Người tìm việc thường chuẩn bị thảo luận về trình độ của họ và các chi tiết cụ thể của một vai trò tiềm năng khi tham dự một cuộc phỏng vấn. Tuy nhiên, sự tích hợp ngày càng tăng của trí tuệ nhân tạo (Artificial Intelligence – AI) vào nơi làm việc mang đến một trải nghiệm mới lạ và đôi khi gây khó chịu: cuộc phỏng vấn do AI dẫn dắt.
Thay vì nhà quản lý tuyển dụng là con người, các ứng viên đang phải đối mặt với một chương trình máy tính được thiết kế để tiến hành cuộc phỏng vấn và đóng góp vào các quyết định tuyển dụng. Xu hướng mới nổi này thu hút sự chú ý của công chúng khi người dùng TikTok Leo Humphries chia sẻ cuộc gặp gỡ của anh với một nhà phỏng vấn AI bị lỗi.
Humphries, một thanh niên 25 tuổi, đến từ Houston, Texas, đang phỏng vấn cho một vị trí công việc mơ ước của mình tại một công ty quốc gia lớn. Sau khi nộp đơn thông qua một website, sự hào hứng ban đầu của Humphries chuyển thành nỗi thất vọng khi anh nhận ra giọng nói ở đầu dây bên kia nghe như… người máy.
Video của Humphries ghi lại được thực tế khó xử của tình huống này. Nhà phỏng vấn AI liên tục bị lỗi, lắp bắp và không thể đưa ra các câu hỏi mạch lạc.
Ban đầu nhầm giọng nói của người máy với một vấn đề kỹ thuật, Humphries nhanh chóng nắm bắt được thực tế về nhà phỏng vấn. Mặc dù AI bị trục trặc, cuối cùng nó cũng kết thúc cuộc phỏng vấn, cảm ơn anh vì dành thời gian mà không đưa ra cơ hội trả lời bất kỳ câu hỏi nào. Humphries chia sẻ cảm giác thất vọng và nhận được rất ít lời giải thích trước đó.
Trải nghiệm của Humphries không phải cá biệt. Một người dùng TikTok khác, @its_ken04, chia sẻ video tương tự về một bot AI liên tục bị trục trặc trong cuộc phỏng vấn. Những trường hợp này làm nổi bật những cạm bẫy tiềm ẩn khi dựa vào công nghệ AI mới ra đời cho các quy trình tuyển dụng quan trọng.
Các chuyên gia về nguồn nhân lực và trí tuệ nhân tạo đưa ra nhiều quan điểm khác nhau về xu hướng đang phát triển này.
Bryan Driscoll, một cố vấn nhân sự, coi những cuộc phỏng vấn trục trặc này chỉ là “lâu lâu mới xảy ra một lần.” Theo ông, các công ty đang sử dụng AI quá sớm trong quá trình tuyển dụng chủ yếu để cắt giảm chi phí, thường gây tổn hại đến trải nghiệm của ứng viên. Ông cho biết việc ưu tiên hiệu quả hơn tương tác của con người dẫn đến các cuộc phỏng vấn phi nhân tính, nơi ứng viên được xem như một điểm dữ liệu chứ không phải cá nhân.
Josh Jones, CEO của công ty AI tạo ra Quanthub, coi những sự cố này như dấu hiệu của giai đoạn “trung gian lộn xộn” trong quá trình triển khai AI. Mặc dù thừa nhận những khả năng mới đáng chú ý của AI, ông tin công nghệ này vẫn chưa đủ tin cậy để thay thế yếu tố con người trong các tình huống có rủi ro cao như phỏng vấn. Ông cũng chỉ ra xu hướng song song khi các ứng viên sử dụng những công cụ AI để tạo ra câu trả lời theo thời gian thực trong các cuộc phỏng vấn, dẫn đến các tương tác không tự nhiên. Mặc dù khả năng tiến hành phỏng vấn của AI rất ấn tượng, Jones cho rằng công nghệ này cần được cải tiến hơn nữa trước khi được triển khai rộng rãi và không gặp trục trặc.
Karim Meghji, giám đốc sản phẩm của Code.org, đồng ý về sự việc AI đang nhanh chóng thâm nhập vào mọi khía cạnh của quá trình tuyển dụng. Ông coi việc thử nghiệm của các công ty như một bước cần thiết để tiến triển, nhưng cảnh báo những nỗ lực ban đầu thường gây ra hậu quả tiêu cực cho các ứng viên, từ trục trặc kỹ thuật đến các vấn đề nghiêm trọng hơn, như thiên vị và phán đoán sai vốn có trong các hệ thống không hoàn hảo.
Nhìn về phía tương lai, một số chuyên gia nhân sự như Driscoll bày tỏ lo ngại về việc quản lý AI không đúng cách trong quá trình tuyển dụng có thể gây “nguy hiểm” và “tốn kém.” Ông cảnh báo về việc AI duy trì sự thiên vị hiện có, loại bỏ những sắc thái thiết yếu trong việc đánh giá ứng viên và gây bất lợi cho những cá nhân có xuất thân không được đại diện hoặc không theo truyền thống.
Các nghiên cứu chỉ ra những hệ thống AI thường phản ánh sự thiên vị có trong dữ liệu đào tạo của nó, có khả năng tự động hóa sự phân biệt đối xử trên quy mô lớn. Các chuyên gia nhắc nhở về việc các thuật toán bị lỗi tạo ra tác động tiêu cực đến sự đa dạng và thành công lâu dài của công ty nếu không được triển khai một cách chu đáo.
Jones cho biết về một “cuộc chạy đua vũ trang AI” đang nổi lên trong quá trình tuyển dụng, với các ứng viên sử dụng trí tuệ nhân tạo để chuẩn bị và trả lời trong các cuộc phỏng vấn, đồng thời khi các nhà tuyển dụng sử dụng nó để đánh giá và lựa chọn.
Ông nhấn mạnh tầm quan trọng của việc giữ cho quá trình phát triển này lấy con người làm trung tâm, bảo đảm AI phục vụ để hỗ trợ các quyết định tốt, sáng suốt hơn thay vì nghiêng về các lựa chọn thiên vị hoặc không hiệu quả.
Trải nghiệm của các ứng viên như Humphries là lời nhắc nhở rõ ràng về yếu tố con người có nguy cơ bị mất đi khi một số công ty vội vã áp dụng trí tuệ nhân tạo trong quá trình tuyển dụng hết sức quan trọng.
