mỹ kim tài sản nhà nước Nga, chủ yếu là trái phiếu chính phủ do EU, Mỹ và Anh nắm giữ.
Tại diễn đàn “Ukraine 2025” Tổng Thống Zelensky khẳng định Ukraine sẽ làm hết sức nhằm kết thúc xung đột trong năm 2025. Ông nhấn mạnh an ninh của Ukraine không thể tách rời an ninh của Mỹ và Âu Châu. Và rằng chính phủ của ông đang xem xét cơ hội đầu tư vào đất hiếm cho cả Mỹ và Âu Châu. Điều này nghĩa là với Kyiv, Mỹ không phải là nước duy nhất đã tài trợ cho Ukraine trong ba năm qua. Và rằng nếu Mỹ được quyền khai thác khoáng sản của Ukraine thì Âu Châu cũng được có cái quyền đó. Thế mới là công bằng.
Trong khi đó, Thủ Tướng Anh là Keir Starmer nói lên quan điểm của Âu Châu rằng “không thể có những cuộc đàm phán về tương lai Ukraine mà không có sự tham gia của Ukraine.” Âu Châu hiện tỏ ra không hài lòng về việc Tổng Thống Donald Trump chọn cách tiếp cận trực tiếp với Nga mà không tham vấn và thống nhất quan điểm trước với các đồng minh. Việc làm này của ông Trump khiến Âu Châu và Ukraine có cảm tưởng bị gạt ra rìa tiến trình hòa bình, thể như trong mắt Washington, họ chỉ là vai phụ chứ không phải vai chính.
Nhìn chung, Âu Châu vẫn kiên định với việc hỗ trợ Ukraine. Điều này giúp Ukraine thêm vững tâm trước người bạn Mỹ không tử tế, lật mặt như lật bánh tráng. Việc ông Friedrich Merz, lãnh đạo phe Liên minh Dân chủ/Xã hội Cơ đốc giáo (CDU/CSU) giành chiến thắng trong cuộc bầu cử vừa qua tại Đức và trở thành tân thủ tướng của nước này càng làm tăng tinh thần của Ukraine, vì ông Friedrich Merz vốn là người ủng hộ Ukraine nhiệt tình hơn nhiều so với cựu Thủ tướng Olaf Scholz.
Đặc biệt, nhận định Trung Quốc có ảnh hưởng đáng kể trong quan hệ kinh tế với Âu Châu cũng như với Nga, ông Zelensky bày tỏ kỳ vọng Trung Quốc có thể góp phần giúp Ukraine ngăn chặn các hành động quân sự của Nga và ủng hộ nguyên tắc tôn trọng toàn vẹn lãnh thổ của Ukraine. E rằng cái kỳ vọng này của ông Zelensky chỉ là vô vọng, bởi Trung Quốc từ trước tới giờ dù miệng luôn nói ủng hộ sự toàn vẹn lãnh thổ của Ukraine và mong muốn chiến tranh sớm chấm dứt, thế nhưng cho tới nay người ta vẫn chỉ thấy Bắc Kinh thực hiện mong muốn của họ bằng lời nói mà thôi. Thậm chí còn có ý kiến cho rằng Bắc Kinh chỉ muốn xung đột kéo dài để được mua dầu giá rẻ của Nga, cũng như để Nga lệ thuộc vào Trung Quốc càng lâu càng tốt.
Việc Moscow tuyên bố không trả lại cho Ukraine những vùng lãnh thổ mà Nga đã sáp nhập cho thấy Kyiv sẽ không dễ dàng lấy lại đường biên giới trước năm 2022 hay 2014. Để đạt được một nền hòa bình lâu dài và bền vững, hẳn hai bên sẽ phải chấp nhận có những nhượng bộ nào đó. Nga và Ukraine, bên nào sẽ có nhượng bộ nhiều hơn?
Nhân ba năm từ khi xung đột Nga-Ukraine nổ ra, Tổng Thư ký Liên Hiệp Quốc Antonio Guterres kêu gọi cần sớm đạt được một nền hòa bình “công bằng, bền vững và toàn diện” cho Ukraine. Điều ông Guterres mong đợi hẳn cũng là điều mà những người yêu hòa bình và công lý trên thế giới mong đợi.
