Chính quyền lâm thời ở Syria vừa chính thức yêu cầu Nga giao nộp cựu Tổng Thống Assad, xem đây là điều kiện tiên quyết để Nga duy trì sự hiện diện quân sự ở các căn cứ không quân Hmeimim và hải quân Tartus.
Trong cuộc điện đàm với quyền Tổng Thống Syria Ahmed al-Sharaa vào giữa Tháng Hai 2025, Tổng Thống Putin bày tỏ sự ủng hộ của Moscow đối với sự thống nhất, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Syria. Trong khi ca ngợi “mối quan hệ hữu nghị lịch sử giữa Nga và Syria,” ông Putin hứa sẽ hỗ trợ Damascus nhằm nâng cao đời sống xã hội và kinh tế ở Syria. Nói chung, trong cuộc điện đàm, nhà lãnh đạo Nga đã dùng những lời có cánh để thuyết phục Damascus cho Nga được tiếp tục duy trì các căn cứ quân sự dọc theo Địa Trung Hải của mình. Các căn cứ của Nga ở Syria được xem là một phần quan trọng để Nga khuếch trương ảnh hưởng quân sự và chính trị ở Trung Đông và Phi Châu.
Người ta nhận thấy rằng trong khi nói những lời có cánh với người đồng cấp Syria, ông Putin không hề nhắc tới việc giao nộp ông Assad.
Trước nguyện vọng của Moscow, câu trả lời của Damascus là “có thể” kèm với điều kiện là “bất kỳ thỏa thuận nào cũng phải phục vụ lợi ích của Syria.” Phải nói rằng “bất kỳ thỏa thuận nào cũng phải phục vụ lợi ích của Syria” là một cụm từ không đơn giản, khiến người ta không rõ Damascus thực sự muốn gì khi nói với Nga cụm từ đó. Dường như Damascus muốn Nga tự hiểu lấy.
Và trong khi Moscow tỏ ra chưa hiểu lắm hoặc giả vờ không hiểu thì giờ đây Damascus bất ngờ nói thẳng: “Điều kiện tiên quyết để Nga được duy trì sự hiện diện quân sự tại các căn cứ ở Syria là phải giao nộp Assad cho nhân dân Syria xét xử.” Yêu cầu này của chính quyền lâm thời ở Syria thực ra không mới. Trong cuộc gặp Thứ Trưởng Ngoại Giao Nga Mikhail Bogdanov vào ngày 28 Tháng Giêng 2025 tại Damascus, quyền Tổng Thống al-Sharaa từng yêu cầu Nga dẫn độ cựu TT Bashar al-Assad. Nhà cưụ độc tài này và những người thân cận đã bay tới Moscow sau khi quân nổi dậy chiến thắng vào Tháng Mười Hai 2024.
Trước đó, sau khi chính quyền Assad bị lật đổ, Moscow khẳng định sẽ không giao Assad cho quốc tế xét xử vì Nga không tham gia công ước thành lập Tòa Án Hình Sự Quốc Tế (ICC). Vấn đề ở đây là chính quyền lâm thời ở Syria không đòi Moscow giao Assad cho ICC xét xử, mà là giao cho “nhân dân Syria xét xử.” Một cách thẳng thừng, Damascus xem đây là điều kiện tiên quyết nếu Nga thực sự muốn tiếp tục sự hiện diện quân sự tại các căn cứ ở Hmeimim và Tartus. Chưa bao giờ Damascus thẳng thừng như thế.
Xem ra điều kiện này của Damascus là rất khó cho Moscow. Hẳn sẽ có người nói rằng: “Khó gì mà khó, chỉ cần đưa hắn ta lên máy bay rồi chở thẳng tới Syria là xong”. Khó cho Nga là Assad không phải là con chó để thích đưa đi đâu thì đưa, mà từng là kẻ tận tâm phục vụ cho quyền lợi của Nga ở Syria. Hẳn lại sẽ có người nói rằng hạng như Assad thì có khác gì con chó. Đúng vậy, Assad chẳng hơn gì con chó. Con chó có khi còn đàng hoàng hơn Assad, kẻ đã gây quá nhiều nợ máu với nhân dân. Nhưng nói gì thì nói, Assad, trong một chừng mực nào đó, chính là bộ mặt, là danh dự của nước Nga. Nếu đem Assad giao cho Damascus thì khác nào Moscow xem danh dự của siêu cường Nga không bằng một cục phân. Đồng minh của Moscow sẽ không coi Nga ra gì. Trong mắt thế giới, Putin sẽ chỉ là một kẻ đê tiện. bẩn thỉu.
Sẽ rất đau cho Putin, một kẻ kiêu căng chẳng xem ai ra gì, nếu phải hạ mình chấp nhận điều kiện tiên quyết này của Damascus. Nói đi nói lại, Moscow đã đi một nước cờ rất sai lầm khi cho Assad được bay sang Nga tỵ nạn. Đành rằng Nga sẽ mang tiếng là bỏ rơi đồng minh nếu để mặc Assad ở lại Syria cho quân nổi dậy xử tội. Nhưng điều đó xem ra vẫn đỡ hơn nhiều so với việc đưa Assad từ Nga về giao cho chính quyền lâm thời ở Syria. Nếu Nga không xem trọng các căn cứ quân sự của mình ở Syria thì cứ việc chứa chấp Assad. Đằng này… Thực là không có cái ngu nào giống cái ngu nào.
Putin luôn tự cho mình là thông minh. Ông Donald Trump cũng không ít lần nói Putin là người thông minh. Hãy chờ xem một Putin thông minh sẽ làm gì trước cái điều kiện khó nhằn mà Damascus đưa ra.
