Đối với hàng triệu người nghỉ hưu mỗi năm, thời gian ngừng làm việc có thể được coi là một kỳ nghỉ xứng đáng.
Tuy nhiên, cuộc sống đôi lúc không như là mơ! Khi nghỉ hưu, nhiều thay đổi xảy ra với chúng ta, cả về thể chất lẫn tinh thần, khiến kỳ nghỉ dài của ta có thể biến thành thảm họa. Vậy làm sao cho kỳ nghỉ này xứng đáng với hơn nửa thế kỷ làm việc cật lực, làm sao cho nó trở nên “xịn sò”?
Đầu tiên thử điểm qua những vấn đề khó chịu sẽ xuất hiện sau khi ta nghỉ hưu.
-Não bộ ù lì
Sau khi nghỉ hưu sẽ có những thay đổi lớn về sức khỏe não bộ, bao gồm nguy cơ suy giảm nhận thức và trí nhớ.
Trước khi nghỉ hưu, bạn phải thức dậy vào buổi sáng, cả ngày giao lưu với đồng nghiệp và giải quyết những thách thức về mặt tinh thần trong công việc. Đột nhiên, sau 50 năm, bạn mất đi thói quen đó.
Ross Andel, giáo sư tại đại học Arizona State University, người nghiên cứu về lão hóa nhận thức và nghỉ hưu cho biết cơ thể và não bộ sẽ thích nghi với sự “không còn cần thiết nữa.” Đó là lúc bạn thấy sự suy thoái và phản ứng tự nhiên của nó đối với tình trạng không hoạt động.
Đối với tình trạng này, việc bạn lập kế hoạch trước khi nghỉ hưu là rất hữu ích.
-Suy giảm nhận thức và tâm trạng
Một phân tích trên hơn 8,000 người về hưu ở châu Âu cho thấy trí nhớ bằng lời nói hay khả năng nhớ lại một tập hợp các từ sau một khoảng thời gian nhất định của mọi người thường suy giảm nhanh hơn sau khi họ nghỉ hưu, so với khi họ vẫn còn đi làm. Một cuộc khảo sát khác được tiến hành ở Anh cho thấy trí nhớ ngôn ngữ suy giảm nghiêm trọng sau khi nghỉ hưu, mặc dù các kỹ năng khác, chẳng hạn như tư duy trừu tượng, không bị ảnh hưởng.
Bản chất công việc của bạn, và cách bạn nhìn nhận công việc đó, dường như ảnh hưởng đến nguy cơ và mức độ suy giảm. Các nhà nghiên cứu cho rằng những người làm việc ở các vị trí cấp cao hơn có thể có sự suy giảm nhận thức mạnh hơn những người khác, có thể là do danh tính của họ gắn chặt hơn với sự nghiệp. Những người buộc phải nghỉ hưu vì lý do sức khỏe hay bị phân biệt tuổi tác trắng trợn, hoặc phải đối mặt với những thách thức về tài chính khi nghỉ hưu có thể gặp những tác động nghiêm trọng hơn.
-Dễ bị trầm cảm
Nghiên cứu cũng tìm thấy mối liên hệ giữa việc nghỉ hưu và sự khởi phát của bệnh trầm cảm. Xi Chen, phó giáo sư y tế công cộng tại đại học Yale University, người nghiên cứu về lão hóa, cho biết việc đột nhiên chuyển từ cuộc sống công việc bận rộn sang thiếu sự gắn kết có thể làm trầm trọng thêm cảm giác vô giá trị, tâm trạng chán nản, buồn bã, các triệu chứng trầm cảm nghiêm trọng và mất trí nhớ.
Để tránh gặp phải những tình trạng tiêu cực nêu trên, hãy nhớ rằng vẫn có những khía cạnh vô cùng tích cực mà ta cần khai thác để làm cho việc nghỉ hưu của mình là quãng thời gian tuyệt đẹp, xứng đáng.
-Tận dụng cơ hội
Nghỉ hưu thực sự là cơ hội để cải thiện sức khỏe nhận thức và tinh thần, với thời gian mới để giao lưu và theo đuổi sở thích. Và ngay cả khi bạn đã bắt đầu trải qua một số suy giảm, vẫn có bằng chứng mạnh mẽ cho thấy não của bạn có thể phục hồi sau thời gian không hoạt động, ngay cả khi đã lớn tuổi, theo Giacomo Pasini, giáo sư kinh tế lượng tại đại học Ca’ Foscari University ở Venice, người nghiên cứu tác động của chính sách kinh tế đến sức khỏe tâm thần của người cao tuổi.
-Tìm kiếm mục đích mới
Thông thường, mọi người cảm thấy mục đích của họ là cống hiến thông qua công việc và khi mục đích đó bị tước mất, họ phải phát minh ra thứ gì đó khác để thay thế nếu không muốn bản thân trì trệ. Các nghiên cứu cho thấy những người có mục đích sống thường ít bị suy giảm nhận thức do tuổi tác.
-Giá trị của việc có kế hoạch
Các chuyên gia cho biết nghỉ hưu có thể là cơ hội để phát triển thay vì suy thoái. Điều quan trọng là phải đặt nền tảng trước.
Tiến sĩ Alison Moore, trưởng khoa lão khoa và chăm sóc giảm nhẹ tại đại học University of California, San Diego, cho biết lý tưởng nhất là bạn nên đưa những hoạt động mới về mặt tinh thần và thể chất vào thói quen chăm sóc người cao tuổi trước khi nghỉ làm vài năm. Ngay cả khi bạn không bắt đầu ngay lập tức, bạn cũng nên lập kế hoạch trước. Dành sáu tháng để đi du lịch tham quan những danh lam thắng cảnh thế giới bạn từng ngưỡng mộ mà trước đây khi còn đi làm bạn không thể thực hiện là một ví dụ. Bà cho biết việc trì hoãn những quyết định đó cho đến khi bạn nghỉ hưu sẽ khiến bạn khó thực hiện hơn.
-Thử điều gì mới
Làm điều gì đó sáng tạo và mới lạ có thể mang lại cho bạn cảm giác có mục đích và giúp não bộ luôn nhanh nhẹn. Jonathan Schooler, giáo sư danh dự về tâm lý học và khoa học não bộ tại đại học University of California, Santa Barbara, cho biết nghiên cứu cho thấy bạn có thể rèn luyện khả năng sáng tạo giống như bất kỳ kỹ năng nào khác.
Điều đó có thể là dành ra vài phút mỗi ngày để viết hoặc thử một công thức nấu ăn mới cho bữa tối, học một nhạc cụ mới hay khiêu vũ, học vẽ,… Tập thể dục thường xuyên rất quan trọng cho sức khỏe não bộ khi bạn già đi, vì vậy bạn cũng có thể cân nhắc thử một loại hình thể dục mới.Tiến sĩ Schooler nói thêm rằng sự sáng tạo cũng có thể thúc đẩy cảm giác “có ý nghĩa” của một người. Có bằng chứng rõ ràng cho thấy việc tìm ra ý nghĩa cuộc sống mang lại cho con người sự thỏa mãn lớn lao.
-Giữ liên kết xã hội
David Richter, giáo sư nghiên cứu khảo sát tại khoa khoa học giáo dục và tâm lý học tại đại học Freie Universität Berlin, cho biết mọi người thường mất đi các mối quan hệ xã hội trong thời gian nghỉ hưu. Ông cho biết những nghiên cứu và khảo sát cung cấp bằng chứng khá chắc chắn rằng đầu tiên các mối quan hệ xã hội giảm đi, và sau đó nhận thức cũng suy giảm.
Để ngăn ngừa chứng trầm cảm, suy giảm nhận thức và tử vong sớm do cô lập xã hội, Tiến sĩ Richter khuyến nghị những người đã nghỉ hưu nên thay thế hoạt động giao lưu tại nơi làm việc bằng các buổi họp mặt trực tiếp hoặc trực tuyến thường xuyên.
Tóm lại, nghỉ hưu không phải là dấu chấm hết, mà là bắt đầu một chương mới hấp dẫn và thú vị hơn. Tất cả tùy thuộc vào cách bạn đối xử với bản thân mình.
