Thời tiết khắc nghiệt, một nửa số ca tử vong liên quan đến nhiệt trong nhà, làm gì để bảo vệ những cộng đồng dễ bị tổn thương nhất ở California?
Tháng nóng nhất được ghi nhận ở hầu hết các nơi trên toàn thế giới, là Tháng Bảy, California không nằm ngoài “vùng nguy hiểm” ấy. Cư dân vùng Central Valley phải chịu đựng hai tuần liền trong nhiệt độ ở mức ba chữ số, cả ngày lẫn đêm.
Không muốn cũng phải chấp nhận, vì đó là điều phải xảy ra – hậu quả của quá trình dài môi trường bị hủy hoại, nhưng không thể chấp nhận trong thụ động mà phải thay đổi và hành động để thích ứng với thực tế mới đáng sợ này.
Vào tuần cuối Tháng Tám, nhiều cư dân California kêu la, nói bước ra ngoài giống như vô cái lò lửa. “Nóng có mấy ngày như thế, chưa là gì so với Arizona,” Braden Kay, người quản lý một chương trình chống nhiệt có tên “Extreme Heat and Community Resilience Program” của Văn phòng Thống đốc California nói tại cuộc họp báo hồi cuối Tháng Tám. Cuộc họp qua Zoom, do Dịch vụ Truyền thông Dân tộc (Ethnic Media Services – EMS) và California’s Office of Community Partnerships and Strategic Communications tổ chức.
Kay khẳng định như thế, vì ông từng làm việc ở Phoenix, Arizona, nơi tháng trước ghi nhận nhiệt độ trên 110 độ F hoặc cao hơn, trong vòng 30 ngày liên tiếp. Ông nói tiếp: “Arizona là tương lai của hầu hết 58 quận hạt ở California sẽ phải đối mặt.” Kay còn lưu ý, sắp tới, nhiệt độ có thể “vọt” lên 90 độ F từ Tháng Ba và kéo dài cho tới Tháng Mười Một.
“Không nghi ngờ gì nữa, điều mà cộng đồng da màu và cộng đồng bản địa bị ảnh hưởng nhiều nhất về sức khỏe, cũng như khả năng ‘chết vì nóng’ khi nhiệt độ tăng lên quá cao,” Kay nói, và điều ông nhấn mạnh, chính là mối lo ngại cho tính an toàn của những người ở trong “lò lửa” mà không có máy điều hòa nhiệt độ trong nhà, cũng như không được tiếp cận với hạ tầng làm mát, nhiệt độ ban đêm có khả năng gây tác động nguy hiểm hơn so với nhiệt độ ban ngày thu hút mọi sự chú ý.
Theo Kay, tiểu bang California đang thực hiện khoản đầu tư mang tính lịch sử vào hành động chống biến đổi khí hậu và tình trạng nắng nóng cực độ, và cung cấp website heatreadyca.com để mọi người biết “cách tiếp cận của toàn chính phủ tiểu bang” đối với thách thức: chẳng hạn như chương trình tài trợ một chính sách mới nhằm hỗ trợ các chiến dịch nâng cao nhận thức, trồng thêm cây xanh và xây dựng cơ sở hạ tầng tạo bóng mát.
Được biết hiện nay, hai tổ chức Comite Civico del Valle và Watsonville Wetlands Watch đã giành được tài trợ để nâng cao nhận thức về nắng nóng và thời tiết khắc nghiệt cũng như các chiến lược giảm nhẹ như trồng cây gây bóng mát, đặc biệt tại các trường học, việc phân phối nước và thành lập các trung tâm làm mát.
Chịu đựng thời tiết khắc nghiệt trong nhiều năm và nhiều thập niên qua, phải kể đến Imperial County.
Esther Bejarano, của Comite Civico del Valle nói qua Zoom, cô đang ngồi ở Brawley, nơi nhiệt độ lúc đó đang là 111 độ F, than: “Trời nóng chưa từng thấy, chúng tôi chắc chắn cần hỗ trợ về cơ sở hạ tầng.”
Cô kể, mới đây khi ghé trung tâm mua sắm, nơi nhìn quanh quất chỉ có đúng một cây xanh trong toàn bộ bãi đậu xe. Không có bóng mát để đậu, nhiệt độ trong xe của cô tăng lên tới hơn 130 độ F.
Ở Brawley, trạm làm mát đôi khi đóng cửa trong ngày, những quán nằm trong thư viện hoặc các tòa nhà công cộng khác đóng cửa lúc 7 giờ tối, khi nhiệt độ vẫn còn hơn 110 độ F. Khổ nhất là trẻ con đi học, Bejarano kể tiếp, hôm trước con trai cô đến trường, phải chơi dưới cái nóng 113 độ F, mà sân trường không bóng mát, không cây cối, không nước uống. Xót con, và xót cho những đứa trẻ bạn bè của con mình, cô yêu cầu nhà trường không nên cho các em ra ngoài khi thời tiết nóng bức như thế, mà phải giữ các em trong phòng, cô được yêu cầu “muốn gì thì phải báo cáo với hiệu trưởng.”
Bejarano nói: “Chúng ta cần đầu tư, chúng ta cần cơ sở hạ tầng, chúng ta cần giáo dục, trực tiếp đến học sinh, trường học, để thay đổi hành vi văn hóa đó”.
Okonkwo-Holmes việc tại Kaiser Permanente, Nam California, là bác sĩ gia đình nhưng cho rằng một trong những điều hữu ích nhất là giáo dục công chúng. “Những nhóm dân số lớn tuổi, người da đen, người Latinh và người bản địa, dễ bị tổn thương hơn vì nhìn chung, những nhóm dân số này thiếu nguồn tài nguyên mà những nhóm khác có thể có rất nhiều,” bác sĩ Okonkwo-Holmes nói.
Theo bác sĩ, những người lớn tuổi ít uống nước, có khi họ không thấy khát, hoặc ngại đi vệ sinh nhưng, cô đề nghị mọi người cần uống đủ nước, bằng bất cứ hình thức nào, đừng để cơ thể mất nước. Bà nói thêm: “Ai hỏi, uống bao nhiêu nước thì đủ, tôi trả lời là bản thân tôi uống 2 lít nước mỗi ngày, nếu nhà có máy điều hòa nhiệt độ, hãy vặn tối đa, bằng không, hãy tắm nước mát thường xuyên, vì cơ thể luôn cần mát mẻ, nếu không, protein trong cơ thể sẽ ngừng hoạt động.”
Bác sĩ nêu ra các triệu chứng kiệt sức vì nóng, như cảm thấy mệt mỏi, kiệt quệ, sưng ở chi dưới là một dấu hiệu nguy hiểm khi cơ thể quá nóng. “Nếu không lắng nghe những hệ thống cảnh báo đó, chúng ta có thể bị co giật và tử vong,” cô cho biết.
Bác sĩ Okonkwo-Holmes cũng lưu ý, khi đổ mồ hôi không đủ, máu sẽ đưa đến da, đến bề mặt cơ thể, và đây là vấn đề đặc biệt đối với những người lớn tuổi, vì “máu cần trong não, trong tim, vì vậy nếu ai bị tăng huyết áp, có tiền sử đột quỵ, tiểu đường, các vấn đề về thận thì điều đó thực sự rắc rối,” cô nói.
“Chúng tôi không muốn bạn ở nhà một mình và ngất xỉu mà chẳng ai biết. Tôi nghĩ về những người làm việc bên ngoài và những người chơi thể thao. Đặc biệt là trong cộng đồng người da đen, các cầu thủ đội mũ bảo hiểm lớn, có nhiều đệm. Chúng ta phải yêu cầu họ tự lo cho mình. Những người này sẽ cần tới 4 lít nước, cơ thể họ cần được làm mát.”
Jonathan Pilch, Giám đốc của Watsonville’s Wetlands Watch, một tổ chức phi lợi nhuận tập trung vào vấn đề làm sao để có nhiều bóng mát, cho biết: “Bên cạnh việc giảm căng thẳng do nhiệt, mang lại lợi ích sức khỏe tâm thần, sức khỏe thể chất, giảm tỷ lệ hen suyễn và cortisol, việc mở rộng tán cây còn giúp tăng cường sự tập trung, chú ý và nâng cao thành tích học tập.”
Theo Pilch, các trường học thực sự là “tuyến đầu” đối với trẻ em về tác động của nhiệt độ, và cho biết có rất nhiều nghiên cứu cho thấy giá trị của việc trồng cây trong khuôn viên trường, dù cây phải mất vài năm để lớn đủ, nhưng lợi ích của chúng có thể tồn tại trong nhiều thập niên.
Gần đây, các cơ quan chức năng của California đã tài trợ quy hoạch sân trường cho các trường học trong khu vực Watsonville.
Cuối cùng, các chuyên gia đều cho rằng, khi phải đối đầu với cái nóng nguy hiểm này, ngoài giải pháp chính sách tốt hơn và đầu tư cơ sở hạ tầng tốt hơn của cơ quan chức năng, mọi cư dân cần quan tâm lẫn nhau, làm việc tập thể, giúp đỡ những người khác biết cách bảo vệ chính họ. Hãy để mắt đến hàng xóm lớn tuổi của bạn, quan tâm đến người già trong cộng đồng, chuyển từ nhận thức sang hành động tập thể là một trong những điều quan trọng để ứng phó với tình trạng tình trạng ‘bình thường mới’ này.
