Đang ở một trường học tại Sarasota (Florida), Tổng thống George W. Bush được chánh văn phòng Andy Card ghé sát tai thông báo: “Một chiếc máy bay thứ hai vừa đâm vào Trung tâm thương mại thế giới. Nước Mỹ bị tấn công!”. Bush cố bình tĩnh. “Nước Mỹ bị tấn công – tôi cố hiểu điều đó là gì” – Bush kể lại với phóng viên Newsweek trong cuộc phỏng vấn trên chuyên cơ Air Force One vào cuối tháng 11-2001 – “Lúc đó, không có ai để bày tỏ. Tôi đang ngồi giữa một lớp tiểu học, nghe chuyện của đám học trò…”. Không lâu sau khi vào phòng giữ đồ, Bush bắt đầu chứng kiến cảnh tượng kinh hoàng qua màn hình video…
NƯỚC MỸ BỊ TẤN CÔNG!
Chuẩn bị tường trình về vấn đề chính sách giáo dục trước ủy ban của thượng nghị sĩ Ted Kennedy trong Quốc hội, đệ nhất phu nhân Laura Bush nhận được tin vụ khủng bố. Từ phòng giữ đồ trong trụ sở Quốc hội, Laura điện cho hai con gái Barbara và Jenna đang ở đại học và biết rằng chúng đã được đưa đến nơi an toàn. Từ chuyên cơ tổng thống Air Force One, Bush điện cho vợ. Như nhiều trường hợp chạm mặt khó khăn trước đó, thái độ điềm tĩnh của Laura lần này cũng làm an lòng Bush. 5 giờ 30 chiều 11-9, Bush có mặt ở Nhà trắng và lập tức được đưa xuống Trung tâm điều phối khẩn cấp tổng thống (PEOC) trong tầng hầm kiên cố.
Vợ chồng phó Tổng thống Dick Cheney cũng có mặt. Colin Powell mới từ Peru về. Trong PEOC, Bush tiến hành phiên họp thứ hai với Hội đồng an ninh quốc gia (phiên họp thứ nhất thực hiện từ trên Air Force One). Nửa đêm 11-9, đang ngủ, vợ chồng Bush bị đánh thức: “Thưa Tổng thống, thưa Tổng thống, có một máy bay lạ đang hướng về Nhà trắng!”. “Chúng tôi nhảy khỏi giường. Tôi vẫn còn mặc quần cộc…” – Bush kể. Vội vàng ôm hai con chó Barney và Spot, vợ chồng Tổng thống Bush lao đến thang máy để đi xuống PEOC. “Tôi đang nghĩ Điện thoại đâu rồi?; Chuyện gì xảy ra nữa đây?; Lại bị tấn công sao?” – Bush kể tiếp. Sau đó, một tùy viên bước vào, báo: “Thưa Tổng thống, tin lành, đó là một máy bay của chúng ta”…
Biên giới Mỹ và Canada bị phong tỏa. 15.000 phi trường khắp Mỹ được lệnh ngưng hoạt động. Ngoại trưởng Mỹ Colin Powell rút ngắn chuyến công du Peru trở về nước. Giải pháp tình thế của Chính phủ Mỹ là tung lực lượng quân sự khắp nơi. Tàu chiến đậu đầy duyên hải Đông và Tây và máy bay do thám cũng được tung ra để theo dõi máy bay lạ trên bầu trời Mỹ. 10 tàu chiến, trong đó có hai hàng không mẫu hạm, neo tại các vị trí thuận lợi có thể ứng cứu cấp tốc New York và Washington. Các căn cứ quân sự Hoa Kỳ tại Mỹ cũng như nhiều nơi trên thế giới đều trong tình trạng báo động cao nhất. Không quân cũng tung liên tiếp chiến đấu cơ F-15 và F-16 trên vùng trời Washington DC và New York. Lầu năm góc ra lệnh hàng không mẫu hạm USS Enterprise đang ở Ấn Độ Dương phải quay về nhà…
Hàng trăm nhân viên FBI đã cài xới phi trường quốc tế Logan tại Boston khi FBI nhận dạng 5 kẻ tình nghi mà ít nhất hai người trong bọn họ đã bay từ Portland (bang Maine) đến phi trường Logan vào sáng 11-9. Tại Florida, FBI cũng tập trung vào các đối tượng tình nghi có quan hệ với trùm khủng bố Osama Bin Laden, trong đó có một người tên Mohammed Atta. Ở Maine, một chiếc Nissan Altima màu xanh bỏ trống tìm thấy tại phi trường Portland được xem xét tại phòng hình sự Augusta. Tờ Boston Globe cho biết cảnh sát tìm thấy hai túi hành lý của một trong năm kẻ tình nghi nói trên bỏ lại phi trường Logan trong đó có quyển kinh Koran, một băng video hướng dẫn cách điều khiển máy bay thương mại và một máy đo tính mức tiêu hao nhiêu liệu.
Hai túi hành lý thuộc một người Arab đến Logan từ Portland và bỏ sót (?) lại phi trường khi hắn đáp chiếc Flight 11 lúc 7 giờ 59. Khoảng 9 giờ tối ngày 11-9, FBI và cảnh sát Massachusetts cũng kéo về trụ sở chiếc Mitsubishi Mirage màu trắng mang biển số bang Virginia trong đó có cẩm nang dạy điều khiển máy bay bằng tiếng Arab – theo tờ Boston Herald. Hai trong 5 tên kể trên là anh em ruột, mang thông hành Tiểu vương quốc Arab thống nhất (UAE), và một trong bọn chúng là phi công chuyên nghiệp, đến Mỹ từ ngả Canada. Tờ Boston Herald cho biết FBI nghi rằng hai tên này đã lên chiếc Flight 175.
Hai tên này bị nghi bởi chúng chính là bọn thuê chiếc xe bỏ lại tại phi trường Logan. Tổng thống UAE Zaid bin Sultan al-Nahayan cam đoan không có bất kỳ người dân UAE nào dính líu vụ này. Các nguồn tin tình báo cho CNN biết rằng có ít nhất hai cú điện thoại đã bị CIA bắt được, mang nội dung các cuộc liên lạc giữa những thành viên một tổ chức có liên hệ với Bin Laden. Chưa hết, người ta còn tìm thấy một chiếc xe tại bãi biển Daytona (Florida), bên trong có tấm ảnh Bin Laden và một số tài liệu tiếng Arab. Hoạt động của hai cựu tài xế taxi ở Boston gốc Trung Đông – Bassam A. Kanj và Raed M. Hijazi – cũng bị cảnh sát điều tra, do từng có những mối liên hệ với Osama Bin Laden.
Kanj 35 tuổi (sống ở Boson trong 15 năm) đã chết tại Lebanon vào tháng 1-2000 trong một cuộc đọ súng với quân đội Lebanon. Hijazi (sống ở Boston hai năm) ngồi tù tại Jordan và chờ ngày ra tòa tội âm mưu đánh bom một khách sạn có nhiều người Mỹ và Israel vào ngày mùng một tết Dương lịch 2000. Lúc 7 giờ 17 tối 11-9, Bộ trưởng tư pháp Mỹ John Ashcroft thông báo FBI đã lập một website (www.ifccfbi.gov) để nhận các thông tin cung cấp từ bất cứ ai về bất cứ đối tượng tình nghi nào…
Các thị trường chứng khoán (TTCK) châu Âu tê liệt vào ngày Mỹ bị khủng bố. TTCK Frankfurt giảm gần 7%; Luân Đôn giảm 5,7% (cao nhất kể từ 1987); Paris giảm 7,4%. Đồng USD giảm so với đồng franc Thụy Sĩ và đồng yen Nhật. TTCK điện tử lớn nhất thế giới Nasdaq ngưng làm việc. Các giao dịch dầu hỏa tại Luân Đôn, New York, Chicago đình hoãn. Giá dầu tăng gần 4 USD/thùng tại Luân Đôn và giá vàng tăng gần 6% (tức 16 USD/ounce). Lúc 15 giờ 15 (giờ GMT), khi giao dịch châu Âu đóng cửa, giá vàng là 289,8 – 290,3 USD/ounce, tăng từ 271,4 – 271,9 USD/ounce so với giờ đóng cửa giao dịch tại New York hôm thứ hai 10-9. Tại Johannesburg (Nam Phi) – một trong những trung tâm kinh doanh vàng lớn nhất thế giới – giá vàng vọt lên 289,9 USD so với 271,15 USD ngày 10-9. Tình hình bớt chút căng thẳng sau ngày đầu tiên (11-9)…
Tổng thống Nga Vladimir Putin tổ chức phiên họp khẩn cấp cùng các bộ trưởng. Pháp trong tình trạng “Vigipirate” – báo động an ninh cấp cao nhất (quân đội dàn ra các phi trường, ga tàu điện và tuần phòng biên giới…). Tại tổng hành dinh NATO ở Brussels, Tổng thư ký George Robertson ra lệnh “cắm trại 100%”. Các căn cứ NATO ở Ý (Naples, Aviano, Istrana và Leghorn) đặt trong tình trạng báo động. Ủy viên thương mại châu Âu Pascal Lamy lúc đó đang họp tại Hà Nội trong cuộc hội thảo thương mại Á-Âu đã vội vàng lên đường trở về. Sáng 12-9, tháp đôi Petronas tại Malaysia được di tản sau khi có tin có thể bị đánh bom…
KHÔNG CHỈ SỤP ĐỔ VẬT CHẤT
Từ khi các tòa nhà chọc trời bắt đầu mọc lên tại Chicago cuối thế kỷ 19, những kiến trúc lớn như WTC đã trở thành tượng trưng cho sức mạnh kinh tế Mỹ. Điều này thể hiện ở những công trình khổng lồ như Tòa nhà Empire State, Cao ốc Chrysler, Trung tâm Rockefeller hay WTC. Cấu trúc có thể chịu nổi các cú va chạm máy bay hay gió bão cực mạnh, WTC tốn 700 triệu USD (có tài liệu ghi 1,1 tỉ USD) được hoàn thành năm 1973, do nhóm kỹ sư thuộc công ty Leslie E. Robertson xây dựng và kiến trúc sư Mỹ gốc Nhật Minoru Yamasaki thiết kế.
Đón trung bình 90.000 du khách mỗi ngày, WTC là nơi làm việc của hàng trăm công ty Mỹ cũng như nước ngoài, văn phòng cấp chính phủ và tổ chức thương mại thế giới…, với tổng nhân viên khoảng 50.000 người (trong đó có Ngân hàng American Express, Sumitomo Bank Securities Inc, Credit Suisse Group, Deutsche Bank AG, Dow Jones & Company; công ty tài chính khổng lồ Morgan Stanley; Viện nghiên cứu phát triển quốc gia Hoa Kỳ; văn phòng các hãng thông tấn CNN, MSNBC…). Thật ra là khu phức hợp gồm bảy tòa nhà (nhưng thường chỉ được chú ý tháp đôi Nam-Bắc 110 tầng cao 412m), WTC có dàn móng dày 22m.
Nhờ vậy, nó gần như không hề hấn sau vụ khủng bố bằng bom trong tầng hầm vào ngày 26-2-1993 gây tổn hại hơn 300 triệu USD và thiệt mạng 6 nạn nhân. Nếu không nhờ khung thép chịu nhiệt 800oC, WTC đã không thể chống đỡ khá lâu đủ để hàng ngàn người thoát chết trong vụ 11-9. Sức nóng kinh khủng 1.500oC-5.000oC từ vụ cháy nổ do hai chiếc máy bay đầy nhiên liệu đâm vào đã khiến WTC đổ sụm. Tất cả kiến trúc sư Mỹ cũng như thế giới mà các báo phỏng vấn đều cho rằng chính ngọn lửa từ 91.000 lít nhiên liệu máy bay đã nấu chảy WTC. Khi khung thép một tầng bị chảy, nó đổ theo chiều dọc, tạo sức ép đè các tầng dưới và tầng đổ này chồng lên tầng đổ kia đã tạo ra sức nặng ban đầu từ hơn 100.000 tấn tăng dần và cuối cùng xóa sổ vĩnh viễn WTC…
WTC sụp đổ còn mang nhiều ý nghĩa khác hơn là thiệt hại người và vật chất mà ước tính ít nhất 20 tỉ USD. WTC sụp đổ đã kéo theo sự tan nát của hệ thống tài chính New York – trung tâm tài chính lớn nhất Mỹ. Nơi tập trung của vài trong số các thị trường tài chính và ngân hàng đầu tư lớn nhất thế giới, New York cũng là điểm quần tụ các nhà phân tích tài chính, đầu tư chứng khoán và chuyên gia kinh tế. Nhịp thở Thị trường chứng khoán New York (NYSE) có ảnh hưởng dây chuyền. Giới mua bán chứng khoán Luân Đôn vẫn có thói quen “chờ New York mở cửa” trước khi họ tiến hành giao dịch.
Tầm quan trọng của NYSE còn được miêu tả trong nhiều quyển sách, như Bonfire of the vanities (Lửa phù hoa) hay Liars’ poker (Quân bài của những kẻ dối trá). Các vụ mua bán cổ phiếu mà gần ½ hộ dân Mỹ đầu tư đều tiến hành một phần qua NYSE. Tính trong 6 tháng đầu năm 2001, mỗi ngày trị giá lượng chứng khoán giao dịch tại NYSE là 1,22 tỉ USD (khoảng 45 tỉ USD qui ra tiền mặt). Sự sụp đổ WTC làm các thị trường chứng khoán New York tê liệt cũng có nghĩa cái trục mà các thị trường tài chính toàn cầu quay quanh đã bị gãy – John Mitchen của BBC phân tích. Không chỉ NYSE, New York còn có NASDAQ (TTCK không có sàn giao dịch lớn nhất toàn cầu). Nằm tại Quảng trường Times, NASDAQ là tòa tháp khổng lồ bảy tầng với màn hình video lớn nhất thế giới liệt kê giá cổ phiếu và diễn biến từng giây của hoạt động chứng khoán…
Từ năm 1885, NYSE đã vài lần đóng cửa vì nhiều lý do khác nhau. Lần cuối cùng NYSE đóng cửa trong hai ngày là 15-8 và 16-8-1945 để mừng chiến thắng phát xít và mừng đòn trả thù sau thảm họa Trân châu cảng. NYSE ngưng hoạt động một ngày rưỡi khi Tổng thống John F. Kennedy bị ám sát. Thời tiết xấu cũng khiến NYSE tạm nghỉ, như lần vào ngày 10-2-1969 khi thành phố chìm trong tuyết. Trong vụ 11-9, NYSE đóng cửa 6 ngày (mở lại vào sáng thứ hai 17-9-2001).
