Các khoản tín dụng thuế liên bang có thể lên tới $7,500 cho một chiếc xe hơi điện (EV) được sản xuất ở Bắc Mỹ có thể giúp ích kích cầu xe hơi điện sau khi giá xe hơi tăng vọt trong hai năm qua. Nhưng chính phủ của Tổng thống Joe Biden vẫn còn lúng túng trong việc xem xét những mẫu xe nào đủ điều kiện được hưởng ưu đãi này.
Những vấn đề chính nào cần quan tâm?
Tại cuộc triển lãm xe hơi mới đây ở Washington DC, chiếc F-150 Lightning của hãng Ford thoạt nhìn rất ấn tượng, với cốp trước có một không gian chứa đồ có chức năng như một bộ làm mát nằm ở nơi từng là động cơ ngốn xăng. Tuy nhiên, với nhiều người tiêu dùng Mỹ, họ chưa sẵn sàng trở thành “người mua sớm” vì chiếc xe có giá từ $56,000 đến $100,000.
Cách “chờ xem” được nhiều người có mặt tại cuộc triển lãm chia sẻ, và tâm lý chờ đợi này có thể làm suy yếu một điểm nhấn trong chương trình nghị sự năng lượng xanh của chính quyền Biden: Làm sao để xe hơi điện chiếm một nửa doanh số bán xe hơi mới vào năm 2030. Doanh số bán xe hơi điện tăng mạnh trong năm ngoái và chiếm 5.4% thị trường xe hơi Mỹ, với nhiều mẫu xe được người mua đặt trước. Nhưng những lo lắng của người tiêu dùng về giá cao, cơ sở hạ tầng sạc điện thưa thớt và rủi ro của việc sử dụng công nghệ mới trên đường vẫn là những trở ngại chính để có sự chấp nhận của số đông.
Các nhà phân tích và người mua xe đều cảnh báo như thế. Các khoản tín dụng thuế liên bang mới cho xe điện được sản xuất ở Bắc Mỹ có thể giúp ích nhưng chính quyền Biden chưa lên danh mục loại xe nào đủ điều kiện. Các ưu đãi được đưa ra sau khi giá xe hơi tăng chóng mặt đã đẩy nhiều người mua ra khỏi mọi thị trường xe, dù chạy bằng điện hay bằng xăng dầu. Theo nhà cung cấp dữ liệu Kelley Blue Book, một chiếc xe hơi mới trung bình được bán với giá $49,507 vào cuối năm ngoái, nhưng một chiếc xe hơi chạy hoàn toàn bằng điện trung bình có giá cao hơn 24%, khoảng $61,448.
Khi ngày càng có nhiều mẫu xe điện mới tham gia thị trường, có những dấu hiệu cho thấy sự cạnh tranh đang làm dịu giá xuống. Gã khổng lồ EV Tesla phải giảm giá nhiều lần trong những tuần gần đây khi các đối thủ lấy bớt thị phần của hãng tại Mỹ và nước ngoài. “Việc Tesla giảm giá đã mở ra một đợt giảm giá xe điện lớn” – nghiên cứu của Morgan Stanley lưu ý trong tuần này. Tuy nhiên, Charles Chesbrough, nhà kinh tế cấp cao của Cox Automotive, phát biểu tại một hội nghị ở Detroit trong tháng này: “Giá xe cao đang nằm ngoài tầm với của hầu hết người tiêu dùng!”.
Những nỗ lực phá bế tắc
Làm cho xe hơi điện dễ tiếp cận hơn với đại chúng vẫn là điểm chính trong chính sách năng lượng xanh của Hoa Kỳ. Chính quyền Biden và những người ủng hộ tại Quốc hội đang bỏ hàng chục tỷ đôla vào kế hoạch quảng bá xe hơi điện trong thập niên tới và xem đây là chìa khóa để thúc đẩy sản xuất xe hơi điện của Mỹ và cắt giảm một nửa lượng khí thải nhà kính vào năm 2030.
Brett Smith, nhà phân tích tại Trung tâm Nghiên cứu Xe hơi ở Ann Arbor, Michigan, nhận định: “Thực tế có một số điều khiến tôi lo lắng về việc đạt được mục tiêu EV bán ra và thị phần xe hơi điện mà chúng ta đang hướng tới”. Về phần mình, chính quyền Biden cũng chuẩn bị thêm những động thái kích thích thị trường khác. Michael Berube, phó trợ lý thư ký về giao thông bền vững tại Bộ Năng lượng nói trong một cuộc phỏng vấn:
“Các khoản tín dụng thuế sẽ giảm chi phí ban đầu mua xe hơi điện cho nhiều người Mỹ, trong khi công nghệ pin mới sẽ giảm chi phí EV theo thời gian. Ngoài ra còn khoản tiết kiệm dài hạn do chuyển sang dùng điện đỡ tốn hơn xăng rất nhiều. Tất nhiên, bạn sẽ tiết kiệm được chi phí bảo trì (chi phí bảo trì và sửa chữa xe hơi điện thấp hơn 40% so với xe xăng). Trong cùng đoạn đường đi, nếu bạn đổ xăng cho một chiếc xe hơi thông thường, sẽ tốn khoảng $49 nhưng chỉ tốn $14 cho xe điện sạc ở nhà và khoảng $27 nếu sạc nhanh bên ngoài”.
Các nhà sản xuất xe hơi lớn vẫn lạc quan và đang đầu tư hàng chục tỷ đôla để tung ra hàng chục mẫu xe điện. Tại hội nghị xe hơi ở Detroit vào vào Tháng Một, Dan Nicholson, Phó chủ tịch General Motors, đã giới thiệu tất cả mẫu xe điện mà công ty dự định tung ra trong những tháng tới, gồm một chiếc bán tải Silverado, một chiếc Cadillac Celestiq và một chiếc SUV Equinox. GM cho biết Equinox sẽ bắt đầu ở mức $30,000. “Còn nhiều lựa chọn xe hơi điện giá rẻ nữa, gồm cả chiếc Chevy Bolt EV giá khoảng $27,000 để thu hút người tiêu dùng. Chúng tôi nghĩ rằng khi bạn cho khách hàng lựa chọn, nhu cầu sẽ tăng mạnh so với dự báo” – ông nhấn mạnh.
Rod Lache, Giám đốc điều hành Wolfe Research cũng bày tỏ hy vọng: “Các ưu đãi trong Đạo luật giảm lạm phát (Inflation Reduction Act) được thông qua gần đây và cạnh tranh khốc liệt sẽ giúp giảm chi phí xe điện. Ngoài khoản tín dụng thuế cho người mua, luật còn cho phép giảm thuế rộng rãi cho các nhà sản xuất pin xe điện của Mỹ. Nếu một số khoản tiết kiệm đó được chuyển cho người tiêu dùng, giá của một số mẫu xe sẽ giảm đáng kể”.
Còn nhiều việc phải làm
Tuy nhiên, ngoài giá cả, một vấn đề lớn khác có thể phát sinh. Đó là tình trạng thiếu cơ sở hạ tầng sạc (đã có nhiều than phiền thường xuyên về bộ sạc bị hỏng), sẽ tiếp tục gây khó khăn cho những người đi xe hơi điện. Kỹ nghệ sản xuất xe hơi điện sẽ thoái bộ nếu cơ sở hạ tầng sạc pin không được giải quyết sớm. Toà Bạch Ốc đặt mục tiêu giải quyết trở ngại này bằng luật cơ sở hạ tầng lưỡng đảng do Tổng thống Biden ký vào năm 2021, trong đó cung cấp $7.5 tỷ các khoản tài trợ cho việc xây dựng các trạm sạc xe điện.
Khoảng cách giữa các trạm sạc và sự phổ biến của các trạm sạc cũng là một trong những mối quan tâm hàng đầu mà những người tham dự triển lãm xe hơi nêu ra. Elka McIntyre ở Rockville, Maryland bộc bạch (dẫn lại từ The Washington Post): “Chồng tôi muốn mua một chiếc Kia EV6 chạy hoàn toàn bằng điện, nhưng tôi không đồng ý vì khu nhà chung cư chúng tôi đang sống thiếu bộ sạc”. Kết quả, họ đặt mua một chiếc Kia Sportage hybrid.
Trong khi chính quyền Biden vẫn đang hoàn thiện các quy tắc về lượng pin của xe phải có nguồn gốc từ Hoa Kỳ hoặc một số quốc gia thân thiện, Bộ Tài chính cho biết sẽ đề xuất các quy tắc mới vào Tháng Ba. Các giám đốc điều hành kỹ nghệ xe hơi điện cho biết do chưa có danh mục xe hơi được hưởng ưu đãi thuế, nhiều đại lý rất khó quảng cáo xe đến những người mua tiềm năng.
Nhìn chung, nhiều người tiêu dùng đều bày tỏ lo ngại về bộ sạc và thời lượng sử dụng pin dù họ muốn mua một chiếc xe hơi điện trong tương lai. Ricki Thomas nói, sau khi xem xét chiếc Hyundai Ioniq 6: “Tôi không muốn phải dừng lại 30 hoặc 40 phút một lần để sạc khi phải đi đến Florida vài lần trong năm. Chúng tôi rất quan tâm đến trở ngại này và muốn thấy công nghệ pin tiến bộ hơn trong tương lai gần. Đối với một chiếc xe điện phải đi lại thường xuyên, yêu cầu này là cần thiết”.
