Trần Thế Kỷ
Mới đây, Bộ Trưởng Văn Hóa Lithuania là ông Adomavicius đã phải từ nhiệm chỉ sau một tuần nhậm chức, vì đã có sự do dự khi được hỏi: “Bán đảo Crimea thuộc về nước nào?”.
Trong một cuộc phỏng vấn, khi được phóng viên đặt câu hỏi này, ông Adomavicius đã từ chối trả lời, cho rằng câu hỏi mang tính chính trị. “Đây là câu hỏi mang tính khiêu khích. Nó không liên quan tới Bộ Văn Hóa”, ông Adomavicius nói.
Dù sau đó ông Adomavicius nói rằng Crimea là lãnh thổ Ukraine bị Nga chiếm đóng, phù hợp với lập trường của chính phủ Lithuania, sự thiếu dứt khoát lúc đầu của ông đã vấp phải phản ứng kịch liệt của chính giới Lithuania. Họ cho rằng sự do dự của ông là không thể chấp nhận được, và rằng ông không đủ tư cách để tại nhiệm.
Ngay sau đó, ông Adomavicius đã tuyên bố từ chức. Sự giận dữ của chính giới Lithuania đối với sự do dự của ông Adomavicius là hoàn toàn có thể hiểu được, trong bối cảnh Lithuania nói riêng và ba nước vùng Baltic nói chung có lập trường cứng rắn với Moscow vì cuộc xâm lược Ukraine mà Nga phát động năm 2022.
Nga vốn sáp nhập Crimea của Ukraine bằng vũ lực năm 2014, bất chấp sự phản đối của cộng đồng quốc tế, trong đó có ba nước vùng Baltic, gồm Estonia, Latvia và Lithuania. Ba nước này có tổng dân số khoảng 6 triệu người và nằm sát biển Baltic ở phía Tây, phía Bắc giáp Nga, phía Đông giáp Belarus.
Thời Thế Chiến 2, ba nước Baltic bị sáp nhập vào Liên Xô như là các nước Cộng hòa thuộc Liên Xô. Sự sáp nhập này không được đa số các quốc gia khác công nhận. Mãi tới năm 1991, ba nước này mới giành lại được độc lập. Sau năm 1991, các nước vùng Baltic đã phát triển thịnh vượng và tăng cường quan hệ với Phương Tây bằng việc gia nhập EU và NATO.
Ba nước Baltic nằm trong những nước ủng hộ mạnh mẽ lập trường của Phương Tây về cuộc xung đột ở Ukraine, xem Nga là bên xâm lược. Ba nước này tích cực ủng hộ Ukraine trở thành thành viên EU cũng như NATO, đồng thời thúc đẩy các biện pháp trừng phạt cứng rắn đối với Nga.
Theo cách nhìn của Moscow hiện nay, Ba Lan và các nước vùng Baltic đang thể hiện những hành động có mức độ quyết liệt với Nga. Với Moscow, các nước này sẽ là mục tiêu đáp trả đầu tiên của Nga nếu NATO tấn công liên minh Nga – Belarus.
Tháng Ba 2025, Ba Lan và ba nước Baltic đã tuyên bố rút khỏi Công ước Ottawa về cấm sử dụng, sản xuất và dự trữ mìn chống bộ binh, viện dẫn lo ngại về tình hình an ninh khu vực đang suy giảm. Các nước này cùng cho rằng mối đe dọa từ Nga và Belarus đã gia tăng đáng kể, buộc họ phải điều chỉnh chính sách để bảo đảm an ninh quốc gia. Ba Lan là thành viên NATO từ năm 1999. Còn ba nước Baltic cùng gia nhập liên minh quân sự này vào năm 2004.
Trở lại việc ông Adomavicius do dự trước câu hỏi “Crimea là của nước nào?”, người ta rất lấy làm ngạc nhiên về sự thiếu dứt khoát của ông. Ông cho rằng câu hỏi mang tính chính trị nên từ chối trả lời. Mang tính chính trị thì sao? Chẳng lẽ một Bộ Trưởng Văn Hóa không được phép trả lời một câu hỏi liên quan tới chính trị? Dường như ông Adomavicius không hiểu, hoặc cố tình không hiểu, rằng chính trị vốn là một phần của văn hóa, hoặc cũng có thể nói văn hóa vốn là một phần của chính trị.
Người ta cũng lấy làm ngạc nhiên khi ông Adomavicius gọi đó là một câu hỏi khiêu khích. Ông ta nghĩ làm sao mà gọi đó là câu hỏi khiêu khích? Muốn biết quan điểm của một bộ trưởng về Crimea mà bị gọi là khiêu khích ư? Ai mới thực sự là kẻ khiêu khích?
Xem ra ông Bộ Trưởng Văn Hóa Adomavicius có cái đầu rất thô sơ, chẳng mấy hiểu biết về lập trường của chính phủ Lithuania về các vấn đề quốc tế, đặc biệt là về nhà cầm quyền Nga. Hẳn sẽ chẳng có chuyện gì xảy ra nếu ông Amadovicius trả lời rằng “Crimea thuộc về Ukraine” ngay từ đầu một cách dứt khoát. Đáng tiếc ông ta đã do dự trước câu hỏi đơn giản này. Một sự do dự đáng chê trách.
Sự do dự của ông Amadovicius cho thấy ông ta không xứng đáng là một bộ trưởng của Lithuania, một trong những nước đang ở tuyến đầu chống lại sự bá quyền của đế quốc Nga.
