Trà Kombucha – một loại nấm men được “nuôi” trong trà đường, đang được các giới trẻ rần rần mua uống, tạo thành “hot trend”.
Kombucha là loại thức uống có nguồn gốc ở Trung Quốc 2000 năm trước, được ca ngợi là “trà trường sinh” vì có nhiều tác dụng tốt cho sức khỏe, vài năm gần đây được giới trẻ ưa chuộng, rần rần đi mua uống. Không phải không có nguyên nhân.
Một nghiên cứu của đại học Georgetown University, công bố trên tạp chí Frontiers in Nutrition xác định tác dụng bất ngờ của trà Kombucha. Theo đó, các nhà nghiên cứu đã tìm hiểu tác động của trà Kombucha lên bệnh nhân tiểu đường trong một thử nghiệm lâm sàng, nhằm kiểm tra niềm tin lâu đời về khả năng chống ung thư, trị tiểu đường, kháng khuẩn, chống trầm cảm và bảo vệ tim mạch của thức uống này.
Các bệnh nhân tiểu đường type 2 tham gia nghiên cứu được yêu cầu uống 240 ml trà kombucha hoặc giả dược mỗi buổi tối trong vòng bốn tuần, để đối chứng. Sau đó họ ngưng trong tám tuần, rồi lại thực hiện như lần trước trong vòng bốn tuần.
Kết quả kiểm tra cho thấy những người được dùng trà Kombucha có sự cải thiện về đường huyết trong mỗi giai đoạn bốn tuần uống trà này. Dù mức cải thiện không nhiều nhưng việc uống loại trà này còn giúp người tham gia bớt thèm ăn, do đó ăn ít hơn và giảm được cân, điều cũng giúp họ giảm được bệnh tiểu đường. Theo News-Medical, tỉ lệ mắc tiểu đường type 2 đã tăng hơn 400% trên toàn cầu trong 30 năm qua. Chỉ riêng tại Mỹ, khoảng 15% dân số đang sống chung với căn bệnh này.
Phân tích hệ vi sinh vật của Kombucha, các nhà khoa học cũng xác định được một số thành phần có lợi đối với hệ thống chuyển hóa.
Một số nghiên cứu trước đây cho thấy tiêu thụ kombucha giúp tăng sản xuất insulin trong tế bào beta tuyến tụy, điều đồng thời giúp giảm đường huyết; trong khi một số thành phần khác giúp giảm sự hấp thụ glucose trong ruột.
Các tác giả đang hướng tới những cuộc thử nghiệm với cỡ mẫu lớn hơn nhằm xác định lợi ích sức khỏe tổng thể của loại trà này.
Những lợi ích có thể có của Kombucha
Trà có chứa probiotic là “những vi khuẩn nhỏ khỏe mạnh” có thể mang lại nhiều lợi ích cho cơ thể. Nhiều lợi ích được quảng cáo của kombucha tương tự lợi ích của các loại thực phẩm lên men khác, như dưa cải bắp, dưa chua, kim chi, kefir và sữa chua. Theo Cleveland Clinic.
Nhưng nghiên cứu về tác dụng thực sự của kombucha đối với sức khỏe có phần hạn chế. Theo các chuyên gia dinh dưỡng Julia Zumpano và Maxine Smith, “không có nhiều nghiên cứu mạnh mẽ, chất lượng tốt để hỗ trợ cho những sự cường điệu về kombucha”.
Nhưng Smith lưu ý rằng các hợp chất có trong kombucha có liên quan đến lợi ích tăng cường cơ thể, như:
Giảm cân
Đừng trông chờ vào một vài chai kombucha để có được cơ thể săn chắc, thân hình thon thả. Zumpano nói: “Không hề giảm cân nếu bạn chỉ uống kombucha và không thực hiện các thay đổi về cách ăn uống và tập thể dục khác. Nó không dễ như thế đâu. Nhưng uống kombucha có thể là một bước tích cực trong kế hoạch giảm cân – đặc biệt nếu bạn dùng trà thay thế cho soda không có dinh dưỡng. Chỉ cần thận trọng về loại kombucha bạn mua nếu bạn đang tính lượng calorie”.
Zumpano khuyên, một số loại kombucha có vị ngọt hơn những loại khác, vì vậy hãy cố gắng chọn loại có lượng đường thấp.
Một lợi ích giảm cân tiềm năng khác? Một chút caffeine có trong kombucha có thể giúp điều chỉnh quá trình trao đổi chất để đốt cháy nhiều calorie hơn. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng caffeine có thể thúc đẩy giảm cân và giảm mỡ trong cơ thể.
Chống viêm nhiễm
Kombucha chứa nhiều chất chống oxy hóa và polyphenol hoạt động theo thời gian để bảo vệ cơ thể bạn khỏi bị tổn thương. Điều này có thể giúp hạn chế tình trạng viêm mãn tính có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe như bệnh tim, ung thư và viêm khớp.
Smith giải thích: “Polyphenol được biết là hoạt động như chất chống oxy hóa mạnh trong cơ thể và giảm viêm, vốn là nguyên nhân gốc rễ của nhiều bệnh tật và tình trạng. Và quá trình lên men thực sự làm tăng lượng polyphenol.”
Nhưng kombucha không nên được xem như một giải pháp kỳ diệu cho tình trạng viêm nhiễm. Zumpano cảnh báo: “Chỉ uống kombucha sẽ không làm giảm tình trạng viêm toàn cơ thể của bạn, nhưng nếu bạn kết hợp kombucha với thực phẩm chống viêm, chẳng hạn như kiểu ăn Địa Trung Hải, thì có thể hữu ích.”
Tăng cường sức khỏe đường ruột
Không phải tất cả vi khuẩn đều xấu. Vi khuẩn “tốt” rất cần thiết để hệ vi sinh vật đường ruột của bạn phát triển mạnh và thực phẩm lên men như kombucha có chứa men vi sinh để giúp duy trì mức độ đó ở mức cao.
Zumpano cho biết: “Kombucha thực sự có thể giúp nuôi dưỡng và tăng cường vi khuẩn đường ruột tốt, khỏe mạnh, điều này có thể giúp giảm bất kỳ vi khuẩn xấu nào. Duy trì sự cân bằng đó có thể mang lại những lợi ích tích cực cho hệ tiêu hóa cũng như sức khỏe tổng thể và tuổi thọ của bạn.”
Tăng cường hệ thống miễn dịch
Thành phần dinh dưỡng của kombucha cũng bao gồm một lượng lớn vitamin B, là chìa khóa để giữ cho hệ thống miễn dịch hoạt động tốt. Trà lên men cũng chứa nhiều acid acetic, glucuronic và D-Saccharic. Smith cho biết, những acid hữu cơ này có thể có tác dụng kháng khuẩn, khiến chúng trở thành “siêu anh hùng” trong cuộc chiến chống lại sự phát triển của vi khuẩn xấu.
‘Đồng minh’ chống bệnh ung thư
Kombucha có thể là đồng minh hữu ích trong cuộc chiến chống ung thư? Một số nghiên cứu cho thấy chất chống oxy hóa có trong trà lên men có thể giúp bảo vệ chống lại căn bệnh này.
Zumpano cho biết: “Tổn thương tế bào có thể dẫn đến ung thư và các bệnh khác. Chúng ta càng bảo vệ nhiều tế bào bằng chất chống oxy hóa thì chúng ta càng ít bị tổn thương – và điều đó thực sự có thể giúp ngăn chặn nguy cơ ung thư.”
Giải độc
Smith cho biết, enzyme và acid trong kombucha có thể hỗ trợ gan vì nó loại bỏ các hợp chất không mong muốn trong cơ thể bạn. Một số nghiên cứu thậm chí còn cho thấy kombucha có thể có tiềm năng như một chất bổ sung trị liệu trong cách ăn uống để chống lại bệnh gan nhiễm mỡ.
Sức khỏe tim mạch
Ăn uống lành mạnh là chìa khóa để bảo vệ trái tim của bạn – và có bằng chứng cho thấy một vài ngụm kombucha có thể mang lại lợi ích cho tim của bạn. Các nghiên cứu cho thấy kombucha có thể làm tăng cholesterol HDL “tốt” và giảm cholesterol LDL “xấu”, Zumpano lưu ý. Kombucha đã được chứng minh là có tác dụng hạn chế mảng bám có thể tích tụ trong động mạch.
Uống kombucha nguy hiểm cho ai? Uống bao nhiêu là đủ?
Uống quá nhiều kombucha có thể dẫn đến các phản ứng như đau đầu, buồn nôn, rối loạn tiêu hóa hoặc rơi vào tình trạng nhiễm toan ceto – trường hợp có quá nhiều acid trong máu, phải đi cấp cứu.
Smith cảnh báo: “Độc tính của chì cũng có thể xảy ra nếu kombucha tự làm được lên men trong các bình đất sét hoặc các vật chứa khác làm nhiễm độc chì vào đồ uống thành phẩm”.
Vệ sinh cũng có thể là một vấn đề khi ủ một mẻ kombucha tự chế. Cô cho biết thêm, đồ uống có thể bị nhiễm độc nếu bị nhiễm các loại nấm không mong muốn và sản xuất quá nhiều men khi màu sắc nhìn kỳ lạ hoặc mùi giống như sơn móng tay.
Smith trấn an: “Hầu hết kombucha đóng gói thương mại tại cửa hàng đều hoàn toàn ổn. Nhưng nếu bạn đang ở một khu chợ trời ngẫu nhiên nào đó và có một bàn kombucha thì đó có thể không phải là nơi tốt nhất để mua.”
Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh khuyên rằng uống khoảng 4 ounce (oz) kombucha mỗi ngày “có thể không gây ra tác dụng phụ ở người khỏe mạnh”.
Lưu ý rằng hầu hết các chai kombucha bán tại cửa hàng đều có dung tích lớn hơn 4 oz, nên bạn cần kiểm tra kỹ trước khi uống. Nếu bạn chưa quen với kombucha, tốt nhất nên bắt đầu với liều lượng vừa phải. Ngoài ra cần kiểm tra nhãn dinh dưỡng để biết hàm lượng “đường bổ sung”, cứ 4 gam đường bổ sung tương đương với 1 muỗng cà phê đường.
Smith cho biết, nếu bạn đang mang thai hoặc có hệ thống miễn dịch bị tổn hại, tốt nhất bạn nên tìm một loại đồ uống khác để lựa chọn. Kombucha thường không được khuyến khích cho trẻ nhỏ.
Kombucha có đáng thử không?
Kombucha mang lại rất nhiều lợi ích tiềm năng cho sức khỏe, nhưng Zumpano, thật khó để tranh luận về những lợi ích này. “Rất nhiều người được làm quen với kombucha trong khi hướng tới một chương trình ăn uống và lối sống lành mạnh hơn, như vậy thì đáng để thử và bạn có thể thấy kết quả tuyệt vời. Tốt nhất, đừng lạm dụng hoặc mong đợi quá nhiều.
