Gas là một ứng dụng (app) lành mạnh, bị vu khống là trung tâm buôn bán tình dục. Một ứng dụng khởi nghiệp đang lên bỗng bị dính vào trò bẩn.
Bị tấn công
Đầu Tháng Mười, khi Daniel Self, 17 tuổi, một học sinh cuối cấp trung học ở một thị trấn nhỏ của tiểu bang Alabama, nghe nói về Gas, một ứng dụng mới cho phép người tham gia gửi lời khen ẩn danh đến bạn bè, cậu tải Gas xuống ngay lập tức. Self rất thích những thông điệp tích cực nhận được từ bạn bè thông qua Gas, đặc biệt là những tin nhắn bình phẩm về cách cậu ăn mặc, vì đó là thứ mà Self đã đầu tư rất nhiều. “Rất thú vị!” cậu nói.
Hàng triệu thanh thiếu niên trên khắp nước Mỹ cũng đồng ý như thế. Kể từ khi ra mắt lần đầu trên cửa hàng ứng dụng của Apple vào cuối Tháng Tám, Gas được tải xuống hơn 5.1 triệu lần. Rất ấn tượng. Nhiều thanh thiếu niên nói về nó trên các trang meme và các câu chuyện Snapchat riêng tư.
Self chứng kiến chỉ sau một đêm, hầu hết học sinh ở trường học của cậu đều có Gas trên điện thoại! “Ghê thật, nó giống như một công tắc đèn. Quá nhanh luôn! Trước đó em chưa bao giờ nghe nói về Gas, vậy mà bất ngờ, tất cả những người em biết, đều có Gas,” Seft nói. Nhưng mọi việc lại cũng bất ngờ thay đổi, mà theo hướng xấu.
Một tuần trước Halloween, khi Self đang trò chuyện với một số bạn cùng lớp trước giờ học và hết lời khen ngợi về Gas, thì một người bạn bước đến, nói bằng giọng lo lắng: “Ủa, mấy bạn chưa biết sao, Gas là ứng dụng của buôn bán tình dục đó! Đừng giữ nó trong phone, gỡ ngay đi!” Hoảng sợ và “xoá ngay Gas” lập tức trở thành “hiện tượng” tại trường của Seft.
Thật ra, Gas bị tấn công. Các chuyên gia cho biết Gas chưa bao giờ có liên quan đến bất kỳ hình thức buôn bán người nào. Ứng dụng này có các tính năng hạn chế, không theo dõi vị trí của người dùng và không thể dùng để nhắn tin cho ai khác ngoài bạn bè. Đây chỉ là nền tảng dành cho thăm dò ý kiến, cho phép người dùng bỏ phiếu ẩn danh khi gửi lời khen ngợi soạn trước (preset compliment) đến các kết nối có sẵn.
Vậy mà tin đồn vẫn lan rộng, gây khó khăn cho công ty khởi nghiệp non trẻ và đội ngũ sáng lập của nó, đồng thời gây lo lắng cho các học sinh và phụ huynh.
Trường hợp Gas bị tấn công là ví dụ mới nhất cho thấy một xu hướng đáng ngại: Một ứng dụng hấp dẫn hướng đến người tiêu dùng và ăn khách với tốc độ ánh sáng, bỗng bị triệt phá bởi những tin đồn là “bình phong cho hoạt động buôn bán tình dục”.
Sự qui chụp ác ý này từng xảy ra vào Tháng Năm, 2016 với ứng dụng xã hội Down To Lunch và vào năm 2018 với IRL – một ứng dụng xã hội giúp người dùng lên kế hoạch gặp mặt trực tiếp và vào năm 2021 với ứng dụng WalkSafe được thiết kế để giúp phụ nữ đánh giá mức độ an toàn của các khu vực lân cận. Dù cách phát tán giống nhau, nguồn gốc của những tin đồn vẫn chưa rõ ràng. Nhưng đáng buồn là tin đồn về Gas được lan truyền bởi chính cảnh sát, kênh truyền hình địa phương và khu học chánh.
Đâu là sự thật?
Gas là ứng dụng nổi tiếng thứ hai của doanh nhân trẻ Nikita Bier, 33 tuổi. Ứng dụng trước có tên TBH (trên internet có nghĩa là “to be honest”) cho phép mọi người gửi phản hồi tích cực cho bạn bè.
Năm 2017 Bier bán nó cho Facebook và dành bốn năm làm việc cho mạng xã hội này trước khi chia tay vào Tháng Mười Một năm ngoái để trở lại thế giới khởi nghiệp. Anh quyết định sử dụng những gì học được từ TBH để xây dựng một nền tảng mới tương tự. Kết quả là Gas (tên ban đầu là Melt, sau đó là Crush) ra đời với đồng sáng lập là hai doanh nhân công nghệ trẻ Isaiah Turner và Dave Schatz. Bier cũng đưa Michael Gutierrez, người trước đây làm việc tại TBH, làm trưởng bộ phận hỗ trợ cộng đồng.
Ban điều hành Gas rất gọn nhẹ chỉ có bốn người làm công việc của hơn 30 người. Ngày 29 Tháng Tám, Gas chính thức ra mắt công chúng. “Thưa quý vị,” anh viết trên Twitter vào ngày 11 Tháng Mười. “Sau 5 năm gián đoạn, tôi không còn là ‘người đơn độc gây sốt’ nữa. Xin giới thiệu công trình tập thể Gas đang giữ vị trí số 1 trong App Store Hoa Kỳ”. Thành công của ứng dụng thu hút rất nhiều phản hồi tích cực của báo chí. “Vị trí số 1 là cuộc bỏ phiếu tín nhiệm chứng thực những gì chúng tôi đang làm là tốt cho thanh thiếu niên” – Bier bộc bạch với tờ The Wall Street Journal.
Nhưng không lâu sau, thảm hoạ ập xuống. Ngày 5 Tháng Mười, công ty nhận được thông báo kỳ lạ đầu tiên: Một người dùng lo ngại vì nghe nói ứng dụng có liên quan đến đường dây buôn người! Thoạt đầu, Bier và ban điều hành phủ nhận. Nhưng trong vòng vài ngày có hàng chục rồi hàng trăm tin nhắn tới tấp đổ về. “Các cửa hàng ứng dụng tràn ngập những đánh giá tồi tệ về Gas,” Bier nói. Một người đưa ra lời khuyên: “Nếu có Gas trên máy, bạn hãy xóa ngay ứng dụng dành cho hoạt động buôn bán trẻ em này. Nhiều trẻ em mất tích vì nó!”. Một người khác lưu ý: “Đã có hơn 50 trẻ em bị mất tích ở Ohio!”. Tin đồn lan truyền nhanh trên internet. Nhiều thanh thiếu niên đăng video trên TikTok và Snapchat nói Gas đang được dùng để buôn bán trẻ vị thành niên. Các bậc cha mẹ bắt đầu nhắc nhở lẫn nhau.
Ngày 31 Tháng Mười, sở cảnh sát Piedmont, Oklahoma ra thông báo cảnh báo các bậc phụ huynh về sự nguy hiểm của Gas, khuyến khích họ kiểm tra điện thoại của con cái và nhận được hàng trăm lượt chia sẻ trên Facebook. “Thông báo khẩn là kết quả của một cảnh báo được chuyển đến chúng tôi mà sau này chúng tôi mới biết nó là giả,” Scott Singer, Cảnh sát trưởng Piedmont biện bạch. “Nói chuyện với Giám đốc điều hành của Gas và khi xác định nội dung cảnh báo là không có thật, chúng tôi đã xóa thông báo khỏi trang Facebook của đơn vị và báo cho các trường học tất cả bài đăng lại nội dung đó đều sai sự thật”.
Trước đó, hệ thống trường Công lập Oktaha ở Oklahoma cũng cho đăng một thông báo trên trang Facebook tuyên bố “ứng dụng Gas lừa học sinh đến một địa điểm nào đó để bắt cóc”. “Trẻ em đang bị bắt cóc ở các nơi khác và Gas là công cụ của những kẻ săn mồi học sinh!” bài đăng trên Facebook của trường viết. Các phương tiện truyền thông địa phương cũng bị cuốn vào. Kênh KOCO 5 News ở thành phố Oklahoma đã chạy một tin lưu ý “Gas có thể gây nguy hiểm cho trẻ em” kèm tuyên bố sai sự thật “Gas đang lừa trẻ em chia sẻ thông tin của chúng”. Môt phóng viên còn nhấn mạnh trên truyền hình: “Cảnh sát khẳng định có trẻ em đang bị bắt cóc ở các nơi khác và Gas có thể là nguyên nhân”.
Sau khi Bier liên lạc, giải thích, các thông báo của học khu Oktaha và Kênh KOCO 5 News đều rút lại tuyên bố. Nhưng tất cả để lại hậu quả tệ hại cho Gas.
Hậu quả kéo dài
Bier cho biết chỉ trong một ngày, 3% người dùng ứng dụng xóa tài khoản của họ. Theo dữ liệu của SensorTower, trong tuần từ 17-24 Tháng Mười khi tin đồn lên cao, số lượt tải về Gas giảm mạnh. Các kênh xã hội của Gas bị tập kích spam cả ngày lẫn đêm bởi những người dùng chống buôn bán tình dục. Doanh thu của công ty, phụ thuộc vào đăng ký và mua hàng trong ứng dụng, giảm sút nghiêm trọng.
Bạn gái của Bier đăng cả một video lên TikTok để bóc mẽ cáo buộc buôn bán tình dục. Eliza Bleu, người sống sót sau nạn buôn người và cũng cố gắng lật tẩy các thuyết âm mưu chống Gas trên Twitter. Ngày 20 Tháng Mười, nam diễn viên Ashton Kutcher, đồng sáng lập Thorn, một tổ chức phi lợi nhuận chuyên xây dựng các công cụ kỹ thuật số để bảo vệ trẻ em khỏi nạn lạm dụng tình dục và chống buôn bán tình dục trẻ em lên Twitter khẳng định: “Ứng dụng Gas không liên quan gì đến hoạt động buôn người.”.
Hiện tại, khi người dùng tìm kiếm “Ứng dụng gas” trên Google, sẽ nhận được các đề xuất tự động như “Bắt cóc ứng dụng gas”, “Ứng dụng gas nguy hiểm” và “Buôn người trong ứng dụng gas”! Tác hại vô cùng lớn. Ban điều hành Gas bị đe dọa tấn công gần như hàng ngày. Chống lại tin đồn độc ác bỗng chốc trở thành công việc toàn thời gian của Bier và các bạn. Anh nói: “Gas tự phát triển, nhưng đối phó với trò lừa bịp lại tốn rất nhiều công sức”.
