Một nghiên cứu mới cho thấy một chứng rối loạn giấc ngủ phổ biến nhưng chưa được chẩn đoán góp phần gây ra chứng mất trí.
Mối liên hệ giữa giấc ngủ và nguy cơ mất trí nhớ đặc biệt xảy ra ở phụ nữ sau thời kỳ mãn kinh.
Theo dữ liệu năm 2014 từ CDC, hơn 5 triệu người Mỹ trên 65 tuổi mắc chứng mất trí. Chứng mất trí có nhiều dạng khác nhau, phổ biến nhất là bệnh Alzheimer, và đặc trưng bởi khả năng ghi nhớ, suy nghĩ và đưa ra quyết định bị giảm sút.
Trong nhiều năm, người ta biết rằng giấc ngủ rất cần thiết cho quá trình củng cố trí nhớ và đóng vai trò quan trọng trong việc loại bỏ chất thải trao đổi chất. Tuy nhiên, theo CDC, cứ ba người lớn ở Hoa Kỳ thì có một người cho biết họ không ngủ đủ giấc.
Ngưng thở khi ngủ được xem như một trong những chứng rối loạn giấc ngủ phổ biến nhất ở Hoa Kỳ, với khoảng sáu triệu ca chẩn đoán chính thức trên toàn quốc. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, số ca thực tế có nguy cơ lên tới gần 30 triệu.
Theo một báo cáo gần đây của The Lancet Commission, tình trạng này – đặc trưng bởi các đợt ngừng thở hoặc hạn chế thở khi ngủ – trước đây được xem như “có khả năng gây mất trí.”
Hiện nay, một nghiên cứu mới ở Mỹ tiết lộ mối liên hệ rõ ràng giữa chứng ngưng thở khi ngủ nghi ngờ và chẩn đoán chứng mất trí nhớ ở người lớn trên 50 tuổi.
“Những phát hiện của chúng tôi cung cấp cái nhìn sâu sắc mới về vai trò của chứng rối loạn giấc ngủ có thể điều trị được đối với sức khỏe nhận thức lâu dài ở cấp độ dân số đối với cả phụ nữ và nam giới,” tác giả đầu tiên Tiffany J. Braley, một bác sĩ thần kinh, giám đốc Khoa Đa Xơ Cứng/Miễn Dịch Thần Kinh (Multiple Sclerosis/Neuroimmunology Division) và đồng sáng lập Phòng Khám Đa Ngành về Mệt Mỏi và Giấc Ngủ (Multidisciplinary MS Fatigue and Sleep Clinic) do MS tại University of Michigan Health, cho biết.
Nghiên cứu được công bố trên SLEEP Advances xem xét dữ liệu khảo sát và sàng lọc nhận thức từ một nhóm đại diện toàn quốc gồm 18,815 người lớn ở Hoa Kỳ được theo dõi trong hơn 10 năm. Nhìn chung, việc mắc chứng ngưng thở khi ngủ tắc nghẽn hoặc các triệu chứng của nó ở độ tuổi 50 trở lên có liên quan đến nguy cơ mắc các triệu chứng mất trí nhớ cao hơn hoặc được chẩn đoán trong những năm tiếp theo.
Mặc dù mối liên hệ này khá nhỏ, với tỷ lệ mắc chứng mất trí nhớ gia tăng ở những người mắc chứng ngưng thở khi ngủ không bao giờ cao hơn 5% so với những người không mắc chứng này, nhưng vẫn có lợi trong việc thống kê, ngay cả sau khi tính đến các yếu tố khác có ảnh hưởng đến nguy cơ mắc chứng mất trí nhớ, như chủng tộc và trình độ học vấn.
Mối liên hệ này đặc biệt ở phụ nữ ở nhóm tuổi lớn hơn. Đến năm 80 tuổi, phụ nữ bị chứng ngưng thở khi ngủ (khi bắt đầu nghiên cứu) có khả năng bị mất trí nhớ cao hơn gần 5% so với những người không bị. Trong khi đó, tỷ lệ này ở những người đàn ông cùng độ tuổi từng bị ngưng thở khi ngủ khi bắt đầu nghiên cứu chỉ tăng 2.5%.
Cơ chế chính xác đằng sau những khác biệt này vẫn chưa rõ ràng, nhưng các nhà nghiên cứu cho biết nó có thể liên quan đến thời kỳ mãn kinh.
“Estrogen bắt đầu suy giảm khi phụ nữ chuyển sang thời kỳ mãn kinh, ảnh hưởng đến não bộ,” đồng tác giả Galit Levi Dunietz, phó giáo sư tại Khoa Thần Kinh và Khoa Y Học Giấc Ngủ của University of Michigan, giải thích.
“Trong thời gian đó, họ dễ bị thay đổi trí nhớ, giấc ngủ và tâm trạng, dẫn đến suy giảm nhận thức. Ngưng thở khi ngủ tăng đáng kể sau thời kỳ mãn kinh nhưng vẫn chưa được chẩn đoán đầy đủ. Cần nhiều nghiên cứu dịch tễ học hơn để hiểu rõ hơn về cách các rối loạn giấc ngủ ở phụ nữ ảnh hưởng đến sức khỏe nhận thức.”
“Tất nhiên, những phát hiện này hoàn toàn mang tính liên tưởng và không chứng minh rằng ngưng thở khi ngủ gây ra chứng mất trí. Điều đó cần một thử nghiệm ngẫu nhiên, trong nhiều năm, để so sánh tác dụng của việc điều trị ngưng thở khi ngủ với tác dụng của việc không điều trị,” đồng tác giả Ronald D. Chervin, bác sĩ y khoa, thạc sĩ, giám đốc Khoa Y Học Giấc Ngủ của Khoa Thần Kinh tại U-M Health, chia sẻ.
