Các thói quen “ăn sáng” với TikTok (hiện là ứng dụng phổ biến nhất thế giới) có thể tạo hưng phấn nhưng cũng rất dễ dẫn đến mệt mỏi và tự ti về mình.
Cơn sốt trên TikTok
Xem người khác thức dậy trước bình minh để làm sinh tố cho bữa sáng, giặt giũ, đi vệ sinh và dọn dẹp giường ngủ đang trở thành một hình thức giải trí phổ biến trên mạng xã hội. “Chào buổi sáng! Bắt đầu một ngày của bạn với tôi. Hãy thức dậy lúc 5 giờ sáng, tập thể dục, tắm rửa, nạo lưỡi và đọc sách. Đừng quên dọn giường, giặt quần áo và ủi ga trải giường. Dành thời gian để viết nhật ký, thiền, làm món trứng và yến mạch cũng rất tuyệt. Cứ thế, bạn đã chinh phục được một ngày!”.
Đây là “Thói quen buổi sáng” (morning routine) của TikTok, một thể loại video nói từ những việc vặt vãnh tầm thường đến đỉnh cao trí tuệ. Nhiều người thích ghi lại tất cả những thói quen họ thường làm để phổ biến cho mọi người trên TikTok. Các bậc cha mẹ chứng minh với bàn dân thiên hạ cách họ chuẩn bị buổi sáng cho con cái. Vận động viên ghi lại đường chạy lúc sáng sớm. Các fans nấu ăn trẻ pha trộn các loại rau xanh khác nhau vào món sinh tố ăn sáng. Đối với những người không quen biết, nghe có vẻ kỳ lạ khi xem những người lạ đánh răng, giặt giũ hoặc dọn giường nhưng thể loại video này đã trở thành một trong những thể loại ngày càng phổ biến trên TikTok.
Các video TikTok gắn thẻ #morningroutine đã được xem tổng cộng 14.6 tỷ lần. Cực kỳ ấn tượng! Một trong video thói quen buổi sáng được xem nhiều nhất có đuôi #5to9 (để chỉ khoảng thời gian từ 5 đến 9 giờ sáng) nói về những người có động lực cao dành đến bốn tiếng để làm việc nhà và chăm sóc bản thân trước khi bắt đầu ngày làm việc mới. Lấy ví dụ, một video TikTok có hơn 1.5 triệu lượt xem của Kevin Galabay, một thanh niên 22 tuổi sống tại Toronto, Canada, kể chuyện anh thức dậy trước 5 giờ sáng để nâng tạ, viết nhật ký, đọc sách và chuẩn bị đi làm. Một số người thấy anh là tấm gương, nhưng số khác thấy… mệt mỏi. Galabay và những người sáng tạo khác trên TikTok cho biết họ đăng những video này để động viên và truyền cảm hứng cho mọi người. “Tất nhiên, nó không dành cho tất cả mọi người,” Galabay nói. “Bởi vì nếu như vậy, mọi người đều đã là chủ doanh nghiệp, là doanh nhân giàu có và thế giới sẽ không cần động lực phấn đấu đi lên”.
Điều gì hấp dẫn mà thu hút nhiều người xem?
Dù các chuyên gia về sức khỏe hành vi đồng ý, việc hướng dẫn tạo ra một thói quen là một phương cách tốt để xây dựng một cuộc sống lành mạnh. Nhưng họ lưu ý những thói quen tốt nhất phải đơn giản và bền vững theo thời gian. Hầu hết không khuyến khích ngủ nướng để đạt được điều đó. Nhưng thông điệp “con đường dẫn đến thành công” của nhiều thói quen buổi sáng trên mạng xã hội thường bắt đầu bằng việc thức dậy trước bình minh mà chính cả một số người sáng tạo TikTok cũng cảm thấy mệt mỏi. Nhiều người chỉ xem chúng trên giường chứ không làm theo được! Dayo Okuboyejo, 24 tuổi sống ở Philadelphia thừa nhận những thói quen mà anh chia sẻ chỉ đại diện cho “những ngày hoàn hảo, lý tưởng” chứ không phải là bản sao cuộc sống hàng ngày của chính anh. Trong một video được xem 1.5 triệu lần, anh đánh răng, cạo lưỡi, súc miệng, tẩy da và uống một số loại vitamin trước khi ngồi leo giường, lên kế hoạch cho ngày hôm sau. Mới đây Okuboyejo thú nhận: “Nay tôi đã từ bỏ thói quen thức dậy lúc 5 giờ sáng mỗi ngày vì không còn chịu nổi”. Hiện giờ anh chỉ chia sẻ các video đơn giản hơn như những gì cần chuẩn bị trước khi đến sân bay hoặc nói về một số việc phải làm trước khi đi ngủ.
Sophia Choukas-Bradley, nhà tâm lý học lâm sàng tại Đại học Pittsburgh, lý giải: “Thôi thúc xem video người khác hoàn thành công việc của họ là hạnh phúc của bộ não. Chúng ta đặc biệt bị thu hút bởi bất kỳ loại nội dung mạng xã hội nào mang lại cảm giác hướng thượng và khát vọng mà bản thân có thể bắt chước được”. Tiếc thay, cảm hứng và khát vọng là một chuyện còn làm được hay không lại là chuyện khác! Nằm trong khả năng nhưng không phải ai cũng sẵn sàng thực hiện.
Jacqueline Nesi, trợ lý giáo sư tâm thần học tại Đại học Brown lưu ý: “Các video này thỏa mãn sự tò mò tự nhiên muốn xem cách người khác sống, sinh hoạt hàng ngày của họ. Nhưng chúng cũng có thể khiến những người trẻ tuổi, nhiều người trong số họ vốn đã lo lắng về cuộc sống của chính họ, cảm thấy tồi tệ hơn. Qua nghiên cứu, chúng tôi phát hiện một số người có xu hướng đưa ra những so sánh tiêu cực giữa chủ nhân video và bản thân mình để tự chê trách mình”. Nesi và các đồng nghiệp tìm thấy bằng chứng nhiều thanh thiếu niên rơi vào trường hợp này đã có triệu chứng trầm cảm nếu chúng bỏ ra quá nhiều thời gian cho mạng xã hội.
Đừng so sánh với bản thân và tự trách mình
David Creswell, giáo sư tâm lý tại Đại học Carnegie Mellon, chuyên viên nghiên cứu về giấc ngủ, cảnh báo: “Dù không có gì sai khi dậy sớm buổi sáng, nhưng sẽ có vấn đề nếu bạn không bù lại bằng cách đi ngủ sớm. Vấn đề với những người trẻ tuổi là họ thích đàn đúm với bạn bè và điện thoại nên cái giá phải trả của việc tập dậy sớm là không ngủ đủ giấc ban đêm. Sức khoẻ sẽ ảnh hưởng nặng nề”.
Emily Weinstein, nhà nghiên cứu tại Đại học Harvard và là đồng tác giả cuốn sách “Behind Their Screens: What Teens Are Facing (and Adults are Missing)” thường xuyên trò chuyện với lứa tuổi teen và nhận thấy phản ứng đối với những loại video này rất khác nhau. “Câu hỏi lớn là: khi nào mạng xã hội khiến chúng ta cảm thấy tồi tệ về bản thân và khi nào nó khiến chúng ta cảm thấy dễ chịu? Xem video về cuộc sống của người khác có thể trở thành ‘bẫy mìn so sánh’. Trong khi một số video truyền cảm hứng, số khác lại khiến bạn thấy mình là kẻ bất toàn tệ hại”.
Để cân bằng, đã xuất hiện các video chế nhạo những thói quen không cần thiết vào buổi sáng. Melina Blanco, 26 tuổi, một người sáng tạo video TikTok sống ở Massachusetts cho biết cô cũng thường xuyên xem các thói quen của người khác trên mạng xã hội. “Bạn phải đạt được sự cân bằng giữa cuộc sống trên mạng và cuộc sống thực, và khi cảm thấy đang lên án bản thân quá nhiều, đó là lúc bạn phải tắt điện thoại!” Blanco nói.
