Công ty của Elon Musk tạm đánh bại các đối thủ để giành được hàng triệu đôla tiền trợ cấp liên bang. Tesla giành chiến thắng trong giai đoạn đầu của cuộc đua xây dựng mạng lưới sạc xe hơi điện (EV). Nhờ xây dựng các trạm sạc rẻ hơn và nhanh hơn các đối thủ, Tesla đã lấy được hàng triệu đôla từ các khoản trợ cấp liên bang với giá thầu chỉ bằng một nửa các đối thủ!
Tesla chiếm ưu thế tuyệt đối
Khoản trợ cấp liên bang này (một phần trong nỗ lực quốc gia nhằm xây dựng mạng lưới sạc EV phủ trùm cả nước) đã giúp Tesla trở thành “đương kim vô địch” về hệ thống sạc. Không ai muốn bị khống chế bởi sự độc quyền nên một số nhà sản xuất EV khác có kế hoạch đầu tư $1 tỷ vào các điểm sạc, nhưng Tesla hiện đang vận hành mạng lưới sạc EV lớn nhất nước Mỹ, đi trước cả thập niên so với nhiều công ty khác.
Một số tiểu bang cũng tung ra khoản chi đầu tiên $5 tỷ để lắp đặt các bộ sạc nhanh trải đều trên các đường cao tốc để không còn xảy ra tình trạng “có EV mà không có điện” do các trạm cách nhau quá xa. Số tiền này đã được phê duyệt trong luật cơ sở hạ tầng liên bang thông qua năm 2021 và sẽ được giải ngân trong vòng 5 năm tới.
Nhiều tiểu bang bổ sung thêm hàng tỷ đôla quỹ riêng. Khả năng cung cấp năng lượng cho EV sau mỗi 30 phút di chuyển và cho phép người lái xe chuyển từ bộ sạc này sang bộ sạc khác được xem là điều cần thiết để giúp các tài xế thoải mái và yên tâm khi sử dụng EV.
Theo dữ liệu của chính phủ, các nhà sản xuất xe hơi đang đầu tư mạnh vào EV, nhưng cho đến nay, trên toàn quốc mới có khoảng 33,400 bộ sạc nhanh và cứ năm bộ sạc nhanh thì ba là của Tesla.
Công ty đã bắt đầu xây dựng mạng lưới Supercharger (sạc siêu nhanh) độc quyền cách đây một thập niên để giải toả tối đa nỗi lo cho các tài xế. Tháng Hai qua, Tesla thông báo sẽ nâng cấp một phần mạng lưới cho các phương tiện khác cùng sử dụng (vừa sạc cho Tesla vừa sạc được các loại EV khác). Công ty đang lắp đặt các bộ sạc lớn với tốc độ nhanh hơn các bộ sạc cũ với chi phí thấp hơn từ 20% đến 70% so với các đối thủ.
Cho đến nay, Tesla là công ty thắng thầu xây dựng bộ sạc nhanh EV tại khoảng 18% địa điểm được các tiểu bang tài trợ bằng tiền của liên bang, nhiều hơn bất kỳ công ty nào khác (theo dữ liệu từ công ty phân tích sạc và EV EVAdoption). Trong khoảng $77 triệu tài trợ, Tesla giành được khoảng $8.5 triệu.
Năm tiểu bang (Ohio, Hawaii, Pennsylvania, Maine và Colorado) đã chọn được người thắng thầu nhưng vẫn chưa có thông tin chi tiết đầy đủ về địa điểm và thiết kế. Giá thầu của Tesla trung bình khoảng $392,000 cho một điểm sạc so với mức trung bình 795,000 của những công ty khác.
Tại đa số điểm, Tesla có kế hoạch lắp đặt tám bộ (cổng) sạc nhưng cũng có một số vị trí có hơn chục bộ sạc. Hầu hết công ty đều đáp ứng mức tối thiểu ít nhất bốn cổng sạc nhanh tại một trạm theo yêu cầu của liên bang.
Nhưng bộ sạc của Tesla giống như một công cụ tiếp thị để giúp bán EV dễ hơn thay vì để kiếm tiền. Theo các nhà phân tích tại Piper Sandler, doanh thu từ Supercharger có thể đạt khoảng $885 triệu vào năm tới và $10 tỷ trong một thập niên. Nhưng chẳng là gì so với tổng doanh thu có thể đạt hơn $700 tỷ vào lúc đó.
Nhiều công ty khác cũng bắt đầu vào cuộc
Sau Tesla, những người chiến thắng khác gồm một số chuỗi cửa hàng tiện lợi và điểm dừng xe tải lớn nhất quốc gia, nhờ có sẵn đất mua tại các lối ra đường cao tốc, thích hợp làm nơi đặt trạm sạc điện. Phần lớn tránh đầu tư quá nhiều vào trạm sạc khi ngành công nghiệp non trẻ này vẫn chưa có lãi, nhưng vẫn xin tài trợ của liên bang để đón đầu xu hướng. Nhiều hãng sản xuất EV có kế hoạch tận dụng mạng lưới sạc do của Tesla xây dựng.
Nói về các công ty kinh doanh điểm dừng xe tải, David Jankowsky, người sáng lập và giám đốc điều hành của công ty sạc điện Francis Energy có trụ sở tại Oklahoma nhấn mạnh: “Họ có lợi thế là có sẵn các điểm đặt trạm sạc”. Các khoản tài trợ liên bang cho Francis Energy gồm một dự án tại một cửa hàng tiện lợi dọc Xa lộ Liên tiểu bang 70 (Interstate 70) ở Colorado. Các điểm dừng của Sheetz, Wawa, Love’s Travel Stops, Pilot Flying J, Kum & Go và TravelCenters of America nằm trong số các doanh nghiệp được các tiểu bang lựa chọn để nhận đôla trợ cấp liên bang.
Tổng cộng, khoảng 73% địa điểm được chọn là đất của các chuỗi cửa hàng tiện lợi hoặc của các công ty kinh doanh điểm dừng xe tải (theo EVAdoption).
Brad Jenkins, chủ tịch công ty cung cấp điểm sạc PFJ Energy thuộc Pilot, cho biết: “Một số lượng đáng kể khách hàng mua xăng và mua sản phẩm của chúng tôi sẽ chuyển sang sử dụng EV nên phải có cổng sạc cho họ”. Pilot nhận được $9.6 triệu tài trợ liên bang để xây dựng 14 điểm sạc ở Ohio.
Shailen Bhatt, quản trị viên của Cục Quản lý Đường cao tốc Liên bang (Federal Highway Administration) nhận xét: “Tài trợ của liên bang sẽ thúc đẩy tư nhân đầu tư vào các trạm sạc EV để sạc EV cũng thuận tiện như đổ xăng”. Nhưng phải mất nhiều năm nữa mới đạt được sự tương đương này. Ngoài vấn đề kỹ thuật, cấp phép và xây dựng, các trạm sạc EV còn gặp thách thức về kết nối, thuờng mất thêm một năm hoặc lâu hơn ở một số vị trí.
Mạng lưới sạc của Tesla hiện vẫn phải vật lộn với những khó khăn ngày càng tăng (như thiết bị hỏng, tranh chấp với các dịch vụ cung cấp tiện ích (như điện, khí đốt) và không sinh lời do tỷ lệ EV chạy trên đường tương đối thấp.
Chúng sẽ kết hợp giữa các bộ sạc chậm, mất vài giờ để sạc đầy và các bộ sạc nhanh. Bộ sạc nhanh tiêu thụ rất nhiều năng lượng có nghĩa là phải nâng cấp mạng lưới điện. Lợi thế về giá của Tesla một phần là do tự sản xuất bộ sạc. Trong một lần đấu thầu ở Maine, Tesla ước tính chi phí phần cứng của một bộ sạc là $17,000 so với $130,000 của một công ty khác.
Một số nơi bắt đầu lắp đặt các trạm sạc hoàn chỉnh vận chuyển bằng xe tải và xếp gọn như Lego, giúp cắt giảm thời gian xây dựng. Loren McDonald, giám đốc điều hành của EVAdoption, nhận định: “Tesla đang di chuyển với tốc độ ánh sáng”. Trong những tháng gần đây, các công ty như Ford Motor, General Motors và Rivian Automotive cho biết sẽ chuyển sang dùng Tiêu chuẩn sạc Bắc Mỹ (North American Charging Standard) của Tesla cho các EV sản xuất sau năm 2024 để chúng có thể tương thích với bộ sạc Tesla. Trong vài năm tới, Hoa Kỳ sẽ hoàn thành hệ thống các cổng sạc hai đầu nối. Khi đó, hầu hết EV có thể sử dụng cả hệ thống của Tesla và hệ thống đang được hầu hết các đối thủ của Tesla sử dụng – Wall Street Journal cho biết.
