Di truyền được xem là yếu tố khiến bạn bị bạc tóc sớm hay muộn, nhưng căng thẳng cũng có thể làm cho tóc bị bạc nhanh.
Bác sĩ Shilpi Khetarpal viết trên tờ The Washington Post, có nhiều nguyên nhân khiến tóc của chúng ta bạc sớm, trong đó có cả di truyền và căng thẳng. Hầu hết thời gian tóc bạc dần không liên quan đến căng thẳng, nhưng căng thẳng có thể làm bạc tóc trầm trọng hơn, tức là tăng tốc độ bạc khiến mái tóc của bạn trắng xoá nhanh hơn.
Không giống động vật (lông tóc có thể như lớp chăn giữ ấm và bảo vệ), ở con người, mục đích và chức năng của tóc phức tạp hơn và vẫn còn gây tranh cãi. Tuy nhiên, tóc được xem là một công cụ làm đẹp và một phương tiện thông tin phi ngôn ngữ (nonverbal communication).
Kiểu tóc và màu tóc có thể thay đổi ngoại hình và ảnh hưởng đến hình ảnh cơ thể của mỗi người, làm cho hấp dẫn hơn hay loàng xoàng. Tóc nguyên thuỷ có màu đen, nâu, đỏ hay vàng. Theo thời gian, tóc dần chuyển sang màu xám trắng hoặc “bạch kim hoá”. Tóc bạc được xem là dấu hiệu tuổi già đang đến và không ai tránh khỏi, nhưng bạc quá sớm sẽ ảnh hưởng đến sự tự tin và “cái tôi” của một người.
Các nang tóc có các tế bào gốc tên melanocytes, nơi sản xuất một sắc tố (pigment) gọi là melanin, chất tạo màu cho tóc. Các melanocytes thường xuyên quay lại để tiếp tục tạo ra sắc tố trong một khoảng thời gian nhất định của đời người. Có hai loại sắc tố: Eumelanin và pheomelanin. Sự đa dạng về màu tóc đến từ số lượng và tỷ lệ eumelanin nâu đen và pheomelanin nâu đỏ. Đột biến ở một thụ thể nhất định (melanocortin-1 hay MC1R) sẽ dẫn đến tóc đỏ. Khi chúng ta già đi, các tế bào sản xuất sắc tố sẽ trải qua hiện tượng gọi là “apoptosis”, một quá trình chết theo lập trình mà không tế bào nào tránh khỏi, khiến tóc chuyển sang màu xám hoặc trắng.
Ngoài tuổi tác, các yếu tố khác cũng xác định thời điểm tóc bắt đầu đổi màu, sớm hay muộn. Đầu tiên là di truyền. Nếu cha mẹ bạn có tóc bạc từ lúc còn trẻ, nhiều khả năng bạn cũng sẽ bạc sớm như thế. “Ethnicity” (dân tộc) cũng có vai trò. Một nghiên cứu chứng minh tóc bạc xảy ra sớm hơn ở người da trắng so với người Mỹ gốc Phi. Cụ thể, độ tuổi bạc tóc trung bình ở người da trắng là 34 so với 44 ở người Mỹ gốc Phi.
Một lý do khác dẫn đến bạc tóc nhanh là căng thẳng. Căng thẳng mãn tính thường gây ra nhiều tác động có hại cho cơ thể và mái tóc cũng là một “nạn nhân”. Một nghiên cứu năm 2013 trên chuột cho thấy có mối tương quan “nhân quả” giữa căng thẳng và bạc tóc ở chuột. Giải thích được đưa ra là các tế bào sắc tố sẽ cạn kiệt sớm nếu chúng ta để căng thẳng quá mức và kéo dài, đặc biệt là căng thẳng do lo lắng. Dù di truyền là một yếu tố lớn hơn làm cho tóc bạc sớm, nhưng căng thẳng đẩy nhanh tốc độ của nó. Vì vậy mới có chuyện một người sau một đêm ngủ dậy tóc đã bạc phơ!
Nhưng tình trạng tóc bạc sớm có thể được đảo ngược qua ăn uống. Ví dụ nếu bạn ăn giàu chất chống oxy hóa (antioxidant) như cá, dầu ô liu, trái cây và rau quả tươi sẽ kéo giảm stress do oxy hóa (oxidative stress). Ngoài ra khoa học còn xác định có thêm một số yếu tố khác gây tóc bạc như hút thuốc và suy dinh dưỡng (thiếu nghiêm trọng vitamin D, B12 hoặc ferritin).
Thực tế cho thấy khi khắc phục các thiếu hụt nói trên, mái tóc của bạn sẽ khôi phục lại ít nhiều. Nói tóm lại, để giữ cho mái tóc khỏe mạnh, hãy ăn uống cân bằng, giàu protein và có nhiều trái cây, rau quả. Cũng đừng quên giảm căng thẳng bằng tập thể dục hoặc thiền định.
