Tuổi 18 thanh xuân là tuổi đẹp nhất của cuộc đời. Tết năm nay, bất kể đại dịch COVID-19 có làm lòng người kém vui, nhưng những vườn lan của Hội Hoa Lan Việt Nam tại Orange County, California bước sang tuổi 18, vẫn rực rỡ, vẫn thanh tao và dịu dàng, tựa nàng Xuân.
Hội đặc biệt của người Việt
Thấm thoát mới đó mà đã 18 năm. Nhớ lại những ngày “mới ra đời” vào năm 2004, rồi… “chập chững biết đi” của Hội, anh Bùi Mạnh Hà, Phó Hội Trưởng Hội Hoa Lan Việt Nam luôn nhắc đến tên ông Bùi Xuân Đáng – Người sáng lập Hội, năm nay đã ở tuổi cửu thập siêu thọ. Qua đó, chúng tôi biết “thành tựu của Hội Hoa Lan Việt Nam được như hôm nay, là do một tay ông gầy dựng và chăm sóc,” như lời anh Hà nói.
Ông Bùi Xuân Đáng được mọi người xem như bậc thầy về lan. Bất kể giống lan nào, loại gì, ông thuộc như trong lòng bàn tay. Ở nơi đông đảo người Việt sinh sống như Orange County, tuy có nhiều hội hoa lan của các sắc dân khác, nhưng hội viên người Việt phải sinh hoạt chung, chứ không có hội hoa lan nào cho riêng mình.
“Không muốn ‘dính dáng’ gì tới các hội bạn, nên bác Đáng muốn thành lập một hội hoa lan đặc biệt chỉ dành của người Việt mà thôi,” anh Hà kể.
Lúc đầu, hội sinh hoạt tại Chùa Bảo Quang ở thành phố Santa Ana, sau đó “mượn” hội trường của nhà thờ Tin Lành First Presbyterian trên đường Euclid làm nơi gặp gỡ hội viên hàng tháng. Từ ngày thành lập, các hội viên gặp nhau sinh hoạt mỗi Thứ Bảy, tuần lễ thứ ba của mỗi tháng. Vào ngày sinh hoạt, ông Đáng là người đứng ra hướng dẫn cách trồng lan, chăm sóc lan, và giải đáp hết những thắc mắc về lan.
Khi ấy, cộng đồng người Việt ở Mỹ ít người am hiểu về lan và kinh nghiệm trồng lan. Có lần ông kể, một vị bác sĩ chữa bệnh cho người rất hay, nhưng trồng mấy trăm chậu lan, chậu nào cũng… lăn ra chết hết, là vì không biết cách trồng lan, chăm sóc cho lan. Nên trong những năm đầu thành lập hội, khi có người hướng dẫn, ai cũng hứng khởi, mong đến ngày sinh hoạt để được nghe ông chỉ giáo.
Năm năm đầu, hội thu hút tới 200 người ghi danh làm hội viên, đa số là cư dân miền Nam California. Ở thời điểm cách đây hơn chục năm, không phải hội phi thương mại, bất vụ lợi nào như Hội Hoa Lan Việt Nam cũng “hấp dẫn” được nhiều hội viên như thế. Ai cũng bận rộn với công ăn việc làm, nhưng mỗi buổi sinh hoạt đều có khoảng năm, bảy chục người đến tham dự.
Năm 2007, hội mở phòng trưng bày tranh ảnh và hoa lan tại phòng sinh hoạt Nhật báo Người Việt với chủ đề “Hướng Về Quê Hương”. Hôm ấy có một diễn giả người Nga – Tiến sĩ Leonid Averyanov, nói về chuyến khảo sát của ông trong hai tháng, Mười Một và Mười Hai năm 2006 tại vùng Hoàng Liên Sơn tỉnh Lai Châu.
Theo lời anh Hà, Averyanov là một bác sĩ, hay đi Việt Nam và được phép vô trong rừng Việt Nam để nghiên cứu về các giống lan. “Vị bác sĩ người Nga và bác Đáng thường trao đổi thông tin và kiến thức cho nhau, nên bộ tư liệu quý của bác Đáng về các giống lan, cũ và mới ngày càng nhiều,” anh Hà nói.
Học hỏi, thưởng thức, và thi tài
Cô Tuyt Lai, cư dân thành phố Anaheim nói, là thư ký của hội, nói cô mê lan từ khi còn ở Việt Nam, nhưng không mua nổi vì lan rất đắt, lại rất khó kiếm để mua. Một hôm đi South Coast Plaza, cô thấy có Hội Hoa Lan. Cô mê mẩn, rồi đem về nhà tờ rơi của Hội Hoa Lan Việt Nam ở Orange County. Thấy hội sinh hoạt tại nhà thờ, cô càng thích nên ghi danh tham gia. Cô Tuyt gắn kết với hội từ đó đến nay, chắc cũng hơn chục năm.
Mỗi độ Xuân về, ai cũng thích mua lan về trưng, vì lan thanh tao, nhẹ nhàng, mềm mại, lại tỏa hương thơm. Mà thích nhất là… lâu tàn. Lan tàn rồi, ít ai để ý tới, nhưng với chị Mai Trần ở Anaheim, cũng là một trong những hội viên lại khác. Chị kể: “Lần đầu tiên tôi mua về cây lan ở trung tâm mua sắm Huntington Beach. Vì lan đang nở hoa rất đắt, nên tôi mua về một cây lan đã tàn. Hầu như những người mới ‘chơi lan’ đều mua lan tàn. Một phần vì lan tàn thì rẻ, nhưng cái chính là mua lan tàn mới áp dụng được phương pháp ‘cứu’ lan không chết và tiếp tục nở hoa.”
Ngược lại, cũng có hội viên chấp nhận bỏ ra $15,000 để mua về chậu lan Dendrobium Speciosum to tới năm người khiêng không nổi, thân lan cao cả mét, có “tuổi thọ” trên 20 năm. Đó là vợ chồng hội viên Minh Nguyễn và vợ là bà Yến ở Garden Grove – những người từng đem về cho hội nhiều giải thưởng trong các cuộc thi lan. Vợ chồng hội viên Minh-Yến là người “mát tay” về lan. Gia đình ông có một vườn cả ngàn chậu và giò lan. Ông bảo, cứ đi làm chắt mót được bao nhiêu là đem mua lan hết. Ông từng đem về chậu lan của người trồng tám năm không ra bông, nhưng “vào tay ông” thì chỉ trong vòng hai năm, lan nở rực rỡ, có thể chiết ra thành cả trăm giò, mà theo ông “đó là nhờ tôi học hỏi kinh nghiệm từ Hội Hoa Lan Việt Nam.”
Ông Minh Nguyễn nhớ lại: “Hồi đó sinh hoạt thiệt là vui. Ai cũng hăng hái, mang cây đến hỏi. Ai không tới được thì chụp hình lên mạng hỏi. Nhờ vậy mà mọi người có thêm kiến thức về lan.”
Lan có hơn 30,000 loài, nhưng nếu lai giống thì ra cả triệu. Rất khó để nhớ nổi tên. Vậy mà khi đã gia nhập hội, nhiều hội viên nhớ nhiều tên các giống lan, kể cả tên khoa học, đọc mắc trẹo lưỡi, như Ascocentrum christensonianum, Brachycorythis galeandra, Corymborkis veratrifolia,…
Đến với Hội Hoa Lan Việt Nam, các hội viên không chỉ được thưởng thức, được học hỏi, mà còn được… thi tài trồng lan. Ban giám khảo cuộc thi không ai khác, chính là các hội viên. Anh Hà giải thích: “Mỗi buổi sinh hoạt, hội viên đem lan của mình tới. Cuối buổi, hội cử người đi chấm điểm, có gắn giải Nhất, Nhì, Ba lên cây, nhưng sau đó, hội sẽ hỏi ý kiến của các hội viên tham gia, xem họ thích nhất cây gì trong ngày hôm ấy.”
Chọn lựa của giám khảo và hội viên khác nhau, ở chỗ, giám khảo thì chấm theo tiêu chuẩn quốc tế, nào là dáng cây, rồi hoa, cành thế nào, rất chi tiết. Còn các hội viên đem hoa đi thi, họ chọn cái đẹp theo kiểu quyến rũ dưới cặp mắt của mình, chứ không theo tiêu chuẩn quốc tế gì cả. Dù vậy, quyền quyết định vẫn là của… hội viên.
Chủ nhân cây lan được giải sẽ chia sẻ cho mọi người biết cách chăm sóc lan của mình. Tặng thưởng của hội cho các cuộc thi này chỉ là khích lệ nhỏ nhoi, nhằm san sẻ niềm vui chung cho mọi người. Nhưng dù giải thưởng lớn hay nhỏ, ai thắng, ai thua, mọi người đều cho rằng… vui là chính.
Nhờ chơi lan, cuộc sống có ý nghĩa hơn
Còn vài tháng nữa mới tới Tết, vậy mà vườn lan đằng sau ngôi nhà của chị Trung Nguyễn ở Anaheim đã rực rỡ nhiều màu sắc thật hấp dẫn. Chị Trung là thành viên trong ban điều hành Hội Hoa Lan Việt Nam, nói, cứ đi làm về là ra chị vườn lan, nửa đêm nhớ lan lại ra… thăm lan.
Mỗi chồi non mới mọc, mỗi chùm hoa khoe sắc, người trồng đều coi đó như một phần thưởng cho sự cố gắng của mình, cũng là cách tự tạo cho mình niềm vui, để sống khỏe, và thấy cuộc đời không còn u ám hay bi quan. Và như các cô chú, các bác trong hội hay nói với nhau, nhờ vào hội mà cảm thấy cuộc sống thêm ý nghĩa. Ý nghĩa ở đây là sự gắn kết cộng đồng, là tình yêu thương, chia sẻ, cảm thông nhau qua những buổi sinh hoạt.
Ai cũng thích cách ông Đáng cũng như các “thuyết trình viên” khác như anh Nguyễn Andy Thanh, anh Ngô Long giải thích, hướng dẫn trong các buổi sinh hoạt.
Thấy hướng dẫn tại chỗ chưa đáp ứng được nhu cầu tìm hiểu về lan của mọi người, hội trưởng Bùi Xuân Đáng còn viết và đưa lên trang web của hội kiến thức và kinh nghiệm cho nhiều người đọc. Ông cho rằng, giống như “cầm, kỳ, thi, họa” có những quy luật căn bản, muốn nuôi trồng hoa lan thành công cần học hỏi kinh nghiệm đã được nhiều người gom góp lại. Thế là ông tự góp và đề ra một phuơng pháp làm cho dễ nhớ những điều căn bản đó, tạm gọi là “Lan hoa bí pháp”. Ông “mạo muội tự phong cho mình chức ‘chưởng môn’,” rồi “kính thỉnh cầu các sư tỷ, sư huynh, sự muội và sư đệ sưu tầm và bổ túc cho những điều gì còn thiếu sót.”
Nhờ sự kêu gọi nhiệt thành của hội trưởng, bên cạnh những câu hỏi của hội viên nêu lên để được giải thích, nhiều thành viên nhiệt tình tham gia viết bài. Website của hội có trên 1 triệu người truy cập.
Sau 18 năm ngày ngày được cập nhật, trang web Hội Hoa Lan Việt Nam chứa đựng rất nhiều thông tin, tư liệu quý về các giống lan, trị bệnh cho lan, những câu chuyện về lan, hoa lan và các vị thuốc,… Trong đó mục “Lan Hoa Bí Pháp” là do “chưởng môn’ Đặng Xuân Đáng “đẻ” ra, gồm những phương pháp về cách nuôi trồng lan, mục “Đó vui để học,” “Nhận Diện Hoa Lan qua hình ảnh,”… Nói chung, trang web của hội gần như có tất tần tật về lan, kể cả lan Việt, lan ngoại, lan mới,…
Anh Hà có “trợ thủ đắc lực” là chị Vân Bùi, vợ của anh, giúp anh duy trì trang web luôn “sống khỏe” mà không bị COVID-19 vùi dập. Anh cho biết: “Hoalanvietnam.org được cho là trang web chuyên về hoa lan song ngữ Việt-Anh lớn nhất thế giới, được ‘làm mới’ thường xuyên, hầu như mỗi ngày.” Chị Vân cũng là người mê lan, nên bất kể giờ giấc, thậm chí nửa đêm về sáng chị còn lên website để cập nhật tin tức cho mọi người.
Từng ở trong ban chấp hành hội hoa lan Newport Harbor Orchid Society, anh Hà thường thay mặt cho hội này tổ chức những cuộc triển lãm hoa lan tại Westminster Mall và lập những khu triển lãm cho hội Newport Harbor tại những cuộc triển lãm tại Santa Barbara, Las Vegas, San Diego, Huntington Library & Garden, Westminster.
Hai năm phải tạm ngưng hoạt động vì đai dịch COVID-19, nhưng không ngăn cản được niềm đam mê lan tột đỉnh của ban điều hành Hội Hoa Lan Việt Nam, trong đó có anh Bùi Mạnh Hà, người nổi tiếng trong giới hoa lan miền Nam California. Đó là vào giữa Tháng Tám, 2021, cuộc triển lãm Hoa Lan & Cây Kiểng ở Little Saigon rất thành công nhờ anh Hà “lôi kéo” được nhiều người tham gia, trong đó, lần đầu tiên có một không gian đặc sắc triển lãm bonsai toàn những hàng “tuyệt phẩm” của hai nghệ nhân Dung & David Nguy.
Với đời người, 18 là tuổi của sự bắt đầu, tươi xanh và rực rỡ như mùa Xuân. Nhưng “sự bắt đầu” của một hội nghệ thuật như Hội Hoa Lan Việt Nam khi bước sang tuổi 18 còn đẹp hơn cả mùa Xuân, với những bước đi đầy hứa hẹn cho một “sân chơi” hữu ích, có thể kéo dài tuổi thanh xuân cho đa số hội viên “đã qua tuổi 18 từ rất lâu”, ít nhất là cho cộng đồng người Việt ở Orange County.
Xem thêm:
